Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Kofeina - właściwości, zespół uzależnienia

Avatar placeholder
01.04.2021 09:50
Zawarta w kawie kofeina niweluje uczucie zmęczenia i senności oraz poprawia koncentrację
Zawarta w kawie kofeina niweluje uczucie zmęczenia i senności oraz poprawia koncentrację (Zdjęcie autorstwa Christoph / CC0 1.0)

Kofeina jest najbardziej rozpowszechnionym środkiem stymulującym na świecie. Wiele osób nie traktuje jej jako narkotyku czy substancji psychoaktywnej, chociaż wykazuje bezpośredni wpływ na układ nerwowy. Kofeina to alkaloid, który występuje w wielu roślinach: kawie (Coffea arabica), herbacie (Thea sinensis), yerba mate (Ilex paraguensis), guaranie (Paullinia sorbilis) i kakao (Teobroma cacao). Kofeinę nazywa się też teiną, kiedy źródło stanowi herbata, albo guaraniną, kiedy zawarta jest w guaranie. Po raz pierwszy kofeinę odkryto w 1819 roku. Kofeina nawet w wysokich dawkach jest bezpieczna dla organizmu, jednak w niektórych przypadkach może pojawić się uzależnienie od kofeiny.

spis treści

1. Kofeina - właściwości

Wydaje się, że picie kawy czy herbaty to nic w porównaniu z nałogowym zażywaniem narkotyków w celu pobudzenia organizmu. Na pewno kofeina jest o wiele bezpieczniejsza niż inne psychostymulanty, takie jak amfetamina czy kokaina, jednak i ona może nieść ze sobą pewne ryzyko. Kofeina stanowi składnik napojów orzeźwiających i tzw. energy drinków. Główne źródła kofeiny, to: kawa, herbata i kakao. Jedna filiżanka parzonej kawy zawiera około 100-150 mg kofeiny, filiżanka czarnej herbaty – 50-75 mg, kakao – 5-50 mg, tabliczka czekolady – 25-35 mg, a puszka coca-coli – 25-50 mg kofeiny. Obecność związków taninowych w herbacie łagodzi i przedłuża czas stymulującego działania kofeiny i z tego powodu herbata jest uważana za używkę lepiej tolerowaną niż kawa.

Utrata wolności ze względu na kawę? Tak, jest możliwa! Ale gdzie przebiega granica między zamiłowaniem a zniewoleniem? Jeśli przymus spożycia przewyższa przyjemność, jeśli zaniedbuje się sprawy ważne życiowo ze względu na picie kawy oraz doprowadza się do niekorzystnych zmian zdrowia, to możemy mówić o uzależnieniu się od kawy.

Zobacz film: "Nieznane fakty o kawie"

Kofeina stanowi także składnik niektórych leków przeciwbólowych, w tym tych dostępnych bez recepty. Tabletka od bólu głowy może zawierać około 50 mg kofeiny. Zażycie kofeiny skutkuje subiektywnym poczuciem jasności myślenia, przyspieszeniem akcji serca, pogłębieniem i przyspieszeniem oddychania, zwiększonym oddawaniem moczu, zwiększonym wydzielaniem kwasów żołądkowych. Główny rezerwuar kofeiny to ziarna kawowe. Studenci podczas sesji egzaminacyjno-zaliczeniowych czy kierowcy podczas długich tras szczególnie cenią sobie właściwości kawy. Kofeina znosi bowiem uczucie zmęczenia i senności, podwyższa koncentrację uwagi i ogólną sprawność umysłową, zwiększa metabolizm, ułatwia formułowanie myśli i poprawia koordynację ruchów.

2. Kofeina - zespół uzależnienia

Kofeina to niewątpliwie najbardziej popularny środek psychoaktywny na świecie. Śmiertelne zatrucia kofeiną są bardzo rzadkie. Śmiertelna dawka kofeiny to 3200 mg kofeiny podanej dożylnie. Śmierć zwykle jest poprzedzona napadami drgawkowymi i zaburzeniami rytmu serca. U osób systematycznie przyjmujących kofeinę w dużych ilościach – powyżej 600 mg na dobę, mogą pojawić się łagodne objawy odstawienne, np. drażliwość i bóle głowy. Nadużywanie kofeiny skutkuje z czasem uzależnieniem fizycznym. Szczególnie niebezpieczne wydaje się spożycie kawy przez kobiety ciężarne. W ciąży kofeina jest wolniej metabolizowana, wydłuża się okres półtrwania kofeiny i płód narażony jest na toksyczne metabolity substancji. Nadużywanie kofeiny często współwystępuje z uzależnieniem od nikotyny.

Kofeina dość szybko przenika barierę krew-mózg. Uzależnienie od kofeiny przypomina obraz kliniczny nerwicy lękowej. Pojawiają się irracjonalne lęki, zaburzenia snu (bezsenność, sen przerywany), niepokój, zaburzenia nastroju (smutek, przygnębienie, pesymizm, drażliwość), bóle głowy, drżenia i kurcze mięśni. Osoby uzależnione mogą skarżyć się na dzwonienie w uszach, nadmierną wrażliwość na dotyk lub ból, spadek apetytu, dolegliwości gastryczne (biegunki, zaparcia), kołatanie serca. Często objawy nie są łączone z przyjmowaniem kofeiny, co prowadzi do pomyłek diagnostycznych i niepowodzeń w leczeniu. Uzależnieni od kofeiny muszą zwiększać dawki dla uzyskania pożądanych efektów. Z czasem daje się zaobserwować objawy abstynencyjne.

W ciągu pierwszej doby od odstawienia kawy notuje się bóle głowy, senność, znużenie, zmęczenie, drażliwość, głód kofeiny, niezdolność do efektywnej pracy i zaburzenia koncentracji uwagi. Potem mogą dołączyć mdłości, ziewanie i pogorszenie sprawności fizycznej. Objawy odstawienne mogą trwać nawet kilka tygodni. W odróżnieniu od innych substancji psychostymulujących, amfetaminy czy kokainy, kofeina nie wywołuje euforii, psychoz czy zachowań stereotypowych, niemniej jednak nie jest obojętna dla organizmu. Warto zatem racjonalnie smakować kawę niż pić ją hektolitrami.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: LSD
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze