Rozszerzone źrenice – najczęstsze przyczyny

Rozszerzone źrenice to reakcja organizmu na wiele czynników, ale i objaw chorób, zarówno neurologicznych, jak i okulistycznych. Zjawisko może dotyczyć tak jednego oka, jak i obu. Jeśli jest to naturalna reakcja na światło czy emocje, nie ma powodów do niepokoju. W innych przypadkach, zwłaszcza niepokojących, należy skonsultować się z lekarzem. Co warto wiedzieć?

1. Co to są rozszerzone źrenice?

Rozszerzone źrenice obserwuje się w różnych sytuacjach. Warto wiedzieć, że ich średnica nie jest stała i wynosi od 3 do 8 milimetrów. Zmienia się w zależności od oświetlenia oraz skurczów mięśni zwieracza i rozwieracza źrenicy.

Źrenica to naturalny otwór w tęczówce oka zlokalizowany przed soczewką. Odpowiada za ilość światła padającego na siatkówkę. Jego rolą jest ochrona wnętrza gałki ocznej przed nadmierną ilością oświetlenia.

Regulacja ilości światła padającego na siatkówkę jest możliwa dzięki pracy dwóch mięśni tęczówki: zwieracza źrenicy znajdującego się przy brzegu źrenicy mięśnia oraz mięśnia rozwieracza źrenicy ułożonego promieniście.

Zmiana wielkości źrenic jest naturalna. W warunkach prawidłowych zwężenie źrenicy następuje po bezpośrednim skierowaniu na nią źródła światła (tzw. reakcja bezpośrednia) i po oświetleniu źrenicy drugiego oka (reakcja konsensualna).

Gdy tęczówka kurczy się, źrenica zwężenie źrenicy umożliwia wniknięcie niewielkiej ilości światła. Kiedy dochodzi do poszerzenia źrenicy, do oka wnika większa ilość światła.

2. Przyczyny rozszerzonych źrenic

Rozszerzone źrenice to naturalna reakcja organizmu na:

• stres, silne bodźce emocjonalne, podniecenie. Rozszerzenie źrenic ma miejsce wskutek pobudzenia układu współczulnego,
• działanie niektórych leków, zarówno doustnych, jak i w postaci kropli do oczu blokujących działanie układu przywspółczulnego. Mechanizm ten jest wykorzystywany w diagnostyce okulistycznej. Często przed badaniem oka zakrapla się leki, które powodują rozszerzenie źrenic i przejściowe porażenie akomodacji,
• zatrucie lekami takimi jak: leki przeciwhistaminowe (prometazyna), alkaloidy tropanowe (atropina, skopolamina, hioscyna), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, leki porażające akomodację (tropikamid, homatropina), cholinolityki stosowane np. w chorobie Parkinsona (bromokryptyna, biperyden) czy pochodne fenotiazyny (chlorpromazyna, perazyna, prometazyna),
• zażywanie substancji psychoaktywnych: amfetaminy, kokainy, LSD lub marihuany oraz dopalaczy,
• spożycie alkoholu, wówczas wskazują na głębokie upojenie alkoholowe,
• spożycie roślin, takich jak pokrzyk wilcza jagoda, bieluń dziędzierzawa, lulek czarny lub psianka.

Powiększone źrenice u dziecka często świadczą o wysokim poziomie serotoniny. Problemy zdrowotne pojawiające się przy zbyt dużym poziomie substancji to zespół serotoninowy. W różnicowaniu należy zwrócić szczególną uwagę na złośliwy zespół neuroleptyczny.

Gdy dziecko ma tylko rozszerzone źrenice, a nie obserwuje się u niego objawów wspomnianych nieprawidłowości, odpowiedzialny może być tryptofan. To prekursor serotoniny (zwanej hormonem szczęścia) oraz melatoniny (to hormon regulujący fizjologiczny sen).

3. Powiększone źrenice a choroby

Przyczyn rozszerzonych źrenic jest wiele. Niektóre z nich są związane ze schorzeniami neurologicznymi. Zdarza się, że jest to objaw:

• urazu czaszkowo-mózgowego, wstrząśnienia mózgu,
• zaburzenia przytomności,
• neuroinfekcji wirusowej lub bakteryjnej,
• guza pnia i podstawy mózgu,
• ogniska rozmiękania w śródmózgowiu,
• rozległego udaru niedokrwiennego lub krwotoku w pniu mózgu,
• tętniaka w okolicy pnia mózgu (silne poszerzenie źrenic).

Rozszerzone źrenice mogą być także związane z chorobami okulistycznymi, takimi jak:

• uszkodzenie nerwu okoruchowego,
• infekcja gałki ocznej,
• stan zapalny przedniego odcinka oka.

Rozszerzone źrenice, które nie reagują na światło obserwuje się również w:

• encefalopatii Wernickego.
• zatruciu jadem kiełbasianym,
• kile,
• polineuropatii błoniczej.

4. Co oznacza rozszerzona źrenica jednego oka?

Źrenice człowieka powinny mieć taki sam rozmiar. Nie oznacza to jednak, że różne źrenice są objawem choroby. Ważna jest różnica szerokości pomiędzy nimi. Gdy ta nie przekraczać 0,6 mm, nie powinna niepokoić. Stan taki nazywa się anizokorią fizjologiczną.

Objawem procesu chorobowego jest różnica średnic wynosząca ponad 1 mm. Patologia może dotyczyć zarówno gałki ocznej, jak i mięśni zwieracza oraz rozwieracza źrenicy bądź ich unerwienia.

Często jednostronne rozszerzenie źrenicy jest symptomem:

• zakończenia napadu drgawkowego,
• migrenowego bólu głowy,
• tępego urazu gałki ocznej i mechanicznego uszkodzenia mięśnia zwieracza źrenicy,
• ostrego napadu jaskry zamkniętego kąta,
• guza mózgu,
• neuroinfekcji,
• tętniaka mózgu,
• niedokrwienia pnia mózgu,
• zespołu Adiego,
• niecałkowitego porażenia III nerwu czaszkowego na skutek urazu czaszkowo-mózgowego.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.