Zespół Cushinga - objawy, diagnostyka, leczenie
Zespół Cushinga (ang. Cushing's syndrome) to zespół wielorakich objawów klinicznych spowodowanych nadmierną ilością hormonów steroidowych, zwanych glikokortykosteroidami w ustroju. Wśród głównych przyczyn tego zespołu specjaliści wymieniają nadmierne wydzielanie kortyzolu przez nadnercza lub stosowanie leków sterydowych (zespół Cushinga po sterydach obserwowany jest u pacjentów dość często). W jaki sposób leczy się ten problem zdrowotny? Jakie są objawy zespołu Cushinga?
1. Co to jest zespół Cushinga?
Zespół Cushinga wywołany jest przez nadmierną hormonalną czynność kory nadnerczy i wzmożone wydzielanie glikokortykosteroidów. Może pojawić się w każdym wieku.
Nadnercze to niewielki, parzysty gruczoł, położony na górnej powierzchni nerek. Gruczoł ten składa się z dwóch części – korowej i rdzeniowej. Część korowa, zwana korą nadnerczy, odpowiada za wydzielanie hormonów: glikokortykosteroidów, mineralokortykosteroidów oraz androgenów. Zaburzenia pracy kory nadnerczy prowadzą do poważnych schorzeń.
Warto wiedzieć, że zespół Cushinga nie jest tym samym co choroba Cushinga.
2. Zespół Cushinga - objawy
U chorych z zespołem Cushinga obserwuje się objawy, które mają zróżnicowaną postać. Najbardziej charakterystyczne objawy zespołu Cushinga to:
- Przybieranie na wadze, otyłość. U osób z zespołem Cushinga tłuszcz odkłada się najczęściej w okolicy karku, twarzy, tuż nad obojczykami oraz na tułowiu. Natomiast ręce i nogi pozostają chude. Pojawia się tzw. twarz księżycowata.
- Pojawienie się rozstępów koloru purpurowego lub czerwonego. Rozstępy tworzą się głównie na skórze ud, pośladków, brzucha oraz ramion.
- Nieregularne miesiączki.
- Postępująca osteoporoza.
- Zaburzenia procesu wzrostu u dzieci (karłowatość).
- Chwiejność emocjonalna, stany depresyjne, kłopoty ze snem.
- Cukrzyca, nieprawidłowa tolerancja glukozy.
- Nadmierne owłosienie u kobiet na twarzy, brzuchu oraz klatce piersiowej (tzw. hirsutyzm).
- Łojotok i trądzik.
- Powiększenie łechtaczki.
- Obniżona odporność organizmu.
3. Zespół Cushinga - przyczyny
Zaburzenia pracy kory nadnerczy mogą być spowodowane przez:
- zbyt długie przyjmowanie leków sterydowych,
- guzy kory nadnerczy lub przysadki mózgowej,
- nieprawidłowe funkcjonowanie podwzgórza,
- wydzielanie hormonów przez guzy ektopowe hormonalnie czynne, np. rak owsianokomórkowy płuc lub rakowiak płuca.
4. Zespół Cushinga - diagnostyka i leczenie
Choremu, który zgłasza się do lekarza, przeprowadza się badania morfologiczne oraz badania biochemiczne krwi, w których oznacza się sód, potas oraz glukozę. Ponadto zleca się określenie stężenia hormonów (kortyzolu oraz ACTH). Przeprowadza się także badania, których celem jest sprawdzenie stanu nadnerczy.
W tym celu wykonuje się USG brzucha, tomografię komputerową. Niekiedy wskazane są także specjalistyczne badania głowy (tomografia komputerowa głowy, RTG głowy, rezonans magnetyczny), by ocenić stan przysadki mózgowej.
Warto wiedzieć:
Głównym celem podjętej terapii leczniczej jest usunięcie ewentualnych zmian nowotworowych oraz niedopuszczenie do wystąpienia powikłań, wynikających z rozwoju zespołu Cushinga. Chorym zaleca się stosowanie diety niskokalorycznej. Ponadto pacjentom zaleca się przyjmowanie leków hamujących pracę kory nadnerczy, środki obniżające ciśnienie oraz sterydy w leczeniu pooperacyjnym.
Oprócz tego istotne jest zażywanie środków farmakologicznych, wskazanych w leczeniu chorób współtowarzyszących zespołowi Cushinga, takich jak cukrzyca czy osteoporoza. W leczeniu stosowana jest także radioterapia.
Nieleczony zespół Cushinga prowadzi do poważnych powikłań. Przyczynia się do rozwoju cukrzycy oraz osteoporozy, może także spowodować rozwój wrzodu trawiennego (wrzód Cushinga) czy zmian w obrębie przysadki mózgowej. Zauważono także, że zespół Cushinga przyczynia się do niepłodności.
5. Zespół Cushinga – profilaktyka
Zespół Cushinga jako zespół objawów wynikających z nadmiaru hormonów sterydowych dotyka wielu pacjentów w każdym wieku. Niestety, jak dotąd nie poznano sposobu zapobiegania temu problemowi zdrowotnemu.
6. Choroba Cushinga a zespół Cushinga
Zespół Cushinga to nie to samo co choroba Cushinga. O zespole Cushinga mówimy wówczas, gdy przyczyną nieprawidłowej ilości glikokortykosteroidów jest choroba nadnerczy, choroba Cushinga natomiast wywołana jest przez nieprawidłową pracę przysadki mózgowej. W jej przebiegu obserwuje się nadmierne wydzielanie hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) przez przysadkę.
7. Zespół Cushinga u dzieci
Zespół objawów klinicznych, określanych mianem zespołu Cushinga lub syndromu Cushinga dotyka nie tylko dorosłych, ale również dzieci. Za najczęstszą przyczyną tego problemu zdrowotnego specjaliści uważają terapię z użyciem hormonów steroidowych. Gruczolak przysadki czy zmiany guzkowate nadnerczy nieco rzadziej odpowiadają za pojawienie się objawów zespołu.
Warto zdawać sobie sprawę, że objawy Cushinga u młodych pacjentów są bardzo podobne do objawów występujących u pacjentów starszych. Długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami może spowodować u dzieci następujące objawy kliniczne:
- otłuszczenie twarzy oraz tułowia – twarz księżycowata, nazywana również twarzą księżycową (po sterydach często występuje zaokrąglenie twarzy, twarz jak „księżyc w pełni”),
- wysokie ciśnienie tętnicze krwi,
- wybroczyny na ciele,
- ciągłe zmęczenie,
- upośledzenie tolerancji glukozy,
- zanik mięśni,
- hirsutyzm
- czerwone policzki, inaczej rumieniec na twarzy
- rozstępy na ciele.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.