Supinacja – rodzaje, zaburzenia i leczenie
Supinacja to rotacja zewnętrzna lub odwracanie części kończyny do zewnętrznej strony względem jej naturalnego położenia. Supinacja może dotyczyć stóp, przedramion, nadgarstków oraz innych części kończyn. Co warto o niej wiedzieć?
1. Co to jest supinacja?
Supinacja (łac. supinatio) inaczej rotacja zewnętrzna czy odwracanie, to ruch polegający na odwróceniu części kończyny do zewnętrznej strony względem jej naturalnego położenia. Dzięki niej możliwe jest chodzenie, unoszenie długopisu, malowanie rzęs czy trzymanie łyżki. Obserwuje się ją w różnych okolicznościach, w większości stawów kończyn.
Supinacja jest przeciwieństwem pronacji. To rotacja wewnętrzna, czyli odwrócenie kończyny do wewnątrz w stosunku do jej osi. Pronacja i supinacja wzajemnie się uzupełniają. Są bardzo ważne w kontekście mechaniki kończyn, umożliwiają pełną ruchomość w stawach, rzutują na ich prawidłowe poruszanie się.
2. Rodzaje supinacji
W zależności od stawu, w którym zachodzi ruch, wyróżnia się kilka rodzajów supinacji. To na przykład supinacja stopy (supinacja pięty), supinacja przedramienia (supinacja w stawie łokciowym) czy supinacja nadgarstka (stosowane potocznie, ponieważ w samym stawie do supinacji nie dochodzi).
O supinacji najczęściej i najwięcej mówi się w kontekście stóp. Pronacja i supinacja to określenia dotyczące sposobu, w jaki styka się ona z podłożem. Można powiedzieć, że supinacja to przechylanie się kostki na zewnątrz w trakcie przetaczania stopy od pięty ku palcom. Do supinacji i pronacji stopy dochodzi podczas przenoszenia ciężaru ciała od pięty w kierunku palców. Za supinację stopy odpowiedzialne są: mięsień piszczelowy tylny, piszczelowy przedni, brzuchaty łydki, płaszczkowaty, zginacz palucha oraz zginacz palców długi, mięsień podeszwowy, mięsień prostownik palucha długiego.
Zjawiska pronacji i supinacji mogą dotykać także kończyn górnych, zwłaszcza łokci i przedramion. W tym kontekście oznacza ona obrót na zewnątrz, a więc od skrętoległego do równoległego położenia kości przedramienia względem siebie. Z kolei pronacją nazywa się ruch przeciwny, to jest obrót do wewnątrz względem długiej osi ręki. Za ruch odpowiedzialna jest grupa boczna mięśni przedramienia: mięsień ramienno-promieniowy, prostowniki promieniowe nadgarstka oraz mięsień odwracacz.
3. Zaburzenia supinacji
Supinacja we właściwym zakresie ruchu jest naturalną czynnością. Nie oznacza patologii. Defektem jest nadmierna supinacja i nienaturalna pronacja, czyli gdy odchylenie jest zbyt duże w stosunku do normy. Jeśli w supinacji ustawiają się trwale poszczególne części ciała, może to doprowadzić do zaburzeń w układzie ruchu. Na przykład wskutek nadmiernej supinacji stóp dochodzi do nadmiernego obciążenia stawu i jego okolic oraz ścięgien czy zmniejszenia elastyczności mięśni.
Nadmierna supinacja w obrębie stawów kończyn dolnych może prowadzić do:
- kontuzji, zaburzeń chodu,
- zapalenia ścięgna Achillesa,
- wad postawy,
- dolegliwości bólowych.
Osoby z nadmierną supinacją częściej skręcają staw skokowy. Zarówno przy nadmiernej pronacji, jak i supinacji może dojść do urazów czy przeciążeń rozcięgna podeszwowego lub ścięgna Achillesa.
Ograniczenie supinacji może pojawić się wskutek urazów stawu skokowego oraz łokciowego. Uniemożliwia to wykonywanie podstawowych czynności, które wymagają chwytania. Jeśli obserwuje się nadmierną, nienaturalną supinację lub pronację, należy udać się do fizjoterapeuty. Nadmierną supinację można stwierdzić, przyglądając się na przykład podeszwom butów. U osób supinujących są one dużo bardziej starte po zewnętrznej krawędzi obuwia.
Warto wiedzieć, że nadmierna pronacja może prowadzić do stanów zapalnych ścięgna i jego tkanek, dolegliwości bólowych czy powstawania tzw. ostrogi piętowej, czyli kościstej narośli w okolicy pięty.
4. Leczenie nadmiernej supinacji i pronacji stóp
Aby zapobiec rozwojowi nienaturalnej supinacji stóp, trzeba zwrócić uwagę na to, jak po niej rozkłada się ciężar ciała. Warto pracować nad mięśniami, które stabilizują chód. Aby zapobiec pronacji, należy pracować nad zmianą sposobu chodzenia oraz biegania - odciążać piętę i opadać ciężarem ciała bardziej na śródstopie.
Problem nadmiernej supinacji lub pronacji można również rozwiązać, dobierając odpowiednie obuwie lub wkładki. Buty należy dobrać nie tylko do stopy. W przypadku butów do biegania należy również wziąć pod uwagę rodzaj podłoża treningowego. Na rynku są dostępne specjalne buty sportowe dla pronatorów lub buty sportowe dla supinatorów. W wyborze powinien pomóc personel sklepu lub fizjoterapeuta.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.