Staw biodrowy – budowa, funkcje i choroby
Staw biodrowy jest dużym stawem kulistym, który umożliwia utrzymanie ciała w pozycji pionowej, szeroki zakres ruchu kończyny dolnej i swobodne poruszanie się. Strukturę tworzy głowa kości udowej i panewka kości miednicznej. Ponieważ jest duża i dość obciążana, może sprawiać kłopoty i wywoływać ból. Co za niego odpowiada?
1. Co to jest staw biodrowy?
Staw biodrowy (łac. articulatio coxae) to jeden z największych stawów w ciele człowieka. Jak jest zbudowany? Tworzą go dwa elementy: panewka stawu biodrowego kości miednicznej i głowa kości udowej. Struktura powstaje około 8. tygodnia życia płodowego. Po porodzie zbudowana jest głównie z elementów chrzestnych, które z wraz z wiekiem ulegają kostnieniu.
Gdzie jest staw biodrowy? Stanowi anatomiczne połączenie pomiędzy kością miedniczną a kością udową. To, że jest stawem kulistym panewkowym zapewnia mu dużą ruchomość, a silne więzadła i fakt, że jest otoczony wytrzymałą torebką stawową sprawia, że jest stabilny.
2. Funkcje stawu biodrowego
Na stawie biodrowym spoczywa ciężar ciała podczas chodzenia, biegania czy siedzenia. Jego najważniejszym zadaniem jest przenoszenie ciężaru ciała z tułowia na kończyny dolne. Inne funkcje to zapewnienie ruchomości nóg w płaszczyznach:
- strzałkowej (zginanie, prostowanie),
- czołowej (przywodzenie, odwodzenie),
- poprzecznej (wewnętrzna i zewnętrzna rotacja) oraz kombinację ruchów tych płaszczyzn.
3. Staw biodrowy – ból
Ze względu na rozmiary stawu biodrowego i przenoszenie przez niego znacznej części obciążeń podczas ruchów, struktura często ulega przeciążeniom oraz urazom, które wywołują wiele dolegliwości.
Zdarza się, że patologia w jego obrębie jest tak dokuczliwa, że uniemożliwia swobodne poruszanie się i wykonywanie codziennych czynności. Znacznie obniża komfort codziennego funkcjonowania.
Ból okolicy stawu biodrowego może mieć różne przyczyny. Najczęściej za dolegliwości odpowiada:
- zapalenie stawu biodrowego, za które może odpowiadać uraz i infekcje bakteryjne,
- złamanie szyjki kości udowej, do czego dochodzi wskutek upadku na biodro. Uraz ogranicza ruchomość biodra i wywołuje dotkliwy ból w pachwinie,
- uraz mechaniczny związany z nadmierną aktywnością fizyczną czy przeciążeniem stawu biodrowego, zwichnięcie stawu biodrowego (pojawia się wrażenie, że wyskoczył staw biodrowy),
- biodro trzaskające, Snapping Hip Syndrome (SHS), zespół trzaskającego biodra, to wrażenie przeskakiwania struktur zlokalizowanych w okolicy stawu biodrowego. Problemem jest przemieszczaniem się pasma biodrowo-piszczelowego po krętarzu większym kości udowej (SHS zewnętrzny) oraz mięśnia biodrowo-lędźwiowego przez wyniosłość biodrowo-łonową, przednią część głowy kości udowej lub krętarz mniejszy (SHS wewnętrzny),
- zapalenie kaletki krętarza większego kości udowej (to cienka struktura wypełniona płynem, która występuje pomiędzy różnymi strukturami. Pełni rolę ochronną). Ból związany z zapaleniem kaletki krętarza większego umiejscawia się bocznej stronie uda w okolicy biodra,
- uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego (to struktura poszerzająca panewkę stawu biodrowego, pozwalająca na optymalne dopasowanie powierzchni stawowych). Przyczyną nieprawidłowości jest zarówno uraz, jak i choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego oraz wady wrodzone (np. dysplazja biodra) i uwarunkowania anatomiczne (np. konflikt panewkowo-udowy),
- choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (koksartroza), objawem której jest ból (początkowo odczuwany wyłącznie biodra przy chodzeniu, z czasem pojawia się także w spoczynku), ograniczenie ruchomości, sztywność stawu biodrowego.
Istotą schorzenia jest powolne uszkadzanie chrząstki stawu biodrowego. Ta rozmięka i ściera się, traci zdolność amortyzacji i pęka - ulega chondromalacji. Konsekwencją choroby jest zmniejszenie wydzielanie mazi w stawie, osteofity (nadbudowa kostna), ograniczenie ruchomości biodra. Zwyrodnienie dotyczy panewki stawu, jak również głowy kości udowej.
Ból stawu biodrowego może także dotyczyć innych struktur i patologii, które nie są z nim związane bezpośrednio. Zdarza się, że wywołuje go przepuklina udowa, schorzenia kręgosłupa (zmiany w odcinku lędźwiowym i krzyżowym), atak rwy kulszowej czy zmiany zwyrodnieniowe kości udowej.
4. Diagnostyka i leczenie stawu biodrowego
Ustalenie przyczyny bólu biodra jest możliwe po wykonaniu przez specjalistę badania przedmiotowego i podmiotowego oraz badań obrazowych, takich jak RTG, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa, rzadziej scyntygrafiia kości.
W leczeniu bólu pomocne są zarówno ćwiczenia na staw biodrowy, jak i farmakoterapia czy zabieg operacyjny. Zależy to od wielu czynników, głównie jednostki chorobowej, stopnia zaawansowania schorzenia, a także stanu zdrowia i wieku pacjenta.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.