Ruta zwyczajna – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania
Ruta zwyczajna jest rośliną, która dzięki swoim właściwościom znajduje zastosowanie w kosmetyce i kuchni oraz medycynie. Jej potencjał leczniczy dostrzeżono już w starożytności. Używano jej wówczas jako środka rozkurczowego i moczopędnego. Tę wysoką bylinę uprawia się w ogródkach i na plantacjach zielarskich. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest ruta zwyczajna?
Ruta zwyczajna (Ruta graveolens L.) to gatunek rośliny z rodziny rutowatych. Ta wysoka bylina pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego. Obecnie występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach poza Antarktydą. W Polsce uprawiana jest jako roślina ozdobna i lecznicza. Można ją znaleźć w ogródkach oraz na plantacjach zielarskich.
Ruta zwyczajna dorasta do około 100 cm wysokości. Ma rozgałęzioną łodygę, od dołu drewniejącą, pokrytą pierzastosiecznymi liśćmi. Za sprawą zbiorniczków olejku te od spodu prześwitują i wyglądają tak, jakby były dziurawe. Roślina ma zielonkawożółte kwiaty, które zakwitają na szczytach pędów od czerwca do lipca. Ich owocem jest brunatna torebka. Ruta zwyczajna wydziela piżmowy zapach. Cała roślina pokryta jest niebieskawym nalotem.
2. Właściwości ruty zwyczajnej
Surowcem leczniczym jest ziele ruty (Rutae herba) oraz jej liście (Rutae folium). Górne części roślin zbiera się przed kwitnieniem, a następnie suszy w przewiewnym miejscu.
Ziele ruty zawiera takie substancje aktywne jak:
- kwasy fenolowe (kwas chlorogenowy, ferulowy, p-hydroksybenzoesowy, p-kumarowy, protokatechowy,),
- alkaloidy (także chinolinowe),
- olejek eteryczny,
- kumaryny oraz ich pochodne metylowe i hydroksylowe,
- flawonoidy (rutyna, kwercetyna, kemferol). Rutyna w połączeniu z witaminą C wchodzi w skład wielu leków na przeziębienie i poprawę odporności,
- lignany, polisacharydy i lipidy.
Ruta w medycynie ludowej jest stosowana od dawna. Niegdyś używano jej, by łagodziła stany zapalne, zmniejszała ból i gorączkę.
Dziś wiadomo, że ziele ruty ma także właściwości: przeciwwysiękowe i przeciwutleniające, rozkurczowe i moczopędne, lekko uspokajające, hipoglikemiczne, przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Ponadto roślina hamuje proliferację komórek nowotworowych, a i wykazuje potencjalny wpływ na zwalczanie gronkowca złocistego, pałeczki ropy błękitnej i Candida.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
3. Zastosowanie ruty zwyczajnej
Dzięki swoim właściwościom ruta zwyczajna jest środkiem, po który warto sięgać, gdy dokuczają:
- problemy z przewodem pokarmowym. Zażywa się ją w stanach skurczowych żołądka, jelit, dróg żółciowych, zastojach żółci, zaburzeniach trawiennych, wzdęciach i bólach brzucha, przy uszkodzeniu wątroby i zmniejszenia wytwarzania żółci,
- dolegliwości ze strony układu sercowo-naczyniowego, takie jak nadciśnienie, miażdżyca, żylaki, pajączki, uczuciu ciężkości nóg,
- dolegliwości związane z osłabieniem czynności układu moczowego,
- mało nasilone stany rozkojarzenia i wyczerpania nerwowego, nerwica wegetatywna,
- bolesne miesiączkowanie u młodych dziewcząt,
- zmiany skórne: bielactwo, łuszczyca.
Olejek eteryczny zawarty w zielu i liściach ruty stosuje się do perfumowania mydeł i kremów. Prowadzone są również badania nad właściwościami antynowotworowymi ruty zwyczajnej oraz możliwościami wykorzystania jej w leczeniu stwardnienia rozsianego.
4. Przeciwwskazania i skutki uboczne
Stosując ziele ruty należy pamiętać, że ma działanie fotouczulające i może powodować podrażnienia i przebarwienie skóry. To dlatego nie należy przyjmować jej w okresie wiosenno-letnim. Podczas kuracji należy unikać słońca i promieniowania UV pochodzącego z innych źródeł.
Ponadto tak, jak każda roślina czy lek, ruta zwyczajna może wywołać alergie. Dotykanie świeżego ziela może u osób wrażliwych wywołać pęcherzowe zapalenie skóry.
Nie wszyscy mogą sięgać po rutę zwyczajną. Przeciwwskazaniem jest:
- alergia,
- problemy dermatologiczne,
- ciąża (roślina może wywołać skurcze mięśni macicy i krwawienia, czyli działać poronnie),
- starania o dziecko w przypadku mężczyzn (roślina osłabia ruchliwości plemników).
5. Gdzie kupić rutę zwyczajną?
Ruta zwyczajna jest dostępna w formie suszonych ziół do zaparzania oraz jako składnik preparatów do użytku zewnętrznego. Można ją, tak jak inne surowce roślinne, kupić w aptece, sklepach zielarskich i sklepach z żywnością ekologiczną. Cena ruty zwyczajnej to kilka złotych za 100 g surowca.
Roślinę można również zebrać samodzielnie, zrywając na przełomie czerwca i lipca oraz pod koniec sierpnia. Ścięte na wysokości 10-15 cm rośliny suszy się w miejscach przewiewnych i zacienionych.
Jak stosować rutę? Wystarczy jedną łyżeczkę suszu zalać gorącą wodą i pozostawić pod przykryciem na około 15 minut. Następnie napój należy przecedzić. Z ruty można również robić okłady. Wówczas napar musi być możniejszy.
W kuchni rutę zwyczajną można stosować do aromatyzowania wódek i likierów, a także jako przyprawę do ryb, serów i dziczyzny.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.