Trwa ładowanie...

Skrofuloza – gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych

Avatar placeholder
30.05.2023 11:38
Skrofuloza to jedna z najłagodniejszych postaci gruźlicy.
Skrofuloza to jedna z najłagodniejszych postaci gruźlicy. (123rf)

Skrofuloza, czyli gruźlica węzłów chłonnych to choroba, którą obecnie spotyka się rzadko. Jej przyczyną są mikrobakterie, a najbardziej charakterystycznym objawem zakażenia jest powiększenie węzłów chłonnych. Chorobę zalicza się do chorób przewlekłych, a skrofuloza wymaga długofalowego leczenia. Co warto o niej wiedzieć?

spis treści

1. Co to jest skrofuloza?

Skrofuloza (skrofuły lub przestarzale zołzy) to gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych. To jedna z najłagodniejszych postaci gruźlicy i jedna z odmian gruźlicy pozapłucnej, która nie ma związku z osłabioną odpornością.

Najczęstszą postacią gruźlicy jest gruźlica płuc. Gruźlica pozapłucna występuje rzadziej. Najczęściej dotyczy opłucnej, węzłów chłonnych, układu moczowego i kości. Zajęcie węzłów chłonnych jest drugą co do częstości występowania pozapłucną lokalizacją gruźlicy.

2. Przyczyny choroby

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Przyczyną gruźliczego zapalenia węzłów chłonnych są mikrobakterie. Czynnikiem powodującym chorobę w przeszłości było najczęściej M. bovis, obecnie M. tuberculosis. Inne mikobakterie powodujące zapalenie węzłów chłonnych to: M. scrofulaceum, M. avium-intracellularae oraz M. kansasi.

Gruźlicze zapalenie węzłów chłonnych uaktywnia się wskutek złych warunków bytowych, stąd choroba kiedyś dotykała zwłaszcza ubogie rodziny wielodzietne. Dziś, z uwagi na poprawę warunków higienicznych oraz standardy opieki medycznej skrofuloza występuje rzadko.

O ile w krajach o dużym rozpowszechnieniu gruźlicy chorują głównie dzieci ze skłonnością do odczynów wysiękowych, o tyle w krajach cechujących się ustabilizowaną sytuacją epidemiologiczną gruźlicy chorują najczęściej młodzi dorośli. Do zachorowania dochodzi częściej wśród kobiet i pacjentów rasy nie białej. Chorobie sprzyja także zakażenie wirusem HIV.

3. Objawy gruźliczego zapalenia węzłów chłonnych

Zajęcie węzłów chłonnych w gruźlicy jest zwykle miejscowym objawem uogólnionego zakażenia. Prątki dostają się do płuc, stamtąd do węzłów chłonnych wnęk i śródpiersia.

Do zajęcia węzłów obwodowych dochodzi w wyniku rozsiewu drogą krwi z ognisk w miąższu płuca lub drogą chłonki z węzłów chłonnych śródpiersiowych.

Objawem skrofulozy jest:

  • opuchlizna węzłów chłonnych zlokalizowanych na szyi, okolicy głowy i karku,
  • obrzęk węzłów przedusznych, podbródkowych, podżuchwowych, nadobojczykowych,
  • obrzęk węzłów pachowych, pachwinowych, podobojczykowych, międzyżebrowych,
  • zmiany obejmują jedynie węzły umiejscowione wyłącznie z jednej strony,
  • u dzieci znaczne powiększenie węzłów chłonnych może być obustronne,
  • przewlekły nieżyt nosa,
  • objawy zapalne spojówek,
  • złe samopoczucie,
  • osłabienie,
  • utrata apetytu,
  • chudnięcie,
  • sporadycznie stany podgorączkowe.

Zobacz także:

4. Przebieg skrofulozy

Najbardziej charakterystycznym, a także pierwszym objawem skrofulozy jest powiększenie węzłów chłonnych. Początkowo są one twarde, przesuwalne, a skóra nad nimi nie jest zmieniona (I stopień zajęcia węzłów chłonnych).

Z upływem czasu, w miarę rozwoju gruźlicy, obserwuje się zaczerwienienie skóry nad węzłem chłonnym (stopień II). Narastające rozmiękania węzłów chłonnych objawiające się chełbotaniem przy badaniu palpacyjnym to III i IV stopień zajęcia węzłów chłonnych.

Stopień V cechuje się tworzeniem przetok skórnych, które nie mają tendencji do gojenia. Kiedy pękają, obserwuje się wysięk zgromadzonej w nich ropy. W rezultacie węzły znacznie się zmniejszają, w miejscu wysięku pojawia się blizna, a ściany objętych choroba węzłów się zapadają.

Treść ropna, która wydostaje się z węzłów, jest zainfekowana – zawiera nie tylko martwiczy materiał zgromadzony w węzłach, ale i prątki gruźlicy. W około połowie przypadków gruźlicy obwodowych węzłów towarzyszą zmiany w innych narządach (gruźlica płuc, gruźlica nosogardzieli).

5. Diagnostyka i leczenie gruźlicy węzłów chłonnych

Diagnozę gruźliczego zapalenia węzłów chłonnych potwierdza wywiad oraz analiza plwociny pacjenta. Materiałem do badania bakteriologicznego może być wymaz z przetoki lub fragment węzła chłonnego. Stwierdzenie powiększonych obwodowych węzłów chłonnych jest wskazaniem do wykonania RTG klatki piersiowej.

W diagnostyce różnicowej gruźlicy węzłów chłonnych i skóry należy uwzględnić takie choroby jak promienica, trąd i zakażenia grzybicze, a także leiszmanioza. Skrofuloza zaliczana jest do chorób przewlekłych.

Przebiega z okresami remisji i zaostrzeń objawiających się zwiększonym wydzielaniem ropnej treści z przetok. Wymaga długofalowego leczenia. Podstawą terapii jest ograniczenie i hamowanie namnażających się prątków.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze