Trądzik martwiczy - czym jest, objawy, diagnostyka, leczenie
Trądzik martwiczy jest też nazywany martwiczym zapaleniem mieszków włosowych. Choroba ta prowadzi do łysienia bliznowatego. Jej przyczyny nie są do końca poznane, a rozpoznanie jest utrudnione ze względu na istnienie innych dolegliwości powodujących te same objawy. Wczesne leczenie trądziku martwiczego jest niezwykle ważne, ponieważ może on prowadzić do nieodwracalnej utraty włosów.
1. Przyczyny martwicy
Martwica (inaczej nekroza) to ciąg zmian zachodzących po śmierci komórki. Występuje ona w następstwie mechanicznego lub chemicznego uszkodzenia, które jest na tyle duże, że nie może zostać wyleczone. Nekroza następuje w wyniku zakażenia komórki patogenem lub na skutek silnie działających czynników środowiskowych, takich jak niedotlenienie, duże dawki promieniowania, brak substancji odżywczych, uszkodzenie wywołane przez substancje toksyczne, uszkodzenie termiczne albo innego rodzaju stres działający na komórkę.
Łysienie bliznowate to rodzaj łysienia, które w rezultacie prowadzi do uszkodzenia i zniszczenia mieszka włosowego. W jego miejscu pojawia się tkanka bliznowata, natomiast włosy już nie odrastają. Objawami takiego łysienia są widoczne na głowie tzw. placki skóry bez włosów.
2. Czym jest trądzik martwiczy?
Trądzik martwiczy jest przewlekłą, nawracającą chorobą mieszków włosowych, obejmującą zazwyczaj przednią linię włosów. Początkowo pojawia się od 5 do 20 „krost”, które są wczesnymi objawami schorzenia, w stadiach późniejszych dochodzi do powstania blizn podobnych do tych, które zostają po ospie wietrznej.
Tak jak w większości przypadków łysienia bliznowatego, przyczyna trądziku martwiczego nie jest do końca poznana. Według jednej z teorii jest to wynik nieprawidłowej reakcji gospodarza na bakterie Staphylococcus Aureus lub Propinibacterium Acnes folliculitis. Kolejną możliwą przyczyną mogą być zmiany powstałe przez drapanie, ścieranie lub otarcia mechaniczne w przebiegu zapalenia mieszków włosowych.
3. Objawy trądziku martwiczego
Trądzik martwiczy występuje u dorosłych, a dominującymi objawami są swędzenie oraz bolesne zmiany grudkowe (grudka to wykwit skóry wyniosły ponad powierzchnię skóry, wyraźnie odgraniczony) lub grudkowo-krostkowe. Choroba zajmuje zazwyczaj owłosioną skórę głowę w okolicy czołowej i ciemieniowej, jednak zdarza się, że zmiany trądzikowe pojawiają się również w innych okolicach: na twarzy, szyi czy klatce piersiowej. W tych regionach również może występować nadreaktywność gruczołów łojowych.
Zmiany o wielkości od główki szpilki do ziarnka grochu pojawiają się we wczesnych stadiach choroby. Mogą one przyjmować postać swędzących krost, brązowo-czerwonych grudek bądź wystąpić w postaci wykwitów krostkowo-grudkowych. Krosty ulegają stopniowemu pogłębianiu, aby w ostateczności przejść w przewlekłe zmiany martwicze, które po kilku tygodniach pokrywają się strupami. Po pewnym czasie strupy odpadają, pozostawiając bliznę. Po każdym rzucie choroby powstaje kilka nowych bliznowatych zmian. Są przypuszczenia, że rzuty choroby mogą być wywoływane upalną pogodą.
W przypadkach, gdy choroba trwa długo lub doszło do wielokrotnych nawrotów trądziku, skóra na linii włosów staje się zdeformowana i zniekształcona.
4. Diagnostyka trądziku martwiczego
Postawienie prawidłowego rozpoznania w przypadku trądziku martwiczego nie jest łatwe, gdyż w różnych odmianach łysienia bliznowaciejącego objawy są podobne. W celu postawienia trafnej diagnozy niezbędne jest duże doświadczenie oraz zrozumienie klinicznych i histopatologicznych manifestacji trądziku martwiczego. Początkowe stadia choroby mogą być trudne do odróżnienia od zwykłego zapalenia mieszków włosowych z powodu podobnych objawów.
W przypadku różnicowania różnych rodzajów łysienia wykonuje się biopsję skóry głowy. Niekiedy zmiany widziane „gołym okiem” mogą być bardzo podobne i dopiero dokładne obejrzenie struktury skóry pod mikroskopem może zbliżyć do postawienia rozpoznania. Wykonuje się miejscowe znieczulenie, a następnie wycina się mały kawałek skóry. Ważne jest miejsce, z którego pobierany jest wycinek. Aby dowiedzieć się jak najwięcej o chorobie, trzeba pobrać wycinek ze skóry, gdzie proces jest aktywny (są jeszcze włosy), a nie z miejsc ze schyłkową chorobą lub zupełnie wyłysiałych.
W badaniu histopatologicznym należy zwrócić uwagę na strukturę mieszków włosowych, rodzaj, lokalizację i stopień nacieku zapalnego oraz na obecność lub brak gruczołów łojowych. Cechą charakterystyczną trądziku martwiczego jest zapalenie mieszków włosowych ropne, lejkowate i zarostowe (mieszki włosowe są wypełnione włóknikiem). W początkowym stadium choroby zapalenie ma charakter limfocytowy, jednak w późniejszych okresach charakter staje się mieszany (limfocytowo-neutrofilowy). Wraz z postępem choroby zlewająca się martwica naskórka i przylegających głębszych warstw skóry tworzy zdeformowany obszar, w którym można znaleźć kawałki włosów.
5. Leczenie trądziku martwiczego
W początkowej fazie choroby zajęta jest tylko powierzchowna część mieszka włosowego, dlatego przy wczesnym rozpoznaniu i wdrożeniu leczenia może dojść do jego regeneracji i odrośnięcia włosa. Duża wiedza o chorobie, zebranie szczegółowego wywiadu, przeprowadzenie dokładnego badania fizykalnego i prawidłowa interpretacja dodatkowych badań laboratoryjnych i biopsji mają zasadnicze znaczenie dla postawienia prawidłowej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
W terapii trądziku martwiczego zaobserwowano występowanie poprawy po takich lekach, jak:
- doustne tetracykliny – jak wszystkie antybiotyki, działają na zahamowanie namnażania bakterii i pomagają zmniejszyć stan zapalny skóry,
- szampony przeciwbakteryjne,
- izotretynoina – hamuje aktywność gruczołów łojowych oraz zmniejsza ich wielkość, wpływając na zahamowanie namnażania Propionibacterium acnes; normalizuje proces keratynizacji w wyniku hamowania proliferacji komórek wytwarzających łój i prawdopodobnie przywraca prawidłowy proces różnicowania komórek; ma także działanie przeciwzapalne.
Trądzik martwiczy, nazywany również martwiczym zapaleniem mieszków włosowych, jest bardzo ciężką postacią zapalenia mieszków włosowych skóry głowy. Duże zmiany zapalne ulegają martwicy, zostają pokryte dużymi czarnymi strupami, po których odpadnięciu powstają ospopodobne blizny.
Zmiany wywołane chorobą mogą doprowadzić do obniżenia samooceny pacjenta, a nawet do depresji. Konieczna jest wtedy konsultacja z psychologiem bądź lekarzem psychiatrą. Niestety, wyłysienie w trądziku martwiczym jest nieodwracalne, a jedynym sposobem przywrócenia włosów na zbliznowaciałych, wyłysiałych obszarach skóry jest leczenie chirurgiczne w postaci przeszczepienia mieszków włosowych.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.