Rak pęcherzyka żółciowego – przyczyny, objawy i leczenie

Rak pęcherzyka żółciowego to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonka błony śluzowej pęcherzyka żółciowego. Należy do zmian szybko postępujących. Choroba występuje stosunkowo rzadko, choć stanowi nawet 95% raków dróg żółciowych. Dotyczy głównie osób powyżej 60. roku życia, częściej kobiet niż mężczyzn.

Ponad 90% nowotworów złośliwych pęcherzyka żółciowego stanowią raki gruczołowe (adenocarcinoma). Do pozostałych nowotworów należą raki płaskonabłonkowe (około 2%), rakowiaki, mięsaki, czerniaki i inne.

Przyczyny raka pęcherzyka żółciowego nie są dokładnie poznane. Ustalono, że większe ryzyko zachorowania obserwuje się wśród osób pracujących w branży tekstylnej, papierniczej, obuwniczej i gumiarskiej.

Ponadto rak pęcherzyka żółciowego często towarzyszy zespołom polipowatości jelita grubego. Czynnikami ryzyka jest również pęcherzyk „porcelanowy”, to jest taki, którego ściana wysycona jest solami wapnia. Obserwuje się również częstsze występowanie chorby u chorych, u których stwierdzono obecność Helicobacter pylori i Helicobacter bilis (obecność bakterii Helicobacter w żółci).

Nie bez znaczenia na pojawienie się choroby jest wieloletnia kamica pęcherzykowa, przewlekłe zapalenie pęcherzyka czy torbiele dróg żółciowych. Warto mieć na uwadze, że rak pęcherzyka żółciowego współistnieje nawet u 90% chorych z kamicą pęcherzyka żółciowego lub pozostałych dróg żółciowych. Do rzadszych przyczyn powstawania raka pęcherzyka żółciowego należą choroby zapalne jelita grubego oraz polipy pęcherzyka żółciowego.

Objawy raka pęcherzyka żółciowego są niecharakterystyczne. Pojawia się bowiem:

• tępy, kolkowy, uporczywy i przewlekły ból zlokalizowany w prawym podżebrzu, który promieniuje do pleców,
• żółtaczka i świąd (świadczą o znacznym zaawansowaniu raka),
• nudności, wymioty, utrata apetytu, ubytek masy ciała.

Wczesne wykrycie raka pęcherzyka żółciowego jest wyjątkowo rzadkie. Zmiana ta w większości przypadków wykrywany jest przypadkowo, na przykład podczas badania histopatologicznego pęcherzyka, który został usunięty z powodu kamicy.

Rozpoznanie raka pęcherzyka żółciowego lekarz ustala najczęściej na podstawie wywiadu i badania fizykalnego. Podczas badania można wyczuć guz w prawym górnym kwadrancie brzucha, pojawia się bolesność uciskowa okolicy wątroby. Powiększenie obwodu brzucha i wyczuwalny w badaniu ręcznym płyn (występuje chełbotanie), świadczy o rozprzestrzenieniu się raka na otrzewną i narządy jamy brzusznej.

Kluczowe znaczenie mają badania obrazowe i laboratoryjne. Wyniki badań z krwi są związane ze zwężeniem dróg żółciowych. W przypadku znacznego zaawansowania choroby obserwuje się wzrost enzymów wątrobowych, takich jak AspAT, AlAT, GGTP oraz bilirubiny. Wyniki badań wskazują na zwiększenie stężenia wskaźników nowotworowych w surowicy: CEA i CA19-9.

Podstawowym badaniem jest ultrasonografia jamy brzusznej (USG) i tomografia komputerowa. Czasami konieczne jest wykonanie rezonansu magnetycznego dróg żółciowych (MRCP) i wstecznej cholangiopankreatografii (ERCP).

Jedynym możliwym sposobem wyleczenia raka pęcherzyka żółciowego jest zabieg operacyjny. Jest on jednak możliwy jedynie u pacjentów we wczesnej fazie choroby. Niestety przeważająca większość rozpoznawanych guzów pęcherzyka żółciowego jest nieoperacyjna. To dlatego tak ważne jest, by w momencie pojawienia się niepokojących objawów bądź dolegliwości jak najszybciej skontaktować się z lekarzem rodzinnym bądź specjalistą.

W terapii raka pęcherzyka żółciowego wykorzystuje się otwartą cholecystektomię z usunięciem guza wraz z szerokim marginesem tkanek sąsiadujących oraz wykonanie częściowej resekcji wątroby i węzłów chłonnych w przypadku nacieku wątroby. Czasem konieczne bywa jednoczasowe usunięcie trzustki i dwunastnicy.

Zdarza się, ze lekarze podejmują próby chemioterapii i radioterapii. By zmniejszyć objawy żółtaczki, przeprowadza się paliatywny drenaż dróg żółciowych metodą endoskopową z założeniem protezy. Pacjenci pozostają pod opieką poradni chorób wątroby (poradnia hepatologiczna).