Tyroksyna - rola, normy T4, niedobór, nadmiar, badania

Tyroksyna (T4, hormon T4) jest hormonem produkowanym, magazynowanym oraz uwalnianym pod wpływem hormonu tyreotropowego do krwi z komórek pęcherzykowych tarczycy. Z tyroksyny powstaje inny aktywny biologicznie hormon tarczycy – trójjodotyronina (T3). Produkcja obu hormonów nadzorowana jest przez przysadkę mózgową oraz podkorową część mózgowia, podwzgórze.

Tyroksyna wpływa na procesy metaboliczne, takie jak wchłanianie glukozy oraz rozpad tłuszczów. Co więcej, tyroksyna wpływa na pracę gruczołów płciowych, laktację i reguluje płodność. Proces produkcji tyroksyny jest ściśle kontrolowany przez podwzgórze i przysadkę mózgową. Kiedy poziom tyroksyny w organizmie spada, podwzgórze wydziela hormon, który pobudza tarczycę do rozpoczęcia nowej produkcji.

Niedobór tyroksyny prowadzi do niedoczynności tarczycy i w efekcie obniżony zostaje poziom przemiany materii. Niski poziom tyroksyny prowadzi do obrzęku śluzowatego i zmniejszonej aktywności psychomotorycznej.

Nadmiar tyroksyny prowadzi do nadczynności tarczycy. Efekt ten najczęściej występuje w chorobie Gravesa-Basedowa. Choroba objawia się nadpobudliwością, nerwowością, wytrzeszczem, tachyarytmią i zwiększoną męczliwością mięśni.

W celu zbadania poziomu tyroksyny (badanie T4), przeprowadza się badanie krwi na stężenie hormonów tarczycy. Badanie polega na ocenie czynności tarczycy. Wskazaniami do przeprowadzenia badania stężenia tyroksyny we krwi są takie objawy jak:

• zmniejszony apetyt,
• zaparcia,
• chłodna i sucha skóra,
• senność,
• spowolnienie czynności życiowych.

Powyższe objawy wskazują na niedoczynność tarczycy. Badanie oceniające czynność tarczycy przeprowadza się także u osób, u których zaobserwowano: nagłą utratę wagi, bezsenność, zmęczenie.

Wskazaniami do przeprowadzenia badania stężenia tyroksyny jest także przerośnięty gruczoł tarczycowy — wole, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – choroba Hashimoto, choroby przysadki. Badanie wykonuje się także w celu skontrolowania skuteczności leczenia przeciwtarczycowego, leczenia raka tarczycy, a także niedoczynności tarczycy. Wskazaniem może być także diagnozowanie niepłodności u kobiet.

Leki z tyroksyną stosuje się w celu uzupełnienia brakujących hormonów tarczycy u pacjentów, u których występują zaburzenia układu hormonalnego np. problemy z wydzielaniem naturalnych hormonów. U pacjentów z niedoczynnością tarczycy wskazane jest podawanie preparatów zawierających tzw. lewotyroksynę, która jest solą sodową lewoskrętnej tyroksyny.

Leki z tyroksyną stosuje się nie tylko w leczeniu zastępczym w niedoczynności tarczycy, ale również w leczeniu raka tarczycy o charakterze supresyjnym. Terapia wola obojętnego również opiera się na stosowaniu środków farmaceutycznych zawierających ten hormon.

Hormon tyreotropowy (TSH), znany również jako tyreotropina jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową. Hormon ten stymuluje tarczycę do produkcji oraz uwalniania dwóch substancji – organicznego związku chemicznego, hormonu T3, znanego jako trijodotyronina oraz hormonu T4, określanego mianem tyroksyny.

Zbyt wysokie stężenie hormonu TSH może świadczyć o niedoczynności tarczycy, z kolei zbyt niski poziom tyreotropiny może oznaczać, że pacjent zmaga się z nadczynnością tarczycy. Zakres normy TSH oscyluje w granicach od 0,32 do 5,0 mU/l dla dorosłego pacjenta.

Trijodotyronina (T3) stanowi główny hormon tarczycowy u ludzi. Do jej powstania w komórkach pęcherzykowatych tarczycy dochodzi na skutek odjodowania hormonu tyroksyny (T4) na poziomie tkankowym.

Trijodowa pochodna tyroniny stanowi zaledwie dziesięć procent wszystkich hormonów tarczycy, a mimo to, jej siła oddziaływania może być czterokrotnie intensywniejsza od tyroksyny (T4). Stężenie trijodotyroniny istotnie wpływa na prawidłowy rozwój układu nerwowego oraz funkcjonowanie wielu tkanek.

Trijodotyronina (T3), tak samo jak tyroksyna (T4), krąży w organizmie człowieka wraz z białkami nośnikowymi takimi jak TBG (globulina wiążąca tyroksynę), albumina oraz prealbumina.

Badanie poziomu trijodotyroniny pozwala ocenić stan czynnościowy tarczycy. Ten rodzaj badania wykonuje się w celu zdiagnozowania lub monitorowania terapii schorzeń tarczycy.

Wolna tyroksyna FT4, to nic innego jak wolna frakcja tyroksyny. Substancja ta wykazuje ogromny wpływ na procesy zachodzące w ludzkim organizmie. Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, reguluje przemianę materii, odpowiada za rozbijanie większych cząsteczek tłuszczów oraz przyswajanie glukozy z układu pokarmowego.

FT4 odpowiada również za regulowanie laktacji oraz pobudzanie procesów utleniania w tkankach. Produkcja, magazynowanie oraz uwalnianie wolnej tyroksyny do krwi odbywa się pod wpływem hormonu tyreotropowego (TSH). Wolna frakcja tyroksyny wpływa na czynność gruczołów rozrodczych.

Z jakiego powodu w badaniach oznacza się wolną tyroksynę FT4, a nie tyroksynę (T4)? Ponieważ dziewięćdziesiąt dziewięć procent tyroksyny jest nieaktywne na skutek związania z białkami osocza krwi. Do tkanek przechodzą wyłącznie hormony wolne i właśnie w takiej formie wpływają one na komórki ludzkie, z tego właśnie względu wyznaczenie poziomu FT4 jest tak ważne w diagnostyce nadczynności i niedoczynności tarczycy oraz innych schorzeń związanych z tarczycą.

Jakie jest prawidłowy poziom wolnej frakcji tyroksyny w organizmie człowieka? Prawidłowe stężenie wolnej tyroksyny powinno mieścić się w przedziale od 10 do 35 pmol/l (od 8 do 28 ng/l).

Jakie jest prawidłowy poziom wolnej frakcji tyroksyny w organizmie człowieka? Prawidłowe stężenie wolnej tyroksyny powinno mieścić się w przedziale od 10 do 35 pmol/l (od 8 do 28 ng/l).

Stężenie hormonów tarczycowych wpływa na prawidłową pracę układu rozrodczego, pokarmowego, nerwowego czy sercowo-naczyniowego. Poziom hormonów tarczycowych powinno się badać przynajmniej raz w ciągu roku. U osób z nadczynnością lub niedoczynnością tarczycową wskazane jest częstsze wykonywanie tego rodzaju badań.

Tyreotropina (TSH) wydzialana za pośrednictwem przysadki mózgowej wpływa na wytwarzanie tyroksyny (T4) oraz trijodotyroniny (T3). W tkankach dochodzi do przekształcenia tyroksyny w aktywną trójjodotyroninę (FT3). Do procesu zwanego konwersją dochodzi przede wszystkim w wątrobie oraz jelitach. Poziom wolnych frakcji tyroksyny oraz tyreotropiny może zmieniać się pod wpływem pewnych czynników takich jak choroba, stres, wysiłek, anemia, niedobór cynku lub niedobór jodu.

Działanie tarczycy pozostaje w ścisłej zależności z działaniem przysadki. Proces ten nazywany jest ujemnym sprzężeniem zwrotnym. Wydzialany poziom hormonu tyreotropowego TSH hamowany jest przez stężenie trijodotyroniny (T3). Niedobór hormonów stymuluje z kolei produkcję hormonu tyreotropowego. Warto nadmienić, że zmiany w poziomie tyreotropiny (TSH) nie wywołują zmian w stężeniu tyroksyny czy trijodotyroniny.

• Obniżony poziom tyreotropiny (TSH) przy jednoczesnym, prawidłowym stężeniu wolnych frakcji trijodotyroniny oraz tyroksyny może oznaczać, że u pacjentki występuje subkliniczna nadczynność tarczycy;
• Prawidłowe stężenie wolnej tyroksyny FT4, obniżony poziom tyreotropiny (TSH) oraz wolnej trijodotyroniny może sugerować, że u danej jednostki występuje zespół niskiej trójjodotyroniny. Taki stan obserwuje się w przebiegu gorączki lub zawału serca;
• Prawidłowy poziom wolnej tyroksyny FT4, podwyższony poziom wolnej frakcji hormonu trijodotyroniny, a także obniżone stężenie tyreotropiny obserwuje się w przebiegu nadczynności tarczycy.

Lewotyroksyna, znana również jako L-tyroksyna jest lekiem wykorzystywanym w endokrynologii. Tyroksyna w tabletkach najczęściej przepisywana jest pacjentkom cierpiącym na schorzenia tarczycy np. niedoczynność tarczycy, również tą powiązaną z chorobą Hashimoto. Lek wskazany jest także w terapii wola obojętnego.

Stosowany jest też u osób, które przechodzą leczenie supresyjne nowotworu tarczycy. Dodatkowo, lewotyroksyna może być podawana po zabiegu polegającym na częściowym usunięciu tarczycy (tzw. strumektomia). Lek bardzo często podawany jest również pacjentom, którzy przeszli operacyjne usunięcie całej tarczycy.

Przeciwwskazaniam do stosowania lewotyroksyny jest nadwrażliwość na tę substancję czynną, epilepsja, niedawno przebyty zawał, problemy z sercem, ostre zapalenie mięśnia sercowego. Dodatkowo, leku nie powinny stosować osoby chorujące na niedoczynność kory nadnerczy, nadczynność tarczycy lub niedoczynność przysadki mózgowej.

L-tyroksyna - skutki uboczne L-tyroksyna, oprócz swojego działania leczniczego, może powodować skutki uboczne. Stosowanie preparatu może skutkować:

• wysypką alergiczną,
• zmniejszeniem masy ciała (lek ten nie powinien być stosowany jako środek na odchudzanie)
• zaburzeniami rytmu serca,
• nadmierną sennością,
• nudnościami,
• wymiotami,
• niepokojem i drażliwością,
• osłabieniem mięśni,
• skurczami,
• uderzeniami gorąca.