Szkodzą tarczycy. Produkty, które zaburzają funkcjonowanie hormonów

Tarczyca to mały gruczoł w kształcie motyla, położony przy tchawicy, tuż poniżej krtani. Mimo swoich niewielkich rozmiarów, jest niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Przede wszystkim produkuje hormony oddziałujące niemal na każdy ludzki narząd - wpływa na pracę serca, temperaturę ciała, trawienie, metabolizm, nastrój, oddychanie i wiele innych.

Prawidłowo działająca tarczyca uwalnia stałą ilość hormonów do krwi - głównie trijodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4). W niektórych sytuacjach organizm potrzebuje jednak więcej hormonów - np. w ciąży czy w czasie wychłodzenia i wtedy gruczoł zwykle potrafi zwiększyć produkcję.

Bywa jednak i tak, że tarczyca zaczyna wytwarzać za dużo lub zbyt mało hormonów - zazwyczaj wynika to z różnych jej schorzeń. W Stanach Zjednoczonych około 20 mln osób cierpi na jakąś chorobę tarczycy, a kobiety są nawet osiem razy bardziej narażone niż mężczyźni (według American Thyroid Association). Dane dotyczące mieszkańców Polski są równie niepokojące - Raport Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) wskazuje, że schorzenia tego gruczołu dotyczą około 10-20 proc. populacji.

Do najczęstszych chorób tarczycy należą: nadczynność i niedoczynność tarczycy. O nadczynności tarczycy mówimy, gdy tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów. Wśród objawów wymienia się utratę wagi, lęk, osłabienie i problemy ze snem.

Niedoczynność tarczycy to odwrotna sytuacja - to schorzenie diagnozuje się, gdy tarczyca działa zbyt wolno i produkuje za mało hormonów potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania. Objawy obejmują silne zmęczenie, przyrost masy ciała, mgłę mózgową i depresję. Najczęstszą przyczyną jest choroba Hashimoto, będąca zaburzeniem autoimmunologicznym.

Ze względu na to, że tarczyca wpływa na funkcjonowanie całego organizmu, ważne jest unikanie produktów, które jej nie służą. Jakie produkty mogą zaburzać funkcjonowanie tarczycy?

Produkty sojowe

Produkty sojowe, takie jak tofu, edamame czy mleko sojowe mają wiele korzyści zdrowotnych. Zdaniem naukowców nie są jednak najlepszym wyborem dla osób mających problemy z tarczycą. Zawierają bowiem goitrogeny, czyli naturalne związki hamujące wchłanianie jodu w tarczycy - pierwiastka niezbędnego do produkcji hormonów tarczycowych (T3 i T4).

Niektóre dane sugerują także, że soja może wpływać na działanie leków stosowanych w leczeniu niedoczynności tarczycy. Badania wykazały, że choć w niektórych przypadkach soja mogła utrudniać wchłanianie leków wspierających zdrowie tarczycy, to najbardziej wiarygodne dane nie potwierdziły istotnych różnic przy jednoczesnym spożywaniu soi i leków.

Można przyjąć, że jeśli soja wpływa na wchłanianie leków, to efekt wydaje się minimalny. Mimo wszystko, warto skonsultować z lekarzem, dietetykiem lub farmaceutą, czy podczas przyjmowania leków na tarczycę można spożywać produkty sojowe.

Kofeina

Podczas przyjmowania leków na tarczycę warto ograniczyć kawę i inne napoje z kofeiną (np. energetyki czy herbatę). Zbyt duża ilość kofeiny może nasilać objawy nadczynności tarczycy, takie jak nerwowość czy kołatanie serca. Umiarkowane picie kawy, 1-3 filiżanki dziennie, może wpływać na poziom hormonu TSH, który reguluje pracę tarczycy, choć dokładny mechanizm tego działania nie jest jeszcze w pełni poznany.

Surowe warzywa krzyżowe

Mając problemy z funkcjonowaniem tarczycy warto eliminować ze swojego menu takie warzywa jak: brokuły, kalafior, jarmuż, brukselka, kapusta czy bok choy. Mimo, że powszechnie uznawane są one za zdrowe, to przyjmując leki na tarczycę z powodu Hashimoto należy uważać na sposób ich przygotowania. Surowe warzywa krzyżowe zawierają, podobnie jak soja, goitrogeny, które mogą wpływać na funkcję tarczycy. Zdecydowanie lepszym sposobem ich przyrządzenia będzie gotowanie, zmniejszające aktywność tych związków.

Niektóre z ostatnich badań sugerują jednak, że spożywanie warzyw krzyżowych jest bezpieczne, zwłaszcza jeśli dieta dostarcza wystarczającej ilości jodu. W tym przypadku również polecany jest kontakt z lekarzem.

Produkty o wysokiej zawartości dodanego cukru

Coraz więcej badań wykazuje powiązanie między cukrzycą a zaburzeniami tarczycy. Specjaliści odradzają spożywanie produktów powodujących duże wahania poziomu cukru we krwi, takich jak produkty wysokoprzetworzone i/lub zawierające dużą ilość dodanego cukru.

Tłuszcze trans

FDA (Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków) zakazała stosowania tłuszczów trans, ale mimo tego częściowo utwardzone oleje wciąż mogą występować w śladowych ilościach w produktach, jak margaryna, popcorn, niektóre smażone potrawy, czy niezdrowe przekąski. Niektóre dane potwierdzają związek między stanem zapalnym wywołanym przez tłuszcze trans a problemami zdrowotnymi tarczycy, choć potrzebne są w tym zakresie dalsze badania.

Źródła: https://www.thyroid.org/media-main/press-room/ https://www.aotm.gov.pl/wp-content/uploads/2024/05/Raport-AOTMiT.pdf * www.eatingwell.com/

Źródła

1. Dagmara Dąbek