Test PCR – czym jest i jak wygląda badanie? Wyniki, zastosowanie, cena
Test PCR jest badaniem molekularnym, które stanowi podstawę diagnostyki zakażeń wirusem SARS-CoV-2. Umożliwia wykrycie materiału genetycznego koronawirusa po pobraniu wymazu z gardła lub nosogardzieli. Tego rodzaju test wykorzystuje się też do rozpoznania innych zakażeń wirusowych i bakteryjnych. Jak działa test PCR? Ile kosztuje?
- 1. Co to jest test PCR?
- 2. Jak działa test PCR?
- 3. Do czego służy test PCR?
- 4. Jakie są różnice między testem PCR a testem antygenowym czy testem przeciwciał?
- 5. Jakie są zastosowania testu PCR w diagnostyce medycznej?
- 6. Jakie są zalety testu PCR?
- 7. Jakie są ograniczenia testu PCR?
- 8. Jak wygląda procedura przeprowadzenia testu PCR?
- 9. Czy test PCR jest skuteczny i precyzyjny?
- 10. Czy wynik testu PCR jest jednoznaczny?
- 11. Czy test PCR może dać fałszywie dodatni lub fałszywie ujemny wynik?
- 12. Czy test PCR jest dostępny dla każdego?
- 13. Czy test PCR jest wykorzystywany w diagnostyce chorób genetycznych?
- 14. Jakie są najnowsze innowacje w dziedzinie testów PCR?
- 15. Jaka jest cena testu PCR?
1. Co to jest test PCR?
Test PCR to precyzyjne badanie umożliwiające wykrywanie materiału genetycznego (DNA lub RNA) bakterii lub wirusów, w trakcie którego wykorzystuje się wiedzę z zakresu biologii molekularnej. Nazwa testu wywodzi się z języka angielskiego – Polymeraze Chain Reaction. W wolnym tłumaczeniu jest to „reakcja łańcuchowej polimerazy”.
Łańcuchowa reakcja polimerazy to metoda umożliwiająca powielanie konkretnych odcinków DNA w warunkach laboratoryjnych. Technika ta została opracowana w roku 1983 przez Kary’ego Mullisa.
Test PCR znany jest powszechnie przede wszystkim jako jedna z metod wykrywania materiału genetycznego koronawirusa SARS-CoV-2. Jednak testy PCR wykorzystywane są znacznie szerzej, nie tylko do testowania COVID-19.
2. Jak działa test PCR?
Technika PCR to molekularna metoda badawcza umożliwiająca wykrywanie czynnych zakażeń. Ma ona kilka odmian. W przypadku wirusów takich jak SARS-CoV-2 wykorzystuje się najczęściej wariant RT-PCR (ang. reverse-transcripton polymerase chain reacton). Należy on do testów NAAT (z ang. Nucleic Acid Amplification Testing), opartych na amplifikacji (powieleniu) specyficznego fragmentu materiału genetycznego.
Badanie polega na izolacji materiału genetycznego (RNA SARS-CoV-2) z dostarczonej próbki. Etap odwrotnej transkrypcji pozwala na przekształcenie RNA wirusa w DNA. Dalej materiał podlega wielokrotnemu powieleniu i zostaje poddany analizie laboratoryjnej. Następuje oznaczenie obecności patogenu.
Poddawanie materiału specjalistycznym procedurom analitycznym pozwala określić, czy pacjent znajduje się w fazie aktywnej infekcji.
W przypadku podejrzenia innych chorób, np. zakażenia bakteryjnego, izoluje się DNA określonej bakterii.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
3. Do czego służy test PCR?
PCR test służy do wykrywania zakażeń bakteryjnych lub wirusowych. Wykorzystuje się go także do diagnozowania i monitorowania nowotworów oraz identyfikacji patogenów układu pokarmowego.
Jeśli chodzi o wirus SARS-CoV-2, test wykorzystuje się zarówno do rozpoznawania zakażenia, jak i oceny eliminacji wirusa z dróg oddechowych.
4. Jakie są różnice między testem PCR a testem antygenowym czy testem przeciwciał?
Istnieją różne rodzaje testów na covid. Czym się różnią? Test antygenowy wykrywa typowe dla wirusa białka (będące jego „opakowaniem”), do powstania których dochodzi w trakcie jego replikacji. Natomiast test PCR, jak już było wspomniane, wykrywa bytność materiału genetycznego wirusa w organizmie osoby zakażonej SARS-CoV-2.
Przewagą testów antygenowych jest na pewno krótki czas oczekiwania na wynik (nawet 15-30 minut od pobrania wymazu). Jednak ich czułość jest mniejsza niż w przypadku testów PCR.
Z kolei test na przeciwciała wykrywa przeciwciała anty-SARS-CoV-2 (wytwarzane w odpowiedzi na kontakt z koronawirusem). Tego rodzaju test nie służy do diagnostyki aktualnego zakażenia, lecz daje informację czy układ odpornościowy miał kontakt z wirusem.
5. Jakie są zastosowania testu PCR w diagnostyce medycznej?
Za pomocą testów PCR można szybko wykryć nie tylko zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Są one przydatne także w diagnostyce innych infekcji wirusowych, mogą być wsparciem w diagnostyce m.in. wirusa HIV, półpaśca, czy cytomegalii.
Są one także cennym narzędziem w diagnostyce bakteriologicznej i pasożytniczej. Testy PCR mogą być pomocne w rozpoznawaniu i monitorowaniu gruźlicy, boreliozy, czy Chlamydia trachomatis.
Testy PCR są również pomocne w diagnozowaniu i monitorowaniu nowotworów, wykazywaniu lub wykluczaniu ojcostwa.
W przypadku zakażeń wirusem SARS-CoV-2 obecnie wskazaniem do testu PCR mogą być następujące sytuacje:
- ostateczne wykluczenie bądź potwierdzenie zarażenia,
- przed przyjęciem do szpitala (jeśli lekarz uzna, że to konieczne).
Przed kwietniem 2022 r., kiedy liczba zachorowań na COVID-19 była większa, testy wykonywano masowo, a wskazaniem do ich przeprowadzenia był:
- kontakt z osobą zarażoną koronawirusem SARS-CoV-2,
- pozytywny wynik w badaniu serologicznym,
- charakterystyczne dla COVID-19 objawy (gorączka, zmęczenie, suchy kaszel, duszności, utrata smaku i węchu).
Niektóre kraje wymagały także nagatywnego wyinku testy PCR w przypadku podróży zagranicznych.
6. Jakie są zalety testu PCR?
Metoda PCR jest techniką bardzo zaawansowaną. Umożliwia prawidłowe wykrywanie osób chorych, jednocześnie minimalizuje ryzyko otrzymania wyników fałszywie pozytywnych i negatywnych. Testy PCR mogą wykryć chorobę, nawet gdy w organizmie jest tylko mała ilość patogenów.
Zaletą badania jest także łatwość pozyskania materiału do badań (wymaz) oraz wysoka czułość. Dzięki czemu analizę można wykonać już na podstawie niewielkiej ilości pobranego materiału.
7. Jakie są ograniczenia testu PCR?
Ograniczeniem testów molekularnych na COVID-19 może być czas oczekiwania na wynik. Tego rodzaju badanie nie daje natychmiastowej informacji o zakażeniu. Ponadto badanie jest także kosztowne oraz wymaga wykorzystania wysokospecjalistycznej aparatury.
Pomimo wysokiej czułości i precyzji testów PCR istnieje też prawdopodobieństwo uzyskania fałszywie ujemnego lub dodatniego wyniku.
8. Jak wygląda procedura przeprowadzenia testu PCR?
Jak wygląda test na COVID? Test RT-PCR wymaga pobrania od pacjenta wymazu. Materiał pobierany jest w specjalnych punktach wymazowych. Pacjentowi wsuwany jest przez nos lub usta specjalnie przygotowany patyczek zakończony wacikiem, którym przez chwilę pociera się błonę śluzową.
Moment pobrania wymazu może powodować pewien dyskomfort, na szczęście cała procedura przebiega bardzo szybko.
Dalej pobrany materiał umieszczany jest w probówce i zamykany. Następnie próbka jest dostarczana do laboratorium, gdzie zostaje poddana analizie.
9. Czy test PCR jest skuteczny i precyzyjny?
Pomimo pewnych ograniczeń, uważa się, że testy PCR są bardzo czułe i precyzyjne. Dlatego też wykazują się dużą skutecznością, a ich pozytywny wynik stanowi kryterium rozpoznania koronawirusa SARS-CoV-2.
10. Czy wynik testu PCR jest jednoznaczny?
Pozytywny wynik testu PCR daje jednoznaczną informację o obecności materiału genetycznego SARS-CoV-2. Natomiast wynik negatywny z dużym prawdopodobieństwem wyklucza obecność choroby.
Może zdarzyć się jeszcze tak, że wynik testu PCR jest niejednoznaczny. Co w praktyce oznacza, że test nie dał rozstrzygającej odpowiedzi – nie potwierdził i nie wykluczył zakażenia. W takich sytuacjach wskazane jest powtórzenie badania z nowej próbki.
11. Czy test PCR może dać fałszywie dodatni lub fałszywie ujemny wynik?
Testy PCR, jak każde inne badanie, obarczone są pewnym ryzykiem błędu. W niektórych przypadkach mogą dać wynik fałszywie dodatni. Uważa się, że może mieć to związek z pozostałymi po infekcji w komórkach nabłonka resztkowymi, niezakaźnymi fragmentami wirusowego RNA.
Natomiast wynik fałszywie ujemny najczęściej wynika z niewłaściwego przeprowadzenia badania. Przyczyną takiej sytuacji może być m.in.:
- pobranie materiału w zbyt wczesnym lub późnym okresie zakażenia,
- jedzenie lub picie bezpośrednio przed testem,
- nieodpowiednia technika pobrania, brak wprawy w pobraniu,
- niewłaściwy transport próbki.
12. Czy test PCR jest dostępny dla każdego?
Obecnie możliwości uzyskania skierowania na bezpłatne testy PCR są ograniczone. Badanie może zlecić lekarz pacjentom z grupy wysokiego ryzyka na podstawie wywiadu i oceny stanu zdrowia chorego.
Test genetyczny można wykonać także prywatnie. Tego rodzaju badanie może zrobić każdy. Jednak wiąże się to wówczas z określonymi kosztami, a cena badania PCR jest stosunkowo wysoka.
13. Czy test PCR jest wykorzystywany w diagnostyce chorób genetycznych?
Reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR) jest metodą diagnostyczną o szerokim spektrum zastosowania. Dzięki wykorzystywanej w niej analizie DNA możliwe jest także diagnozowanie niektórych chorób genetycznych.
Metoda ta może być pomocna także w wykrywaniu pewnych mutacji, które zwiększają ryzyko rozwoju danej choroby w przyszłości. Co ma duże znaczenie w wyborze odpowiednich metod leczenia.
14. Jakie są najnowsze innowacje w dziedzinie testów PCR?
Obecnie za najbardziej czułą i specyficzną metodę potwierdzającą infekcję COVID-19 uważa się wariant real time RT-PCR, czyli badanie oparte na reakcji odwrotnej transkrypcji i łańcuchowej reakcji polimerazy w czasie rzeczywistym.
Obecność RNA wirusa aktualnie można wykryć także metodą RT-LAMP (Reverse Transcription Loop-mediated Isothermal Amplification). Obydwie metody należą do rodziny testów NAAT, jednak w drugim przypadku możliwe jest szybsze uzyskanie wyniku. Jednak metodę tę uznaje się za mniej czułą.
15. Jaka jest cena testu PCR?
Jaki jest koszt testu PCR? Cena testu RT-PCR na COVID-19 jest dosyć wysoka. Koszt badania wykonanego prywatnie to ok. 300-380 zł.
Polecane
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.