Rotacyzm (reranie) - rodzaje, przyczyny, profilaktyka, leczenie
Rotacyzm (reranie) to nieprawidłowe wymawianie głoski R, czyli jedna z najpopularniejszych wad wymowy. Dziecko powinno nauczyć się wypowiadania litery R do swoich piątych urodzin, w przeciwnym razie konieczna jest wizyta u logopedy, który określi przyczynę problemów z mową i przygotuje zestaw ćwiczeń. Czym charakteryzuje się rotacyzm i jak go leczyć?
1. Co to jest rotacyzm?
Rotacyzm (reranie) to jedna z najpopularniejszych wad wymowy, którą charakteryzuje niewłaściwe wymawianie głoski R.
R to głoska dźwięczna, twarda, powstaje na skutek wibracji przedniej części języka. Jej prawidłowe wybrzmienie wymaga dużej sprawności języka i jego odpowiedniego ułożenia, tak by koniuszek lekko się poruszał, dotykając wałka dziąsłowego (tuż za górnymi siekaczami).
Dzieci potrafią wypowiadać R dopiero w okolicy piątych urodzin, ale wiele osób nie jest w stanie nauczyć się tej umiejętności i wymaga specjalistycznej pomocy. Wówczas mówi się o występowaniu rotacyzmu.
2. Rodzaje rotacyzmu
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje rerania - mogirotacyzm, pararotacyzm oraz rotacyzm właściwy. Pierwszy z nich cechuje brak głoski R w systemie fonetycznym i pomijanie jej w czasie mówienia (yba zamiast ryba, ak zamiast rak).
Pararotacyzm (rotacyzm rozwojowy) to stan, kiedy dziecko przez pewien czas zastępuje R innymi literami, takimi jak L, Ł lub J. Rotacyzm właściwy to z kolei nieprawidłowe wymawianie głoski R:
- wargowe - drgania obejmują wargi przy górnych lub dolnych siekaczach,
- języczkowe - drgania obejmują języczek na końcu podniebienia miękkiego,
- podniebienne - drgania na skutek zbliżania się tylnej części języka do podniebienia miękkiego,
- międzyzębowe - czubek języka wsuwa się pomiędzy zęby,
- krtaniowe - głoska r wydobywa się z głębi krtani,
- gardłowe (wymowa francuska) - drgania występują między nasadą języka, a tylną ścianą gardła,
- policzkowe - w trakcie wymawiania słowa powietrze przepływa w stronę policzków,
- nosowe - spowodowane niedomknięciem przejścia do jamy nosowej,
- boczne - powietrze przedostaje się między górnymi dziąsłami, a boczną krawędzią języka.
Zobacz także:
3. Dlaczego dziecko nie wymawia R?
Przyczyny rotacyzmu są bardzo zróżnicowane, wśród nich wymienia się:
- nieprawidłowości w budowie anatomicznej języka,
- za krótkie wędzidełko,
- rozszczep podniebienia miękkiego,
- zbyt duży język,
- zbyt krótki język,
- słaba ruchomość koniuszka języka,
- mniejsza sprawność mięśni języka,
- wady zgryzu,
- nieprawidłowe wzorce wymowy,
- brak słuchowej umiejętności rozróżniania poszczególnych głosek.
4. Czy można zapobiec rotacyzmowi?
Nauka wymowy głoski R wymaga czasu, ale postawa rodzica może pomóc dziecku. Przede wszystkim istotne jest to, by nie seplenić i nie zdrabniać słów, zwracając się do malucha.
Dziecko powinno zapoznawać się z prawidłowym brzmieniem słów i dobrą dykcją. Z 2-4 latkiem można już bawić się w taki sposób, by wzmocnić język i poprawić jego ruchomość.
Dobrym pomysłem będzie zabawa w dotykanie językiem nosa lub brody, rysowanie szlaczków na podniebieniu, dotykanie górnych zębów od wewnątrz i od zewnątrz, mlaskanie czy powtarzanie lalalala, dededede, mamama.
5. Leczenie rotacyzmu
Reranie powinno być naprawione już w dzieciństwie, ponieważ w starszym wieku proces ten będzie znacznie trudniejszy. Rotacyzm wymaga konsultacji z logopedą, który ustali źródło problemu i zaproponuje odpowiednie ćwiczenia.
Specjalista powinien obejrzeć już 3-4 letnie dziecko, wówczas jest on już w stanie rozpoznać rotacyzm rozwojowy, który minie za jakiś czas lub trwałe problemy, wywołane na przykład niewłaściwą budową anatomiczną. Wizyta jest koniecznością, gdy dziecko w wieku 6 lat nie wymawia głoski R lub nie brzmi ona prawidłowo.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
