Stres a łysienie
O negatywnym skutku stresu mówi się już od dawna. Czynniki powodujące stres mogą to być czynniki umysłowe, fizjologiczne, anatomiczne lub fizyczne”. Poza chorobami somatycznymi może on doprowadzić do depresji, utrudnionego odnalezienia się w społeczeństwie, gorszej samooceny, zaburzenia normalnego rytmu dobowego. Jednak najbardziej krępującym objawem stresu jest łysienie (łac. alopecia, wypadanie włosów), które dotyczy coraz młodszych osób w społeczeństwie. Zapobieganie wypadaniu włosów jest możliwe, na przykład stosując szampony przeciw wypadaniu włosów.
1. Funkcje włosów
Ilość, kolor, a także grubość włosów indywidualną dla poszczególnych ludzi. Mieszki włosowe powstają już ok. 8-10 tygodnia życia płodowego, a wykształcają się do 22. tygodnia, po tym czasie nie rozwijają się już nowe mieszki. Włosy rosną w sposób cykliczny, wyróżniając następujące fazy - wzrostu (anagen), decydująca o długości włosów, inwolucji (katagen), spoczynkowej (telogen). Na głowie włosy rosną w sposób asynchroniczny, co zapobiega jednoczesnemu wypadnięciu wszystkich włosów. Ich najważniejszą funkcją jest ochrona przed czynnikami zewnętrznymi, odbierają i przekazują bodźce ze środowiska zewnętrznego, udział w termoregulacji u człowieka nie ma dużego znaczenia. Stanowią one ważny element wyglądu zewnętrznego, który głównie u kobiet jest nierozerwalnie powiązany z psychiką, dlatego ich utrata może powodować niepowodzenia w życiu prywatnym i zawodowym.
2. Co to jest łysienie?
Średnia ilość włosów jest uzależniona od rasy, ich koloru i struktury - osoby z blond włosami mają ich średnio 130 tys., z rudymi 90 tys., z czarnymi 110 tys. Codzienne wypadnie ok. 50-100 włosów, jest fizjologiczną normą, która nie powoduje zaburzeń w wyglądzie owłosienia. Jednak jeśli dziennie ubywa ponad 100 włosów i trwa to dłużej niż kilka tygodni, należy zgłosić się do lekarza. Według definicji łysienie to „przejściowe lub trwałe wypadnięcie włosów na ograniczonej powierzchni lub obejmujące całą owłosioną skórę głowy (niekiedy również inne okolice ciała)”. Przyczynami łysienia mogą być choroby (choroby wątroby, cukrzyca, stres, podatność genetyczna, zaburzenia hormonalne, zła pielęgnacja włosów oraz zmiany zachodzące w mieszku włosowym (osłabiony wzrost, uszkodzenie). Mimo że jest to schorzenie łagodne u osób wrażliwych może ono doprowadzić do poważnych zaburzeń psychiczno-emocjonalnych.
3. Rodzaje łysienia
Wypadanie włosów można podzielić na kilka grup, które opisują sposób wypadania włosów, ilość, odwracalność oraz czynnik, który je powoduje.
- Łysienie telogenowe - jest rozlane, powodujący jedynie zmniejszenie ich gęstości.
- Łysienie anangenowe- rozlany typ łysienia, dotyczący także włosów odrastających - może doprowadzić do utraty wszystkich włosów.
- Łysienie spowodowane bliznowaceniem - to wyłysienie całkowite, bez cech wzrostu włosów.
- Łysienie androgenowe - spowodowane zaburzeniami hormonalnymi, wypadanie włosów na skroniach czy nad czołem, występuje u obu płci, wypadanie to jest spowodowane stopniową miniaturyzacją mieszka włosowego, nie występuje masowy ubytek włosów. Niektórzy naukowcy spekulują, że u kobiet spożywających w nadmiarze alkohol, dochodzi do podwyższenia poziomu męskich hormonów i to może się przyczynić do wypadania włosów.
- Łysienie plackowate - ogniskowe wypadanie włosów, brak bliznowacenia mieszków włosowych.
- Łysienie o podłożu psychicznym - nawykowe wyrywanie włosów.
- Grzybica skóry owłosionej głowy - ogniskowe zmiany powodujące ułamanie włosa blisko powierzchni skóry, czasem towarzyszy im stan zapalny.
4. Wpływ stresu na strukturę włosa
Stres jest przyczyną powstania łysienia typu androgenowego i telogenowego. Przewlekłe narażenie na stresujące sytuacje może powodować zatrzymanie wzrostu włosa, uszkodzenie jego struktury, zapalenie mieszka włosowego lub bezpośrednie przejście wzrostu w fazę katagenu. Nieraz stres może pogłębić problem przerzedzania włosów i ich wypadania wywołany inną przyczyną (np. chorobą). Badania na myszach odkryły, że główną substancją pobudzaną przez stres, która wpływa na utratę włosów jest substancja P (SP) oraz kortykotropina. Dalsze badania donoszą, że wypadaniu włosów spowodowanym stresem można przeciwdziałać. Zauważono, że czynnik wzrostu nerwu (NGF, nerve growth factor, działający przeciwstawnie do SP) oraz antagonista receptora SP (NK1) mogą anulować skutki stresu. Wiele substancji powstających w organizmie człowieka podczas stresu dodatkowo zaburza przemiany w mieszku włosowym, powodując łysienie telogenowe, należą do nich: aminy katecholowe, prolaktyna, ACTH (kortykotropina), CRH (kortykoliberyna), glikokortykoidy i SP. Prawdopodobnie też sam mieszek potrafi produkować mediatory stresu, które mają działanie miejscowe i w ten sposób wpływa on sam na siebie.
5. Walka ze stresem a odrost włosów
Leczenie tego rodzaju łysienia ma na celu wydłużenie fazy anagenu, jednocześnie zapobiegając przejściu w fazę katagenu. Najważniejszym jednak zaleceniem jest obniżenie ryzyka sytuacji stresowych. Czasami konieczna jest zmiana pracy, środowiska życia, a nieraz wystarczy nauka kontrolowania reakcji na stres (gimnastyka, joga, medytacja). Osoby, które przywiązują dużą wagę do swojego wyglądu zewnętrznego, powinny dodatkowo skorzystać z pomocy psychologa. Zazwyczaj poza nauką radzenia sobie ze stresem, niepotrzebne jest leczenie farmakologiczne. Łysienie tego typu zazwyczaj jest odwracalne. Pierwsze oznaki łysienia) zaczynają występować po upływie około trzech miesięcy od wydarzenia stresującego. Brak włosów utrzymuje się jeszcze przez około trzy miesiące od momentu ustąpienia czynnika, który go wywołał. Jeśli stres spotęgował łysienie wywołane uwarunkowaniami genetycznymi, wypadnięcie włosów może być nieodwracalne.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.