Schizofrenia katatoniczna
Schizofrenia należy do grupy zaburzeń psychotycznych. Nie ma jednak jednorodnej postaci schizofrenii. Wyróżnia się wiele rodzajów zaburzeń schizofrenicznych, np. schizofrenię paranoidalną, schizofrenię hebefreniczną, schizofrenię rezydualną albo schizofrenię katatoniczną. Schizofrenia katatoniczna jako oddzielna jednostka chorobowa została ujęta w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych pod kodem F20.2. Objawy katatoniczne mogą przybrać charakter albo akinetyczny, albo hiperkinetyczny. Na czym polega katatonia i jak objawia się schizofrenia katatoniczna?
1. Co to jest katatonia?
Termin „katatonii” odnosi się do zaburzeń w zakresie aktywności ruchowej. Cechą szczególną schizofrenii katatonicznej jest specyficzna motoryka, która przybiera postać bądź niezwykle pobudzonej, bądź uderzająco nieruchomej, przy czym oba te stany czasami występują naprzemiennie. Schizofrenia katatoniczna pojawia się nagle. W przypadku pobudzenia jednostka wydaje się niezwykle podniecona, wręcz dzika, energicznie przeciwstawia się wszelkim próbom uspokojenia jej. Uczucia są nieadekwatne, zaś pobudzeniu towarzyszą często zaskakująca energia i wytrzymałość, ustępujące jedynie pod wpływem silnych środków uspokajających.
Inna cecha tego rodzaju schizofrenii to stany osłupienia (stupor katatoniczny) i znieruchomienia. Osoby mogą być całkowicie nieruchome, przyjmując przy tym niewygodne pozycje i utrzymując je przez długie godziny. Jeśli ktokolwiek je poruszy, zamierają w nowej pozycji. Charakterystyczna jest także pewna statuetkowa, „woskowata” elastyczność. Po wyjściu ze stanu stuporu pacjenci relacjonują czasami doświadczenia halucynacji i urojeń, które koncentrują się wokół śmierci i destrukcji, a zawarte w nich ostrzeżenia przed poruszeniem się zmuszają niejako chorych do pozostania w stanie katatonii.
2. Rodzaje schizofrenii katatonicznej
Wyróżnia się dwie podstawowe postacie schizofrenii katatonicznej – hipokinetyczną i hiperkinetyczną. Tabela niżej prezentuje podstawowe objawy schizofreniczne dla tych dwóch rodzajów zaburzeń.
HIPOKINETYCZNA SCHIZOFRENIA KATATONICZNA | HIPERKINETYCZNA SCHIZOFRENIA KATATONICZNA |
---|---|
powolne wykonywanie czynności; bezruch, sztywność katatoniczna – pozostawanie w jednej pozycji i opór przed zmianą ułożenia ciała; otamowanie myślenia, wolne odpowiadanie na pytania, cicha mowa, echolalia, echopraksja, echomimia; mutyzm – uporczywe milczenie; negatywizm czynny i bierny – pozbawiony uzasadnienia opór przed wypełnianiem poleceń lub reakcje przeciwne do sugestii;stan kataleptyczny, sztywność woskowata – pozostawanie w pozycji uformowanej przez inną osobę; osłupienie katatoniczne, akinezje;przymglenie świadomości | szybkie wykonywanie czynności; pobudzenie katatoniczne – bezcelowa aktywność ruchowa; agresja, nadpobudliwość, krzyki, skoki, śpiewy, niszczenie mienia, zdzieranie z siebie ubrania, eksplozje energii; stereotypie ruchowe; perseweracje słowne, neologizmy; werbigeracje, echokineza; automatyczne wykonywanie poleceń; impulsywność, gwałtowne reakcje ruchowe |
Schizofrenia katatoniczna na tle innych typów schizofrenii jest bardzo podatna na leczenie, a objawy ulegają szybkiej remisji. Czasami chory wymaga natychmiastowej opieki i interwencji medycznej ze względu na odmowę przyjmowania pokarmów, agresję i czynny opór. Niektórzy pacjenci zanieczyszczają się. Schizofrenia to najbardziej zagadkowe zaburzenie psychiczne, wokół którego narosło wiele nieprawdziwych mitów, np. że chorzy to potępieńcy, opętani, pomyleńcy, maniacy, wywrotowcy, ludzie nieprzewidywalni i niebezpieczni. Tymczasem wydaje się, że stereotypy i nieprawdziwe przekonania na temat „opętanych maniaków” stanowią raczej odzwierciedlenie lęku i ignorancji ludzi, którzy nie rozumieją i nie chcą zrozumieć prawdziwej natury schizofrenika.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.