Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Szymon Kujawiak

Synowektomia - co to jest, jak przebiega, wskazania

Synowektomia jest procedurą, w ramach której usuwana jest zmieniona patologicznie błona maziowa stawu.
Synowektomia jest procedurą, w ramach której usuwana jest zmieniona patologicznie błona maziowa stawu. (Adobe stock)

Synowektomia jest procedurą, w ramach której usuwana jest zmieniona patologicznie błona maziowa stawu. Ta specjalna tkanka łączna wyścieła stawy i odpowiada za produkcję mazi stawowej. Zabieg ten jest często stosowany w leczeniu różnych schorzeń stawów i ma na celu złagodzenie bólu, poprawę ruchomości kolana czy stawu nadgarstkowego. Jakie mogą być ewentualne powikłania radiosynowektomii lub synowektomii artroskopowej?

1. Co to jest synowektomia?

spis treści

Synowektomia tradycyjna jest rodzajem zabiegu chirurgicznego, polegającego na usunięciu błony maziowej w obrębie stawu lub ścięgna. Zabiegi tego typu wykonuje się głównie u chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS), które charakteryzuje się symetrycznym i przewlekłym zapaleniem błony maziowej. Procedura poprawia sprawność stawu, likwiduje ból i opóźnia proces destrukcji.

Jednym z rodzajów synowektomii jest artroskopowa synowektomia totalna. Staje się coraz bardziej popularna ze względu na niewielką inwazyjność, radykalność, jak również obniżenie czasu terapii i rehabilitacji. Pozwala ona na usunięcie błony maziowej z zastosowaniem czterech portów artroskopowych. Wskazaniem do niej są nawracające wysięki, trwające ponad sześć miesięcy.

Innym rodzajem synowektomii jest synowektomia chemiczna, znana również jako synowektroza. Polega ona na wstrzyknięciu w obręb stawu związku chemicznego, który ma za zadanie zniszczenie komórek błony maziowej. Podczas wykonywania synowektomii kolana czy synowektomii nadgarstka zazwyczaj wykorzystuje się związek chemiczny czterotlenek osmu.

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

W niektórych ośrodkach przeprowadza się również radiosynowektomię. Synowektomia izotopowa hamuje rozrost maziówki i pozwala zwiększyć ruchomość stawu. Do jamy stawu wstrzykuje się radiofarmaceutyk, niszczący błonę maziową. Czy leczenie izotopami kolana, czy nadgarstka może przynieść oczekiwane rezultaty? Okazuje się, że skuteczność radiosynowektomii wynosi około 60-80%, jednak na efekty zabiegu trzeba trochę poczekać.

2. Wskazania do przeprowadzenia synowektomii

Synowektomię zazwyczaj przeprowadza się u pacjentów cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Schorzenie to doprowadza do stopniowego niszczenia chrząstek, ścięgien, więzadeł oraz kości.

RZS najczęściej objawia się dolegliwościami bólowymi mięśni, zmęczeniem, osłabieniem, silnymi bólami stawów, sztywnością stawów, guzkami reumatoidalnymi, dolegliwościami bólowymi karku, sztywnością karku, zawrotami głowy.

Inne wskazania do przeprowadzenia zabiegu to:

  • idiopatyczne młodzieńcze zapalenie stawów – schorzenie przewlekłe, w którego przebiegu dochodzi do przetrwałego zapalenia stawów. Proces chorobowy zwykle obejmuje duże stawy obwodowe kończyn dolnych. Częstymi objawami chorobowymi są: utykanie podczas poruszania się, gorączka, wysypka, dolegliwości bólowe brzucha.
  • hemofilia przebiegająca z krwawieniami do jam stawów,
  • chrzęstniakowatość maziówki,
  • barwnikowe kosmokowo-guzkowe zapalenie błony śluzowej stawów (w tym przypadku jest to leczenie pierwszej linii).

Synowektomia artroskopowa stosowana jest zazwyczaj wtedy, gdy procedury mniej inwazyjne okazują się nieskuteczne. Wskazaniami do przeprowadzenia tego zabiegu są takie problemy zdrowotne jak:

  • idiopatyczne zapalenie stawów,
  • hemofilia z krwawieniami,
  • chrzęstniakowatość maziówkowa,
  • barwnikowe kosmkowo-guzkowe zapalenie stawów,
  • łuszczycowe zapalenie stawów,
  • przerost błony maziowej,
  • przerost błony maziowej po protezowaniu.

Radiosynowektomię kolana lub barku również przeprowadza się u pacjentów chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów czy nawracające, wysiękowe zapalenie stawu. Podobne wskazania ma chemiczna synowektomia.

3. Jak przebiega procedura synowektomii?

Zabieg chirurgiczny o nazwie artroskopowa synowektomia umożliwia częściowe bądź całkowite usunięcie patologicznie zmienionej i powiększonej na skutek stanu zapalnego błony maziowej. Procedura stanowi element leczenia objawowego. Pozwala zredukować dolegliwości bólowe w obrębie stawu, a także spowolnić rozwój choroby.

W trakcie tradycyjnej, operacyjnej synowektomii szpara stawowa zostaje całkowicie otwarta. W przypadku zabiegu artoskopowego wykonuje się małe nacięcia, przez które wprowadza się narzędzia niezbędne do wykonania procedury. Wykonane podczas zabiegu nacięcia są bezbolesne, zaś pozostające po nich blizny są niewielkie. Po dokładnej analizie i ocenie stanu błony maziowej przeprowadza się częściowe bądź całkowicie jej usunięcie.

Po zabiegu rana jest zaszywana, a staw jest unieruchamiany na okres, który zależy od typu stawu i zakresu operacji. W okresie rekonwalescencji po zabiegu np. synowektomiii kolana rehabilitacja jest konieczna, aby utrzymać ruchomość stawu i zapobiec jego usztywnieniu.

Podczas wykonywania synowektomii chemicznej (tzw. synowiortezy) lekarz wstrzykuje do stawy pacjenta konkretny związek chemiczny, który umożliwia zniszczenie komórek błony maziowej. W tym celu najczęściej posługuje się czterotlenkiem osmu.

Radiosynowektomia, określana mianem synowektomii radioizotopowej bądź synowektomii izotopowej trwa około 20 minut. Procedura ta jest mniej inwazyjna i nie wymaga znieczulenia ogólnego. Radiofarmaceutyk, w odpowiednio dobranej dawce, wstrzykiwany jest przez specjalistę bezpośrednio do jamy stawu. Po zaaplikowaniu izotopu, z tego samego wkłucia, do stawu podawany jest lek steroidowy.

Napromieniowanie związane z synowektomią izotopową kolana czy radiosynowektomią stawu biodrowego jest niewielkie. Wynika to z faktu, że używane w terapii promieniowanie beta ma zasięg kilku milimetrów, co oznacza, że „nie wykracza" poza staw. Po przeprowadzonej radiosynowektomii staw pacjenta jest bandażowany, a następnie unieruchamiany za pomocą ortezy. Warunkiem przeprowadzenia tego rodzaju zabiegu jest nieprzerwana torebka stawowa.

4. Przeciwwskazaniami do wykonania synowektomii

Wykonanie synowektomii nie jest wskazane w przypadku:

  • pacjentów z liczbą płytek powyżej 50 000/m3
  • osób uczulonych na znieczulające środki farmakologiczne bądź miejscowe preparaty o działaniu odkażającym,
  • pacjentów z urazem, zakażeniem okolicy stawu,
  • osób ze znormalizowanym czasem protrombinowym wyższym niż 1,5
  • pacjentów z APTT ponad dwukrotnie przekraczającym górną granicę normy,
  • pacjentek karmiących piersią,
  • pacjentek ciężarnych.

W trakcie kwalifikacji do zabiegu pacjent powinien poinformować specjalistę o wszystkich aktualnych schorzeniach, w tym przewlekłych, takich jak:

Oprócz tego ważne jest poinformowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych środkach farmakologicznych (również tych, które można zakupić w aptekach bez recepty).

5. Jakie są korzyści po przeprowadzeniu synowektomii?

Istnieje wiele schorzeń przewlekłych, które przebiegają z rozwojem stanu zapalnego w obrębie stawu. Jednymi z częściej spotykanych schorzeń reumatycznych są reumatoidalne i idiopatyczne zapalenie stawów. Pacjenci borykający się z wyżej wymienionymi problemami zdrowotnymi często uskarżają się na utrudnione poruszanie się, sztywność stawów, trzaski podczas poruszania stawami, bóle, obrzęki czy parastezje.

Zabieg synowektomii, który polega na usunięciu uszkodzonej maziówki, ma na celu zmniejszenie bólu w dotkniętych stawach i zahamowanie procesu ich destrukcji. Zabieg ten może zostać przeprowadzony na dowolnym stawie, chociaż najczęściej dotyczy stawów śródręczno-paliczkowych, stawów nadgarstka i stawów kolan.

Istotnym plusem artroskopowej synowektomii jest fakt, że po jej wykonaniu na ciele pacjenta pozostają niewielkie, niewidoczne wręcz blizny. Narzędzia wykorzystywane podczas procedury wprowadzane są do stawu przez małe nacięcia w jego sąsiedztwie, co ma bezpośredni wpływ na zmniejszenie bólu pooperacyjnego, skrócenie czasu pobytu w szpitalu, zmniejszenie ryzyka powikłań i przede wszystkim szybszy powrót pacjenta do normalnego funkcjonowania bez bólu i ograniczeń.

6. Jakie są ryzyka i powikłania związane z synowektomią

Synowektomia uznawana jest za procedurę bezpieczną, ale nie całkowicie wolną od ryzyk czy działań niepożądanych. Po jej wykonaniu u niektórych pacjentów mogą wystąpić pewne powikłania. Wśród możliwych powikłań synowektomii lekarze wymieniają:

  • infekcję stawu (ryzyko < 1 na 10 000),
  • krwawienie do jamy stawu,
  • uszkodzenie chrząstki stawowej,
  • dolegliwości bólowe w miejscu nakłucia,
  • reakcję wazowagalną (polega ona na nagłym spadku ciśnienia tętniczego krwi),
  • skutki uboczne występujące na skutek podania znieczulenia bądź leku sterydowego.

7. Synowektomia – cena

Jaka jest cena radiosynowektomii? Zabieg polegający na wstrzyknięciu izotopu w kolano lub inny staw, w którym występuje zapalenie np. staw nadgarstkowy, ukierunkowany jest na zniszczenie zmienionej chorobowo błony maziowej, zmniejszenie wysięku, a także poprawienie jakości życia pacjenta.

Terapeutyczne podanie radiofarmaceutyku dostawowo może zostać przeprowadzone w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. W placówce prywatnej cena synowektomii izotopowej kolana czy stawu barkowego wynosi od 9000 do 10500 złotych.

Artroskopowe usunięcie przerosłej błony maziowej biodra synowektomia w prywatnych klinikach kosztuje od 8000 do 12500 złotych. Na chirurgiczną lub artroskopową synowektomię można także zapisać się w ramach NFZ.

8. Jak długo trwa okres rekonwalescencji po zabiegu synowektomii?

Okres rekonwalescencji po zabiegu usunięcia zmienionej chorobowo błony maziowej stawu może różnić się w zależności od kilku czynników, takich jak rodzaj stawu, zaawansowanie choroby stawów, ogólny stan zdrowia pacjenta.

Okres rekonwalescencji może być inny u pacjentów, którzy przeszli chirurgiczne usuwania błony maziowej, a inny u osób po izotopowej synowiektomii kolana czy barku. Rekonwalescencja po takim zabiegu może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Większość pacjentów po wykonanej procedurze pacjent odczuwa dyskomfort i ból przez kilka pierwszych dni po operacji. Następnie zwykle rozpoczyna się proces rehabilitacji, który ma na celu przywrócenie pełnej funkcji stawu i zmniejszenie ryzyka powikłań. Rehabilitacja może obejmować ćwiczenia, fizjoterapię oraz regularne kontrole u lekarza. Tempo rekonwalescencji zależy od wielu czynników, w tym od indywidualnych zdolności regeneracyjnych pacjenta.

9. W jakich warunkach jest wykonywana synowektomia?

W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy zabieg synowektomii jest bardziej zaawansowany, a osoba poddawana zabiegowi wymaga obserwacji i opieki medycznej po operacji, konieczne jest pozostanie w szpitalu.

W przypadku zabiegów z wykorzystaniem radiofarmaceutyków, czyli środków farmakologicznych tzw. radioizotopów, zabieg wykonywany jest w placówkach medycyny nuklearnej na podstawie skierowania od ortopedy bądź lekarza rodzinnego (POZ).

Hospitalizacja po zabiegu synowektomii artroskopowej zwykle nie jest konieczna, a osoba, u której przeprowadzono zabieg, może opuścić szpital w tym samym dniu lub na następny dzień po synowektomii.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze