Serce – budowa, objawy chorób, badania
Serce jest najważniejszym organem każdego organizmu. To ono pompuje krew i warunkuje prawidłowe funkcjonowanie wszystkich innych narządów. Warto szczególnie o nie dbać, bo serce narażone jest na mnóstwo groźnych chorób, które nierzadko mogą zakończyć się śmiercią.
1. Budowa serca
Serce jest głównym narządem układu krwionośnego, które znajduje się wewnątrz worka osierdziowego. Jest on wypełniony surowiczym płynem zapobiegającym tarciom serca o ścianę osierdzia, do którego mogłoby dojść podczas skurczów i rozkurczów narządu.
Serce wielkością przypomina zaciśniętą pięść. Położone jest poniżej mostka, pomiędzy kręgosłupem, a prawym i lewym płucem. To miejsce nazywane jest śródpiersiem.
Ludzkie serce zbudowane jest z dwóch przedsionków i z dwóch komór. Do prawego przedsionka za pośrednictwem żyły głównej górnej i dolnej trafia pozbawiona tlenu krew z tkanek obwodowych, która następnie, poprzez zastawkę trójdzielną, dostaje się do prawej komory. Stąd tętnicami płucnymi transportowana jest do płuc, gdzie dochodzi do jej utlenowania.
Z tego miejsca poprzez żyły płucne wędruje do lewego przedsionka, a następnie do lewej komory, która tłoczy ją do aorty, czyli tętnicy głównej. To właśnie z aorty krew zaopatrzona w tlen trafia do wszystkich narządów i tkanek ciała.
Ściana serca składa się z trzech warstw: wsierdzia, czyli warstwy najbardziej wewnętrznej, wyściełającej powierzchnie jam serca; śródsierdzia – warstwy środkowej zawierającej mięsień sercowy, szkielet serca i układ bodźcotwórczo-przewodzący serca oraz nasierdzia, a więc zewnętrznej warstwy tkanek serca.
2. Funkcje serca
Serce pracuje bezustannie, pompując krew w dzień i w nocy. W układzie krwionośnym cały czas krąży około 5 litrów krwi. Serce dostarcza ją do każdej komórki organizmu. Krew z serca wędruje do tętnic i włośniczek, skąd jest transportowana do poszczególnych narządów. Wraca do serca za pomocą układu żylnego.
Krew, dostarczana przez serce, jest odpowiednio utleniona i bogata w witaminy i mikroelementy potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Serce filtruje także dwutlenek węgla, aby we krwi nie było za dużego jego stężenia.
Leki nasercowe znajdziesz dzięki wyszukiwarce KtoMaLek.pl. Wypróbuj jej możliwości i sprawdzaj dostępność leków w ponad 10 600 aptekach w Polsce! Zarezerwuj swój lek online i zapłać za niego w aptece.
3. Najczęstsze choroby serca
Serce narażone jest na wiele chorób układu krążenia. Warto wiedzieć, że choroby układu krążenia najczęściej wiążą się z zaburzeniami pracy całego organizmu. Najczęstszą przyczyną chorób serca są:
- stres
- zła dieta
- palenie papierosów
- wiek
- brak ruchu
- cukrzyca
- otyłość
3.1. Nadciśnienie tętnicze
Związane jest ze wzrostem ciśnienia krwi. Może pojawić się w każdym wieku, choć najbardziej narażone są osoby starsze, zestresowane i prowadzące szybki tryb życia i spożywające duże ilości soli.
Nadciśnienie często zdarza się także w czasie ciąży. Choroba rozwija się przez długi czas i trudno ją wyleczyć, dlatego tak ważne jest zapobieganie skokom ciśnienia. Podstawowymi objawami nadciśnienia tętniczego są:
- duszności
- bezsenność
- bóle i zawroty głowy
- kołatanie serca
- potliwość
Leczenie polega na obniżaniu ciśnienia, chory musi codziennie przyjmować tabletki.
3.2. Zapalenie mięśnia sercowego
Choroba obejmuje konkretny fragment serca - mięsień. Bardzo długo przebiega bezobjawowo. Przyczyną zapalenia mięśnia sercowego mogą być zarówno infekcje, wirusy, zakażenia grzybicze, a także reakcje immunologiczne i działanie niektórych leków.
Choroba może wystąpić u każdego człowieka, bez względu na wiek, płeć i stan zdrowia.
Do objawów zapalenia mięśnia sercowego należą:
- duszności
- zaburzenia rytmu serca
- ból w klatce piersiowej
- apatia
- obrzęk ud
- gorączka
- bóle stawów
- biegunka
W przypadku łagodnego stanu zapalnego, leczenie opiera się na wyeliminowaniu przyczyny wystąpienia choroby. W większości przypadku leczy się ją objawowo, a z czasem zapalenie przechodzi samoistnie, a pacjent nie wymaga szczególnej opieki medycznej. W czasie leczenie a także kilka miesięcy po ustąpieniu objawów, dobrze jest ograniczyć wysiłek fizyczny, unikać stresu i używek, a także stosować zdrową dietę.
3.3. Zawał serca
Wśród chorób serca, to właśnie zawał jest najczęstszą przyczyną śmierci. Może wystąpić w każdym wieku, jednak częściej atakuje osoby po 45 roku życia. Bezpośrednią przyczyną zawału jest zamknięcie przepływu krwi przez naczynia wieńcowe. Serce przestaje pompować krew i dochodzi do zatrzymania jego akcji. Ryzyko ataku serca wzrasta, jeśli chory cierpi na miażdżycę, nadciśnienie, cukrzycę, a także ma bardzo wysoki poziom cholesterolu. Podstawowe objawy zawału to:
- ból w klatce piersiowej i za mostkiem
- duszności
- lęk
- potliwość
- ból i pieczenie lewej ręki
- nudności i wymioty
Leczenie polega na podaniu kwasy acetylosalicylowego i nitrogliceryny, a w przypadku zatorów żylnych konieczne jest także czyszczenie żył wykonywane w specjalistycznych szpitalach. Zawał nie zawsze jest śmiertelny, jednak najważniejsze jest szybkie wezwanie pomocy, wówczas można uratować życie choremu.
3.4. Arytmia
Arytmia to inaczej zaburzenia rytmu serca. Może polegać na zbyt wolnym lub zbyt szybkim biciu serca, często występującym naprzemiennie. Choroby towarzyszące arytmii to m.in. migotanie przedsionków i częstoskurcz komorowy. Podstawowe objawy arytmii to:
- duszności i ból w klatce
- uczucie dławienia
- utrata przytomności
- uczucie "przeskakiwania" w klatce
Przyczyny arytmii takie jak zaburzenia hormonalne czy nieprawidłowości w budowie zastawek, można łatwo wyleczyć - operacyjnie albo za pomocą leków. Ważna jest także odpowiednia dieta i bezwzględne rzucenie palenia.
3.5. Choroba wieńcowa
Inaczej zwana jest chorobą niedokrwienną i powstaje na skutek dostarczenia niewystarczającej ilości tlenu i substancji odżywczych do organizmu. Może wynikać ze zwężenia tętnic, zatorów żylnych, anemii, a także rozwijającej się miażdżycy. Jest także często uwarunkowana genetycznie.
Podstawowe objawy choroby wieńcowej to:
- ucisk za mostkiem
- płytki oddech
- ból w klatce
- kołatanie serca
- zawroty głowy
Leczenie choroby wieńcowej opiera się głównie na profilaktyce - utrzymywaniu zdrowej diety, unikaniu stresu i używek, aby zminimalizować ryzyko choroby. Można także stosować kwa acetylosalicylowy i nirogliceryny.
3.6. Miażdżyca
Miażdżyca to przewlekła choroba serca, która obejmuje aorty i tętnice. Choroba długo się rozwija i późno daje pierwsze objawy - nawet po kilkunastu latach. Najczęściej stwierdza się ją u osób po 50 roku życia. Przyczyną miażdżycy jest przenikanie związków cholesterolu do naczyń i osadzanie się ich na ściankach, co doprowadza do zamknięcia przepływu krwi i w konsekwencji nawet do śmierci. Narażeni są więc szczególnie ludzie otyli, chorujący na cukrzycę i nadciśnienie.
Objawy miażdżycy są różne w zależności od jej lokalizacji, najczęściej są to:
- bóle i zawroty głowy
- niedowłady
- skurcze
- zimne dłonie i stopy
- dezorientacja
Najczęściej stosuje się leczenie chirurgiczne - usuwanie blaszek miażdżycowych albo wszczepienie by-passów. Podaje się też leki rozrzedzające krew i usprawniające jej przepływ. Poza tym należy o siebie stale dbać i regularnie badać.
Zobacz też:
4. Badania serca
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek nieprawidłowości lekarz może zalecić wykonanie badania specjalistycznego. Najczęściej jest to badania EKG, czyli elektrokardiografia, której celem jest zbadanie elektrycznej aktywności serca przy użyciu elektrod przymocowanych na piersi. Skierowania na EKG możemy spodziewać się przy podejrzeniu choroby wieńcowej.
Choroba niedokrwienna serca, nabyte oraz wrodzone wady serca i zapalenie mięśnia sercowego to niektóre spośród wskazań do poddania się badaniu echokardiografii bardziej znanej jako echo serca, podczas którego wykorzystywane są fale ultradźwiękowe. Na specjalnym monitorze wyświetlany jest obraz serca pozwalający dokładnie obejrzeć poszczególne części narządu.
Bardziej precyzyjne jest badanie metodą Holtera, czyli trwający całą dobę zapis czynności elektrycznej serca. Najczęściej stosuje się je u pacjentów z zaburzeniami rytmu pracy serca i chorobą niedokrwienną serca.
Aby ocenić prawidłowość budowy oraz funkcji serca i jego naczyń, stosuje się natomiast rezonans magnetyczny serca. Przekrojowe obrazy umożliwiają bardzo dokładną analizę narządu, co wykorzystywane jest m.in. w diagnostyce wad wrodzonych, nowotworów serca czy tętniaków aorty. Pozwala także precyzyjnie zaplanować ewentualny zabieg.
Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.