Sedacja

Sedacja to po prostu uspokojenie. Polega ona na zmniejszeniu aktywności ośrodkowego układu nerwowego. W tym celu pacjentowi podawane są odpowiednie środki farmakologiczne (środek uspokajający lub nasenny w mniejszej dawce). Charakterystyczne dla sedacji jest to, że pacjent ma aktywną świadomość, choć czasami częściowo ograniczoną. Może odczuwać senność i równocześnie przestaje czuć napięcie i niepokój. Sedacja stosowana jest głównie, aby ułatwić wykonanie procedury medycznej lub diagnostycznej.

1. Kiedy stosowana jest sedacja?

Sedacja jest zazwyczaj używana w takich procedurach medycznych jak: endoskopia, wazektomia, RSI (metoda szybkiej intubacji) lub w drobnych operacjach zarówno w stomatologii, jak i w chirurgii rekonstrukcyjnej, w niektórych zabiegach kosmetycznych, usuwaniu zębów mądrości lub gdy pacjentowi towarzyszy duży niepokój związany z zabiegiem.

Znieczulenie miejscowe wykonywane przez stomatologa (np. przy zabiegu ekstrakcji zęba).

2. Na czym polega sedacja?

Sedacja ma na celu uspokojenie emocjonalne, złagodzenie napięcia u pacjenta, u którego przeprowadzane jest badanie diagnostyczne. Leki uspokajające podawane są często dzieciom, gdy badanie jest długie, a wymaga trwania w bezruchu. Sedacja może przybrać formę dożylną, doustną, domięśniową, a także doodbytniczą. Istnieje również sedacja wziewna, stosowana w stomatologii lub czasami na oddziale intensywnej terapii. Sedacja towarzyszy często znieczuleniu miejscowemu.

Uspokojenie wymaga podania odpowiedniego preparatu. Najczęstszy środek uspokajający to lek z grupy benzodiazepin. Stosowane są także anksjolityki lub środki znieczulenia ogólnego i silne leki przeciwbólowe w małych dawkach z grupy opioidów. Kiedyś stosowano leki uspokajające z grupy barbituranów, jednak obecnie odchodzi się od nich, ze względu na duży potencjał uzależniający. Cały czas są w użyciu ziołowe leki uspokajające. Najpopularniejsze to wyciąg z kozłka lekarskiego, czyli waleriana, preparaty z chmielu zwyczajnego i miłka wiosennego.

3. Jak przebiega proces sedacji?

Sedacja podzielona jest na kilka poziomów. Podział sedacji na etapy wykorzystywany jest w przypadku procedur medycznych w celu uniknięcia pojawienia się, tzw. poduspokojenia, tzn. wystąpienia niepokoju i bólu, a także nadmiernej sedacji i pojawieniu się w wyniku tego powikłań.
Można wyróżnić kilka skal sedacji, np. MSAT, the Ramsay Scale i inne, ale zazwyczaj poziomy sedacji dzieli się kolejno na:

• pobudzenie;
• uspokojenie;
• reakcja tylko na głos;
• reakcja tylko na stymulację dotykową;
• reakcja tylko na stymulację bólową;
• brak reakcji nawet na stymulację bólową.

Przed wykonaniem procesu sedacji, lekarz wykonuje kilka badań, mających na celu zdiagnozowanie ewentualnych problemów zdrowotnych. Do problemów tych zaliczamy:

• uczulenie na leki i wrażliwość na podanie leków;
• nadciśnienie tętnicze;
• wady serca;
• wady nerek;
• alergia, szczególnie na lateks;
• udar mózgu;
• zaburzenia mięśniowo–nerwowe, np. dystrofia mięśniowa,
• leki i suplementy ziołowe przyjmowane aktualnie przez pacjenta.

Powikłania po przeprowadzeniu sedacji nie są rzadkie. Zdarza się, że występuje niedrożność dróg oddechowych, bezdech i niedociśnienie. Niewykryte mogą doprowadzić do śmierci pacjenta. Ważne jest więc, aby przy procedurze sedacji, przez cały czas znajdowała się osoba odpowiednio przeszkolona, mogąca wykryć i odpowiednio zareagować na pojawiające się powikłania.