Torbiel czekoladowa – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie
Torbiel czekoladowa to cysta jajnika wypełniona ciemną krwią. Jej obecność ma ścisły związek z endometriozą. Powstaje, gdy fragment błony śluzowej macicy przemieszcza się, a następnie wszczepia w tkankę jajnika. W rezultacie wewnątrz torbieli gromadzą się złuszczone komórki śluzówki macicy wraz z krwią, które przypominają swoją konsystencją i kolorem masę czekoladową. Na czym polega leczenie?
1. Co to jest torbiel czekoladowa?
Torbiel czekoladowa, inaczej torbiel endometrialna (łac. cystis picea ovarii), to jeden z rodzajów torbieli jajnika. Ta otorbiona struktura jest typowa dla endometriozy.
To choroba, istotą której jest obecność błony śluzowej macicy (endometrium) poza jamą macicy. Tkanka endometrialna może zawędrować do jajnika, ale i jajowodów, pęcherza moczowego, jelita grubego, otrzewnej, a nawet oka, płuc czy mózgu.
Torbiel endometrialna swoim wyglądem przypomina czekoladę, a jej nazwa nawiązuje do koloru jej treści. Ciemnobrunatna barwa ma związek ze skrzepami krwi, które powstają, kiedy podczas menstruacji w torbieli gromadzi się krew.
Zmiana tego rodzaju może występować pojedynczo lub w grupach, mieć od kilkunastu milimetrów do nawet kilkunastu centymetrów. Zdarza się, że w miarę upływu czasu, wraz z kolejnymi cyklami, może powiększyć swoje rozmiary. Czasem osiąga wielkość grejpfruta.
Jak powstaje torbiel czekoladowa?
Cysta powstaje, gdy fragmenty błony śluzowej macicy przemieszczają się, a następnie wszczepia w tkankę jajnika. Tkanka endometrialna, pomimo tego, że znajduje się poza macicą, zachowuje się dokładnie tak, jakby w niej była. Oznacza to, że w czasie miesiączki się złuszcza i krwawi. Ponieważ krew nie ma gdzie odpłynąć, kumuluje się, tworząc liczne, wypełnione zhemolizowaną krwią miesiączkową torbiele.
2. Objawy torbieli czekoladowej
Torbiel czekoladowa i endometrioza wywołują wiele dokuczliwych objawów. Najczęściej jest to:
- ból odczuwany w obrębie miednicy mniejszej, nasilający się w czasie miesiączki. Często jest tak intensywny, że utrudnia normalne funkcjonowanie. Dolegliwości bólowe mogą nasilać się z biegiem lat,
- nieprawidłowe krwawienia: obfite, bolesne menstruacje lub krwawienia w czasie trwania cyklu menstruacyjnego,
- bolesne stosunki płciowe,
- krwawienie z przewodu pokarmowego czy dróg moczowych.
Gdy dojdzie do pęknięcia torbieli czekoladowej i ewakuacji jej treści, dochodzi do miejscowego podrażnienia otrzewnej, co wywołuje silne dolegliwości bólowe. Może zakończyć się krwotokiem, rozległą infekcją, a w skrajnych przypadkach nawet utratą życia.
3. Torbiel czekoladowa a płodność i ciąża
Torbiel czekoladowa wpływa także na płodność kobiety - może prowadzić do niepłodności. Dzieje się tak, ponieważ guz jajnika uszkadza jego strukturę i sprawia, że ten przestaje prawidłowo owulować. Nie bez znaczenia jest, że zmiana obniża rezerwę jajnikową (pula pierwotnych pęcherzyków jajnikowych, zdolnych do rozwinięcia się w komórki jajowe).
Dobra wiadomość jest taka, że obecność torbieli czekoladowej nie wyklucza możliwości zajścia w ciążę. Jednak by móc zostać mamą, konieczne jest właściwe rozpoznanie i leczenie.
4. Rozpoznanie i leczenie torbieli endometrialnej
Rozpoznanie torbieli czekoladowej ma miejsce podczas wykonywania badania ultrasonograficznego z użyciem głowicy przezpochwowej (USG dopochwowe). Rzadziej wykorzystuje się rezonans magnetyczny.
Diagnostyka obejmuje także badanie markerów nowotworowych (CA-125). Badania pomagają zróżnicować torbiel od raka jajnika. Rozstrzygające jest badanie histopatologiczne fragmentu zmiany.
Ostateczne rozpoznanie powinno być poparte wynikiem badania histopatologicznego. Materiał pobierany jest podczas laparoskopii diagnostycznej. Polega ona na wprowadzeniu przez niewielkie otwory w powłokach brzusznych specjalistycznego sprzętu optycznego, umożliwiającego obejrzenie jamy brzusznej. Zabieg ten w przypadku torbieli czekoladowych pozwala także na wyłuszczenie torbieli, to jest małoinwazyjne opróżnienie patologicznej treści.
Inną formą terapii jest leczenie hormonalne. Jego celem jest zahamowanie wzrostu endometrium poza fizjologiczną lokalizacją tkanki macicy. Najczęściej wykorzystuje się leki z grupy progestagenów w połączeniu z grupą preparatów o działaniu androgennym. Dolegliwości bólowe można zniwelować ponadto doustną terapią antykoncepcyjną.
Bardziej radykalne postępowanie lecznicze polega na usunięciu torbieli wraz z otoczką zwaną pseudotorebką. Niestety zarówno torbiele czekoladowe, jak i endometrioza mają tendencję do nawrotów.
Wybór metody leczenia torbieli endometrialnej zależy od wielu czynników. Są nimi między innymi: stopień zaawansowania choroby, rozmiar torbieli, stan zdrowia kobiety oraz jej plany prokreacyjne.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.