Trwa ładowanie...

Postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa – typy i objawy

Avatar placeholder
27.08.2021 13:31
Postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa to rzadka choroba genetyczna.
Postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa to rzadka choroba genetyczna. (Obraz PublicDomainPictures, Pixabay)

Postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa to rzadka choroba genetyczna. Jej głównym objawem jest żółtaczka i świąt skóry, zaś skutkiem marskość wątroby. Schorzenie sprawia, że przeszczepu uszkodzonego narządu wymagają nawet małe dzieci. Rozpoznaje się ją już w wieku niemowlęcym. Jakie są jej przyczyny i objawy?

spis treści

1. Co to jest postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa?

Postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa (PFIC, progressive familiar intrahepatic holestasis) to rzadka, genetyczna choroba, istotą której są zaburzenia wydzielania i transportu żółci. PFIC dziedziczy się głównie w sposób autosomalny recesywny.

Oznacza to, że choroba rozwija się, kiedy dziecko dziedziczy uszkodzone warianty genu od obojga rodziców. Szacuje się, że PFIC dotyka 1 na 50 000 – 100 000 dzieci.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Cholestaza to stan upośledzonego tworzenia lub odpływu żółci z wątroby do dwunastnicy. Wyróżnia się cholestazę zewnątrzwątrobową, w której problemem jest mechaniczna przeszkoda w odpływie żółci oraz cholestazę wewnątrzwątrobową, w której dochodzi do zahamowania syntezy żółci.

Przyczyną cholestazy wewnątrzwątrobowej są różne zaburzenia metaboliczne i cholestazy rodzinne uwarunkowane genetycznie, takie jak postępująca rodzinna cholestaza wewnątrzwątrobowa PFIC, ale i galaktozemia, mukowiscydoza czy idiopatyczne noworodkowe zapalenie wątroby.

Prowadzić do niej mogą również choroby infekcyjne, zaburzenia anatomiczne i chromosomalne (zespół Downa), a także leki, odżywianie pozajelitowe, cholestaza ciężarnych, choroby nowotworowe i nienowotworowe naciekające miąższ wątroby, jak również pierwotne zapalenie dróg żółciowych czy pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych.

2. Typy PFIC

Zidentyfikowano trzy typy postępującej rodzinnej cholestazy wewnątrzwątrobowej, w zależności od defektu genetycznego. To: PFIC1, 2 oraz 3. Typ pierwszy (PFIC 1) jest konsekwencją mutacji w obrębie genu ATP8B1, który koduje tzw. flippazę, czyli białko odpowiedzialne za utrzymanie stabilności błon komórkowych hepatocytów. Ten podtyp był wcześniej znany jako choroba Bylera.

Typ drugi (PFIC 2) to konsekwencja mutacji, która dotyczy regionu kodującego pompę kwasów tłuszczowych (ABCB11). Z kolei typ trzeci (PFIC 3) to efekt mutacji będącej skutkiem powstania wadliwego transportera dla fosfolipidów.

Ich rolą jest neutralizowanie soli żółciowych, mogących uszkadzać nabłonek dróg wyprowadzających żółć. Odkryte zostały również 3 nowe typy: PFIC 4 (niedobór TJP2), PFIC 5 (niedobór FXR) czy niedobór MYO5B.

3. Objawy postępującej rodzinnej cholestazy wewnątrzwątrobowej

Głównym objawem postępującej rodzinnej cholestazy wewnątrzwątrobowej jest żółtaczka (czyli żółtawe zabarwienie twardówek, błon śluzowych i skóry) oraz nasilony świąd.

Uporczywe swędzenie skóry nasila się przede wszystkim w nocy, po ogrzaniu ciała w łóżku. Symptomy obserwuje się w wieku niemowlęcym lub we wczesnym dzieciństwie.

Choroba ma charakter postępujący. Oznacza to, że prowadzi do coraz cięższej choroby wątroby i uszkodzenia narządu, co objawia się:

  • nadciśnieniem wrotnym,
  • niewydolnością wątroby,
  • marskością wątroby,
  • powikłaniami pozawątrobowymi.

4. Diagnostyka i leczenie PFIC

Ponieważ PFIC to choroba rzadka, diagnostyka często trwa długo. Zanim dziecko trafi do specjalisty, często jest leczone na inne choroby, na przykład alergie skórne.

Postępującą rodzinną cholestazę wewnątrzwątrobową podejrzewa się, gdy występuje obciążenie rodzinne lub gdy obserwuje się niepokojące objawy, takie jak żółtaczka z towarzyszącymi z odbarwionymi stolcami i ciemno zabarwionym moczem. Trzeba pamiętać, że u niemowląt stolce mogą być częściowo zabarwione.

U małych dzieci, nawet jeśli nie występują żadne inne objawy, ale stwierdza się zwiększone stężenie bilirubiny sprzężonej, stanowi to wskazanie do poszerzenia diagnostyki i pilnego skierowania do ośrodka referencyjnego.

Szybka reakcja i wczesne rozpoznanie schorzenia wątroby są ważne, ponieważ pozwalają na wdrożenie leczenia, co z kolei zapobiega groźnym powikłaniom.

Na czym polega diagnostyka choroby? Pierwsze dwa typy postępującej rodzinnej cholestazy wewnątrzwątrobowej w badaniach laboratoryjnych występują w postaci obniżonego poziomu GGTP, przy zwiększonym poziomie kwasów żółciowych w surowicy krwi.

Typ trzeci typ natomiast wiąże się z podwyższeniem stężenia GGTP. Złotym standardem diagnostycznym jest badanie genetyczne. W leczeniu postępującej rodzinnej cholestazy wewnątrzwątrobowej stosuje się preparaty kwasu ursodezoksycholowego (UDC). Ważne jest także objawowe leczenie świądu za pomocą leków przeciwhistaminowych czy ryfaksyminy.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze