Te leki mogą powodować, że tyjesz. Potencjalni winowajcy w domowej apteczce
Czy leki mogą powodować tycie, czy to mit? Sterydy, leki stosowane przy chorobach tarczycy, a może antydepresanty lub leki antykoncepcyjne? - Na własną rękę nie róbmy nic. Nie zmniejszajmy dawek leku, nie odstawiajmy go - ostrzega ekspertka.
1. Jak leki mogą wpływać na masę ciała?
Za naszą masę ciała odpowiadają adipocyty, czyli komórki tłuszczowe, które w znakomitej większości powstają do trzeciego roku życia. To granica najczęściej determinująca to, czy będziemy szczupli, czy też nie. Czy z łatwością będziemy tracić zbędne kilogramy, czy też będą powracać jak bumerang.
Chyba że do gry wkroczy choroba mogąca powodować wzrost masy ciała albo leczenie, którego skutkiem ubocznym będzie przybieranie na wadze i problemy ze schudnięciem.
Leki mogą wpływać na naszą wagę:
- spowalniając metabolizm organizmu,
- poprawiając apetyt, m.in. przez wpływ na neurony sytości lub poziom leptyny w osoczu,
- powodując odkładanie się tkanki tłuszczowej,
- powodując obniżenie lub podniesienie nastroju, co może przekładać się na zwiększenie apetytu.
- Za nadmierne kilogramy odpowiada najczęściej brak aktywności fizycznej i nadmiar kalorii w diecie. W drugiej kolejności winą możemy obarczać czynniki utrudniające redukcję tkanki tłuszczowej i w tej grupie znajdują się też leki. Mogą one poprzez różne mechanizmy wpływać np. na spowolnienie chudnięcia – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie dietetyczka z Centrum Medycznego Damiana, Klaudia Ruszkowska.
2. Na te leki uważaj!
2.1. Choroby tarczycy
Wśród leków najczęściej oskarżanych o negatywny wpływ na sylwetkę znajdują się leki stosowane w chorobach gruczołu tarczowego. Nie do końca jest to prawdą.
- Przy nadczynności tarczycy dochodzi do ubytku masy ciała, co spowodowane jest przyspieszonym nienaturalnie metabolizmem. Leczenie powoduje najpierw zatrzymanie spadku masy ciała, a potem może nastąpić przybranie na wadze – przyznaje w rozmowie z WP abcZdrowie endokrynolog z Centrum Medycznego Damiana, dr n. med. Barbara Piotrowska.
- Natomiast przy niedoczynności tarczycy, jeśli stosowane są hormony tarczycowe, przyrost masy ciała powinien się zatrzymać, a wręcz niekiedy pacjent powinien schudnąć - dodaje.
Zgoła odmiennym problemem u pacjentów z nadczynnością tarczycy jest ich przekonanie, że mogą jeść do woli, bez obaw o przybranie na wadze. Tymczasem, gdy wdrożone zostają leki, złe nawyki żywieniowe i nadwyżka kaloryczna mogą odbić się na masie ciała pacjentów.
2.2. Leki psychotropowe
Tycie mogą powodować leki przeciwdepresyjne z grupy trójpierścieniowych (TLD, w tym: amitryptylina, nortryptylina, doksepina). Są to leki starszej generacji, które zwiększają poziom serotoniny i dopaminy, a także pobudzają apetyt. Z kolei antydepresanty z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) mają neutralny wpływ na masę ciała, pod warunkiem, że nie są przyjmowane długotrwale.
- W przypadku depresji sama choroba często związana jest z ograniczeniem łaknienia i zmniejszeniem masy ciała. Wówczas pozytywnym "skutkiem" leczenia jest po prostu powrót do właściwie odczuwanego głodu – zauważa dr Piotrowska.
Z leków psychotropowych jeszcze leki neuroleptyczne, stosowane w schizofrenii, mogą prowadzić do wzrostu masy ciała, wpływając na neurony sytości w jądrze brzuszno-przyśrodkowym podwzgórza i podwyższając stężenie leptyny w osoczu.
Odpowiadają za to głównie leki nowszej generacji, które mają jednak tę przewagę nad lekami starszymi, że nie powodują tak wielu skutków ubocznych.
2.3. Doustne kortykosteroidy
Stosowane są w wielu jednostkach chorobowych, w tym w astmie oskrzelowej, sarkoidozie, toczniu czy reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) w celu zmniejszenia stanu zapalnego.
- Powodują przyrost masy ciała poprzez z jednej strony poprawę apetytu, a z drugiej spowolnienie metabolizmu. Ale należy zauważyć, że dopiero długotrwałe leczenie sterydami ma negatywny wpływ na naszą masę ciała, a nawet może doprowadzić do jatrogennego zespołu Cushinga – mówi dr Piotrowska.
To właśnie zespół Cushinga sprawia, że nadmiar tkanki tłuszczowej gromadzi się w okolicach karku, brzucha czy na twarzy.
Z kolei stosowanie wziewne, w postaci iniekcji czy zewnętrzne w postaci maści, nie wpływa na masę ciała pacjenta.
3. Antykoncepcja hormonalna
Wśród kobiet, które sięgają po tabletki antykoncepcyjne, pojawiają się często głosy o zgubnym wpływie hormonów na libido czy figurę. A jak jest w rzeczywistości? Okazuje się, że dostępne badania nie potwierdzają takiej korelacji.
Ale uwaga! Tabletki antykoncepcyjne bazujące na progestagenach mogą pośrednio wpływać na masę ciała. W jaki sposób? Na przykład wpływając na obniżenie nastroju, co u niektórych kobiet powoduje większą chęć na podjadanie.
- Pracując z pacjentkami na co dzień, muszę powiedzieć, że jest to kwestia bardzo zindywidualizowana. Są pacjentki, które przyznają, że przy tabletkach antykoncepcyjnych jest im o wiele łatwiej schudnąć, ale są też takie, które deklarują, że nabierają masy – przyznaje dietetyczka, zaznaczając jednocześnie, że nie zawsze liczba na wadze może odzwierciedlać faktyczny problem z nadmiarowymi kilogramami.
- To może być kumulacja płynów w ustroju, czyli tzw. obrzęki, zatrzymana w organizmie woda i wrażenie, że przytyłyśmy – przyznaje ekspertka.
4. Rozwiązanie? Po pierwsze: rozmowa z lekarzem
Leków wpływających na nasza masę ciała może być dużo więcej – to także leki stosowane w cukrzycy, leki przeciwpadaczkowe, beta-blokery, a nawet niektóre z leków przeciwalergicznych czy uspokajających. Ekspertki nie mają wątpliwości, że choć mechanizm ich negatywnego wpływu na nasze ciało może być różny, to skutek jest jeden: rosnąca waga. Jak z tym walczyć?
- Stosowana w cukrzycy insulina jest nieodzowna, podobnie bywa w wielu innych jednostkach chorobowych, kiedy odstawienie leku jest niemożliwe. Najlepszym wówczas, co możemy zrobić, jest dostosowanie diety, aktywności fizycznej, dawek insuliny czy zadbanie o prawidłowe nawodnienie. W przypadku innych chorób – zacznijmy od rozmowy z lekarzem – mówi dietetyczka. - Na własną rękę nie róbmy nic. Nie zmniejszajmy dawek leku, nie odstawiajmy go - przestrzega.
Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
