Trudności w oddychaniu – przyczyny, objawy, badania i leczenie
Trudności w oddychaniu mogą mieć wiele przyczyn: od nerwicy po dysfunkcję różnych narządów i układów. Zdarzają się w wielu sytuacjach. Czasem bywają niepokojące, zwłaszcza jeśli są bardzo nasilone. Jakie są przyczyny trudności w oddychaniu? Co robić?
1. Przyczyny trudności w oddychaniu
Trudności w oddychaniu, czyli duszności, problem ze złapaniem tchu czy wzięciem głębszego oddechu mają różne przyczyny. Definiuje się je jako subiektywne uczucie trudności z nabraniem powietrza.
Pojawiają się wskutek dostarczania do organizmu zbyt małej ilości tlenu i upośledzenia wydalania z niego dwutlenku węgla. Dolegliwości związane z oddychaniem mają różny charakter i specyfikę. Mogą być ostre i przewlekłe, napadowe i ciągłe, pojawiać się podczas wysiłku, w spoczynku, podczas przeżywania silnych emocji czy silnego stresu.
Trudności ze złapaniem oddechu często zgłaszają pacjenci, u których stwierdzono zaburzenia nerwicowe. Silna duszność pojawia się podczas napadu silnej histerii. Mówi się także o trudnościach z oddychaniem w ciąży. Duszność pojawia się także po urazie czy wskutek połknięcia ciała obcego.
Trudności w oddychaniu to także częsty objaw różnych chorób, zwłaszcza w obrębie układu oddechowego. Towarzyszy zapaleniu płuc, astmie, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, odmie opłucnowej, obrzęku płuc czy nowotworom płuc lub dróg oddechowych.
Problemy z oddychaniem bywają objawem chorób kładu krążenia, takich jak zawał, niewydolność serca, zatorowość płucna. Inne, rzadsze przyczyny duszności to niedokrwistość, zatrucie, zaburzenia nerwowo-mięśniowe, osłabienie mięśni oddechowych, zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej czy nadczynność tarczycy.
2. Badania diagnostyczne trudności w oddychaniu
Ponieważ istnieje wiele możliwych przyczyn duszności, aby ustalić podłoże zaburzeń trzeba odwiedzić lekarza i wykonać wiele zleconych przez niego badań. Podstawą diagnostyki duszności jest wywiad i badanie chorego, biorąc pod uwagę specjalistyczne kryteria. Najczęściej stosowane kryteria to:
- czas trwania (duszność może być ostra lub przewlekła),
- przebieg epizodu (trudności w oddychaniu mogą mieć charakter napadowy lub ciągły),
- nasilenie (ważne jest ustalenie, czy duszność pojawia się w spoczynku czy podczas bądź po aktywności fizycznej),
- pozycja ciała, w jakiej pojawia się problem (leżąca, siedząca, stojąca),
- objawy towarzyszące (ból w klatce piersiowej, gorączka, zawroty głowy).
Do oceny nasilenia duszności stosuje się różne skale, między innymi mMRC lub NYHA. Dzięki nim możliwa jest ocena wpływu objawów na funkcjonowanie pacjenta, a i pozwala ograniczyć listę potencjalnych przyczyn.
Kolejnym krokiem są badania diagnostyczne, zarówno laboratoryjne, jak i obrazowe. Standardem jest:
- badanie EKG (ocena funkcji serca),
- badania krwi (morfologia, gazometria krwi tętniczej i inne),
- RTG klatki piersiowej,
- badanie spirometryczne oceniające czynność układu oddechowego.
Wywiad, badanie oraz wyniki badań pozwalają ocenić, czy trudności w oddychaniu mają podłoże kardiologiczne, oddechowe czy inne. Postawienie diagnozy pozwala na podjęcie leczenia.
3. Trudności w oddychaniu - kiedy do lekarza?
Duszności, które utrudniają codzienne funkcjonowanie są ważnym objawem, dlatego powinny być skonsultowane z lekarzem. Szczególnie istotne są stany ostre, czyli gdy trudności w oddychaniu narastają szybko. Mogą zwiastować ciężkie choroby zagrażające życiu.
Duszność przewlekła, narastająca, szczególnie niepokojąca jest wówczas, gdy dochodzi do spadku masy ciała, pojawia się przewlekły kaszel, ból w klatce piersiowej, osłabienie lub odpluwanie krwistej wydzieliny z dróg oddechowych.
Trudności z oddychaniem, którym towarzyszą obrzęki, zwłaszcza wokół kostek. Symptomy te mogą być związane z niewydolnością układu krążenia.
Pojawia się nie tylko duszność, ale i zasinienie ust, uszu, palców, zaburzenia stanu świadomości, zaciąganie międzyżebrzy, wydobywanie się z ust pacjenta stridoru, znacznie przyspieszony oddech i wyraźny wysiłek przy oddychaniu. Wówczas konieczna jest pilna interwencja lekarska.
4. Leczenie duszności
Sposób leczenia duszności zależy od jej przyczyny. Bakteryjne zapalenie oskrzeli czy płuc wymaga podania antybiotyku. Przy skurczu oskrzeli aplikuje się leki rozszerzające.
Zatorowość płucna to wskazanie do podania preparatu przeciwzakrzepowego. Przy nerwobólach zastosowanie mają leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, zaś przy nerwicowo-lękowych leki uspokajające.
Niekiedy konieczne jest usunięcie ciała obcego, drenaż jamy opłucnowej, oczyszczenie oskrzeli z zalegającej wydzieliny, opatrzenie urazów klatki piersiowej, przetoczenie krwi czy działania onkologiczne. Możliwe jest podanie tlenu.
Zobacz także:
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.