Skuteczność wazektomii
Wazektomia jest formą antykoncepcji, polegająca na przecięciu nasieniowodów, co uniemożliwia przedostanie się plemników do nasienia. Zasadniczym celem zabiegu jest wywołanie trwałej niepłodności mężczyzny tak, aby efekt antykoncepcyjny był wysoki, dawał 100 % gwarancji oraz nie wymagał późniejszych dodatkowych form antykoncepcji np. przyjmowania leków. Wiadomo, że mężczyzna nie staje się bezpłodny bezpośrednio po zabiegu wazektomii. To sprawia, że niezbędna staje się analiza nasienia na obecność plemników. Po wazektomii ilość i wygląd nasienia praktycznie się nie zmienia. Różnicą jest tylko to, że po przecięciu nasieniowodów w ejakulacie (wytrysku) nie ma plemników, gdyż jest zablokowana ich droga z jąder. Możliwa, przejściowa obecność plemników po wazektomii powoduje, że aby uniknąć ciąży, niezbędne staje się krótkoczasowe stosowanie dotychczasowej metody antykoncepcji. Szacuje się, że w USA i rozwiniętych krajach właśnie brak stosowania się do tych zaleceń jest odpowiedzialny aż w 50% za obecność ciąż po wazektomii.
1. Ocena skuteczności wazektomii
Skuteczność wazektomii może być oceniana poprzez ilość ciąż oraz przez obecność plemników w nasieniu. Wazektomia jest bardzo skuteczną i jedną z najpewniejszych metod antykoncepcji. Nieskuteczność (obecność plemników w nasieniu) w pierwszym roku po zabiegu wynosi zaledwie 0.15 % (w zakresie według różnych danych pomiędzy 0 a 0.5 %). Skuteczność zabiegu w części zależy od stosowanej metody podwiązania nasieniowodów.
Królewskie Towarzystwo Ginekologii i Położnictwa szacuje nieskuteczność (uzyskanie ciąży po wazektomii), wazektomii na poziomie, 1 na 2000, co uważa się za wynik zdecydowanie lepszy niż jej odpowiednik w ginekologii, czyli podwiązanie jajowodów u kobiet, które jest obarczone ryzykiem nieskuteczności rzędu 1 na 200 - 300 zabiegów.
Przegląd piśmiennictwa światowego analizujący ponad 43 tys. zabiegów wazektomii, potwierdza, że niepowodzenia (oznaczające rekanalizację nasieniowodów i obecność plemników w nasieniu) dotyczą zaledwie 0.4 % ( zaledwie 183 przypadki), w innej analizie 20 badań oceniających ilość ciąż, stwierdzono niepowodzenia (łącznie ponad 92 tysięcy zabiegów wazektomii) tylko w 60 przypadkach (0.07%).
2. Przyczyny nieskuteczności wazektomii
Wczesne niepowodzenia są związane z nieprzestrzeganiem 3-miesięcznego zakazu współżycia, odpowiadające za 50% powstałych ciąż. Rzadszymi, wczesnymi przyczynami niepowodzeń jest wczesna rekanalizacja nasieniowodów i błąd w procedurze wykonywania zabiegu. Późne niepowodzenia związane są z wtórna rekanalizacją nasieniowodów, która była opisywana w piśmiennictwie, wciąż jest sytuacją wyjątkowo rzadką.
3. Kontrola skuteczności wazektomii
Analizując dostępne źródła naukowe szacuje się, że po wazektomii 15 - 20 wytrysków wciąż ma żywe i zdolne do zapłodnienia plemniki, mężczyzna wciąż jest płodny. Przeprowadzone badania mówią, że czas od wazektomii, w którym dochodzi do oczyszczenia nasienia z plemników jest ważniejszy niż liczenie ilości wytrysków. Obecnie Światowa Organizacja Zdrowia (WHO - World Health Organization) zaleca 3 miesięczny okres antykoncepcji (stosowanie metod sprzed zabiegu, np. pigułek antykoncepcyjnych lub metod naturalnych) po wazektomii.
Większość lekarzy zaleca minimum jedno, dwukrotne badanie nasienia po wazektomii. Obecnie wielu mężczyzn (nawet do 42%) nie weryfikuje w ten sposób skuteczności wazektomii uważając je za niepotrzebne, kłopotliwe lub nie rozumie rzeczywistej istoty problemu. Badanie nasienia, (aby sprawdzić czy jest wolne od plemników) przeprowadza się w 12-stym i 14-stym tygodniu po operacji, jeżeli masz 34 lata lub mniej, oraz w 16-stym i 18-stym tygodniu po operacji, jeżeli masz 35 lat i więcej. W laboratoryjnej analizie nasienia należy wykazać brak jakichkolwiek ruchomych plemników lub mniej niż 100 000/ml nieruchomych plemników. Analizę wyników badanego nasienia oceniających skuteczność wazektomii może dokonać tylko chirurg przeprowadzający zabieg.
4. Test domowy na ocenę skuteczności wazektomii
Od 2008 dostępny jest, zatwierdzony przez amerykańską organizację FDA ( Food&Drug Administration), test domowy nazywany SpermCheck Vasectomy pozwalający na sprawdzenie skuteczności wazektomii. Test należy wykonać dwukrotnie w przeciągu 3 miesięcy, zwykle zaleca się wykonać go w 60 i 90 dni po zabiegu. Dwie ujemne próby dają dużą pewność skuteczności zabiegu. Producent zaleca także wykonywanie tego testu w 6 miesiącu po zabiegu oraz raz na rok w celu sprawdzenia czy nie doszło do poźnej rekanalizacji. Jednakże wykonywanie testu domowego także spotyka się z dużym brakiem współpracy.
Dokładność testu jest porównywalna do badania pod mikroskopem. Wystarczy umieścić kilka kropli nasienia (5) na teście. Gdy w nasieniu są w plemniki pojawia się kreska. Oznacza to konieczność ponownej weryfikacji po pewnym czasie (zwykle po miesiącu). Brak kreski oznacza, że w nasieniu nie ma plemników lub ich ilość jest bardzo mała.
Przerwać stosowanie dotychczasowej antykoncepcji można wtedy kiedy otrzyma się wyniki obu badań nasienia i nie będzie tam plemników.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.