Słaba pamięć – co ją wywołuje i jak sobie pomóc?
Słaba pamięć krótkotrwała i długotrwała to problem wielu osób w różnym wieku. Przyczyny są bardzo różne: zarówno organiczne, jak to ma miejsce na przykład w zwyrodnieniowych chorobach układu nerwowego, jak i czynnościowe: w nerwicach, depresji czy psychozach. Winowajcą jest także stres czy niehigieniczny tryb życia. Co pomoże na problemy z koncentracją i pamięcią?
1. Co to znaczy słaba pamięć?
Słaba pamięć to problem nie tylko osób starszych czy schorowanych, ale także ludzi młodych. Mówi się o niej, gdy problemy z zapamiętywaniem i odtwarzaniem różnych wiadomości są większe niż w populacji rówieśników, jednak nie powodują istotnych zaburzeń w codziennym życiu.
Co to jest pamięć?
Pamięć to czynność poznawcza umożliwiająca chwilowe lub trwałe:
- zachowanie (zapamiętywanie),
- przechowywanie (magazynowanie),
- odtwarzanie (przypominanie) informacji.
Pamięć nie jest zjawiskiem jednorodnym. Stosując kryterium czasu przechowywana informacji wyróżnia się pamięć krótkotrwałą i pamięć długotrwałą.
Pamięć krótkotrwała, świeża, to zdolność zapamiętywania tego, co jest odbierane w danej chwili przez zmysły. Pamięć robocza jest nie tylko najbardziej nietrwała, ale i najczęściej ulega zaburzeniom, tak w przebiegu chorób, jak i pod wpływem silnych bodźców.
Pamięć długotrwała powstaje z przetworzenia w hipokampie świeżej pamięci. Ta jest magazynowana w różnych ośrodkach korowych płata czołowego i skroniowego. Ten rodzaj pamięci jest bardziej odporny na zaburzenia niż pamięć krótkotrwała.
Warto pamiętać, że za procesy uwagi, uczenia się i pamięci odpowiedzialnych jest kilka ośrodków anatomicznych w mózgu. Znajdują się one w hipokampie, w płatach czołowych oraz płatach skroniowych.
2. Przyczyny słabej pamięci
Bardzo słaba pamięć w młodym wieku najczęściej to skutek działania czynników zewnętrznych, w tym niehigienicznego trybu życia, który obejmuje: szybkie tempo życia, nadmiar pracy, zbyt małą ilość snu, niedożywienie, niezdrową dietę i brak ruchu, przeciążanie umysłu, brak odpoczynku i czasu wolnego na regenerację.
Słaba pamięćbywa także związana ze zmianami, jakie zachodzą w układzie nerwowym (np. depresja, nerwica, psychoza). Luki w pamięci może także powodować stres, niepokój, napięcie.
Za problemy z koncentracją i pamięcią mogą także odpowiadać różne choroby: choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, otępienie, guz mózgu, padaczka, stwardnienie rozsiane, choroby tarczycy, niewydolność wątroby, niewydolność nerek, infekcje układu nerwowego wywołane przez bakterie (kiła, gruźlica) lub wirusy (w tym HIV), ale i niedobory witamin (B1, B12).
Mogą to być także choroby mózgu, takie jak guzy, ropnie, krwiaki podtwardówkowe, wodogłowie. Problemy z pamięcią, zwłaszcza u ludzi w podeszłym wieku, mogą również towarzyszyć zmianom miażdżycowym, które prowadzą do sklerozy.
Jest to schorzenie wywołane odkładaniem się złogów cholesterolowo-wapniowych w ścianach tętnic. Dochodzi wówczas do obumarcia komórek nerwowych, czyli neuronów. Zaniki pamięci u osób starszych są związane ze starzeniem się mózgu oraz rozwojem chorób prowadzących do demencji.
Słaba pamięć może być także działaniem niepożądanym stosowania leków. Najczęściej tego typu zaburzenia powodują leki psychotropowe, przeciwdrgawkowe, niektóre leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego, w znieczuleniu ogólnym.
Przyczyną zaburzeń pamięci może też być działanie toksyn, takich jak alkohol, metale ciężkie (ołów, rtęć, arsen), pestycydy czy rozpuszczalniki.
3. Co na problemy z pamięcią?
Gdy zaczyna dokuczać słaba pamięć, najpierw warto się zastanowić nad trybem życia. Gdy wydaje się, że za problemy nie odpowiada stres, praca czy leki, należy skontaktować się z lekarzem.
Specjalista, po przeprowadzeniu badania i zebraniu wywiadu, zleci badania, które mogą pomóc w ustaleniu przyczyny dyskomfortu. To zwykle badania laboratoryjne, takie jak morfologia, badania biochemiczne oceniające funkcje nerek i wątroby, tarczycy, badanie stężenia witaminy B12.
Przy stwierdzeniu objawów neurologicznych wskazane jest wykonanie tomografii komputerowej. Pilnego kontaktu z lekarzem wymaga sytuacja, gdy zaburzeniom pamięci towarzyszą bóle głowy, drgawki, zrywania kończyn lub obserwuje się szybko postępującą utratę pamięci (w ciągu tygodni czy kilku miesięcy).
A terapia? Ponieważ zaburzenia pamięci i problemy z koncentracją mogą mieć podłoże organiczne, jak to ma miejsce na przykład w zwyrodnieniowych chorobach układu nerwowego lub też mogą być pochodzenia czynnościowego, np. w nerwicach czy depresji, leczenie zależy od przyczyny problemu.
Czasem obejmuje farmakoterapię, innym razem psychoterapię czy leczenie chirurgiczne. Co pomoże na problemy z pamięcią i koncentracją w młodym wieku? Dobra wiadomość jest taka, że zwykle na słabą pamięć pomaga odpoczynek, odpowiednia suplementacja i leki wspomagające pracę mózgu. Pomocne są także różne ćwiczenia, czyli trening pamięci.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.