Wady wzroku - dalekowzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm. Jak leczyć wady wzroku?
Wady wzroku należą do najczęstszych problemów, z jakimi zwracamy się do okulisty. Nieostre widzenie to wynik niezdolności układu optycznego oka do prawidłowego skupienia promieni świetlnych na siatkówce. Wady wzroku powstają bez względu na wiek. Dotyczą dzieci, młodzieży oraz dorosłych i starszych ludzi.
1. Jak działa wzrok?
Oko człowieka jest bardzo ważnym układem optycznym. Wady w budowie oka powodują, że światło skupiane jest poza siatkówką, a my odbieramy obraz jako nieostry.
Żeby dokładnie zrozumieć przyczyny wad ostrości wzroku musimy zapoznać się z prawidłowo funkcjonującym układem optycznym oka, czyli z tak zwanym okiem miarowym. W takim przypadku promienie świetlne przechodzą kolejno przez rogówkę, komorę przednią oka, soczewkę oraz ciało szkliste. Wszystkie te ośrodki zgodnie ze swoją mocą wyrażaną w dioptriach skupiają wspomniane promienie tak, by mogły być one prawidłowo odebrane przez siatkówkę.
Światło wpada do oka pod różnym kątem, w zależności od odległości obserwowanego przedmiotu – gdy patrzymy „do bliży” moc układu skupiającego musi być większa.
Za zmiany mocy skupiającej odpowiedzialna jest soczewka, a w zasadzie układ akomodacyjny związany z soczewką, dzięki któremu zmienia ona swój kształt, a tym samym liczbę dioptrii. Zwiększanie liczby dioptrii soczewki w wyniku nabrania przez nią bardziej wypukłego kształtu pod wpływem skurczu mięśnia rzęskowego nazywamy akomodacją.
Wszystkie wymienione wyżej zjawiska, prawidłowo funkcjonujące, sprawiają, że oko widzi miarowo. Do wad refrakcji dochodzi natomiast, gdy któreś ogniwo przestaje spełniać swoją funkcję.
Zmiana przejrzystości ośrodków załamujących światło (zmętnienie rogówki, soczewki), zaburzenia akomodacji, zmiany wymiarów gałki ocznej w stosunku do mocy skupiającej ośrodków załamujących światło - wszystko to może spowodować, że obraz nie skupi się na siatkówce, nie zostanie przez nią odpowiednio odebrany, czyli będziemy mieli do czynienia z wadą ostrości wzroku.
2. Rodzaje wad wzroku
Do wad wzroku zaliczamy:
- Oko nadwzroczne, inaczej nadwzroczność, dalekowzroczność – powstaje wtedy, gdy oko ma zbyt krótki wymiar przednio-tylny lub za słaby układ łamiący. To znaczy, że widziany obraz nie układa się na siatkówce, tylko poza nią i człowiek widzi niewyraźnie. By wyrównać wadę, stosuje się szkła okularowe skupiające.
- Oko krótkowzroczne jest wtedy, gdy wymiary przednio-tylne oka są zbyt duże lub siła łamiąca układu optycznego zbyt wielka, a co za tym idzie – obraz powstaje przed siatkówką i przedmioty widziane w oddali nie są wyraźne. By widzieć coś dobrze, trzeba przybliżyć przedmiot do oczu. Wadę regulują szkła rozpraszające światło ze znakiem –.
- Astygmatyzm oka występuje u osób, u których krzywizna rogówki jest różna i promienie świetlne nie załamują się jednakowo. Obraz jest wtedy niewyraźny. Niezborność łączy się zwykle z nadwzrocznością lub krótkowzrocznością.
- Daltonizm polegający na złym rozpoznawaniu barwy zielonej i czerwonej. Wada ta może być wrodzona lub nabyta.
- Starczowzroczność to postępujący ubytek zdolności oka do zmiany swojej mocy. Starczowzroczność to proces naturalnego starzenia się oka i dotyczy wszystkich ludzi, niezależnie czy mieli wcześniej wadę wzroku, czy nie.
Osoby, które zauważyły problem z ostrością wzroku zachęcamy do konsultacji okulistycznej - przy pomocy prostych badań (subiektywna ocena ostrości wzroku, refraktometria automatyczna - „komputerowe badanie ostrości wzroku”), pozwolą sprawnie ocenić czy mamy do czynienia z wadą i pozwolą na ewentualną korekcję, która może znacznie ułatwić życie.
2.1. Krótkowzroczność
Jest najpopularniejszą wadą wzroku. Polega na tym, że oś gałki ocznej jest nadmiernie wydłużona, dlatego obraz powstaje przed siatkówką.
Osoby z krótkowzrocznością dobrze widzą z bliska, obraz przedmiotów znajdujących się w dali jest dla nich zamazany. Krótkowidz mruży oczy, aby zwiększyć głębię ostrości. Istnieje kilka rodzajów krótkowzroczności. Krótkowzroczność osiowa polega na tym, że oś gałki ocznej jest za długa. Ten typ rozwija się w okresie dojrzewania płciowego.
Ta wada wzroku stabilizuje się między 15 a 30 rokiem życia. Kolejnym typem tej wady jest krótkowzroczność krzywiznowa, polegająca na tym, że krzywizna poszczególnych elementów układu optycznego, czyli oka, soczewki, rogówki, jest zbyt wypukła.
Na skutek cukrzycy czy zaćmy powstaje krótkowzroczność refrakcyjna. W tym przypadku zbyt wysoki jest współczynnik załamania soczewki. Wada ta jest stopniowana: niska krótkowzroczność sięga do -3 dioptrii, średnia od -3 do -7 i wysoka, powyżej -7.
Objawy krótkowzroczności
Krótkowzroczność objawia się przede wszystkim przez zamglone widzenie przedmiotów znajdujących się w oddali, a wyraźne widzenie rzeczy z bliska. Ponadto dochodzi do pogorszenia widzenia o zmierzchu i w nocy. Osoby z tą wadą cierpią na czołowe bóle głowy.
Leczenie krótkowzroczności
Wady tej nie można cofnąć. Krótkowzroczność koryguje się przez noszenie okularów, używanie soczewek kontaktowych i laserową operację. Dzięki tym sposobom można zatrzymać krótkowzroczność. Stosuje się soczewki rozpraszające, które oznacza się minusem, a moc wady podaje się w dioptriach.
2.2. Nadwzroczność
Wada ta nazywana jest również dalekowzrocznością lub starczowzrocznością (pojawia się wraz z wiekiem). Jest efektem zbyt krótkiej gałki ocznej lub za małej siły łamiącej światło, dlatego obraz powstaje za siatkówką.
Objawy nadwzroczności
Sygnały nadwzroczności zależą od wieku i wielkości wady wzroku. U młodych osób objawy pozornie nie występują. Dalekowidze bardzo dobrze widzą przedmioty z daleka, ale mają problemy z widzeniem z bliska. Często czują się zmęczeni, cierpią na bóle oczu i głowy.
Leczenie nadwzroczności
Leczenie polega na stosowaniu okularów bądź szkieł kontaktowych. Soczewki muszą być skupiające (plusy). Tę wadę można korygować laserową operacją.
2.3. Astygmatyzm
To wada, która często towarzyszy krótkowzroczności i nadwzroczności. Polega na zniekształceniu widzenia przez niesymetryczność rogówki. Astygmatyzm ma dwa rodzaje. Astygmatyzm regularny daje możliwość przypisania oku dwóch osi optycznych, dzięki temu wadę można skorygować przez noszenie okularów ze szkłami cylindrycznymi.
Drugi rodzaj to astygmatyzm nieregularny, który występuje, gdy rogówka jest uszkodzona w sposób mechaniczny, np. wskutek wypadku. Osi optycznych w oku jest wiele, a wadę koryguje się żelami nakładanymi na rogówkę lub specjalnymi soczewkami kontaktowymi.
Objawy astygmatyzmu
Astygmatyzm pojawia się niezależnie od wieku. Osoby z tą wadą skarżą się na słaby wzrok związany z zamglonym widzeniem dalekich i bliskich przedmiotów. Niektórzy zauważają, że linie pionowe są bardziej wyraźne niż poziome, u innych jest odwrotnie. Astygmatycy mrużą oczy dla poprawy widzenia i cierpią na bóle głowy.
Leczenie astygmatyzmu
Dla skorygowania astygmatyzmu stosuje się soczewki cylindryczne. Niektóre rodzaje tej wady wady wymagają zastosowania soczewek kontaktowych lub specjalnych żeli okulistycznych, które wyrównują powierzchnię rogówki. Astygmatyzm źle leczony daje wrażenie np. garbów na schodach czy nierównej podłogi.
3. Przyczyny i objawy wad wzroku
Ogólnie przyczyną wad wzroku jest niedbanie o swój narząd wzroku, a mianowicie zbyt długie, częste siedzenie przed telewizorem czy komputerem, a także dziedziczenie. Natomiast do astygmatyzmu przyczynia się nieregularnie ukształtowana rogówka.
U osób dotkniętych astygmatyzmem obrazy świetlne są ogniskowane w co najmniej dwóch miejscach oka. Prowadzi to do zniekształcenia obrazu. Astygmatyzm może nasilać się z wiekiem, gdy w strukturze oka zachodzą różne zmiany.
Jeśli krótkowidz chce dokładnie zobaczyć przedmiot, przysuwa go blisko oczu. Kiedy patrzy w dal, widzenie jest nieostre, a jego oko nie może wyrównać tego akomodacją, jak ma to miejsce u dalekowidza.
4. Zapobieganie i leczenie wad wzroku
Korygowanie wad wzroku odbywa się dzięki odpowiednio dobranym szkłom okularowych. Wskazuje je okulista, ustala również odległość źrenic, ponieważ linia patrzenia musi przechodzić przez oś optyczną szkła okularowego.
Można też zastosować szkła kontaktowe, jednak ich tolerancja jest różna. Mogą one wywoływać podrażnienie oka. Aby korzystać z soczewek, trzeba nauczyć się, jak prawidłowo zakładać soczewki, zdejmować je i prawidłowo przechowywać. Wady wzroku można leczyć również operacyjnie na rogówce, za pomocą lasera.
Stosowane są 2 metody laserowej korekcji wad wzroku – metoda LASIK i LASEK. Obciążone są one pewnymi skutkami ubocznymi oraz istnieją pewne przeciwwskazania do ich wykonania.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
