Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) - objawy, przyczyny, zakażenie, profilaktyka. Czy można wyleczyć?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B) to niezwykle niebezpieczna dla pacjentów choroba zakaźna. Czynnikiem wywołującym ten problem zdrowotny jest wirus HBV (Hepatitis B Virus). Po czym rozpoznać objawy HBV, tj. wirusa wywołującego wirusowe zapalenie wątroby? Jakie są przyczyny wirusowego zapalenia wątroby tego rodzaju? Czy można wyleczyć WZW B?
- 1. Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) – co to jest?
- 2. Jakie są objawy WZW B?
- 3. Jakie są przyczyny wirusowego zapalenia wątroby typu B?
- 4. Jak się przenosi wirusowe zapalenie wątroby typu B?
- 5. Kto jest szczególnie narażony na wirusowe zapalenie wątroby typu B?
- 6. Czy zapalenie wątroby typu B jest groźne?
- 7. WZW B - profilaktyka
- 8. Jakie są różnice między wirusowym zapaleniem wątroby typu B a wirusowym zapaleniem wątroby typu C?
- 9. Jaki zdiagnozować wirusowe zapalenie wątroby typu B?
- 10. Czy istnieje szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B?
- 11. Jak długo można żyć z wirusem wątroby typu B?
- 12. Ile trwa wirusowe zapalenie wątroby typu B?
- 13. WZW B - leczenie
- 14. Jakie są powikłania związane z wirusowym zapaleniem wątroby typu B?
1. Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) – co to jest?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B, zwane też żółtaczką typu B, należy do bardzo niebezpiecznych chorób zakaźnych. Choroba wywoływana jest przez wirus WZW B (HBV), którym zarazić się jest łatwiej niż wirusem HIV.
WZW B jest o tyle podstępną chorobą, że po okresie ostrych objawów może przejść w postać przewlekłą, która czyni osobę zakażoną nosicielem choroby mogącym zarażać kolejne osoby. Mało tego, postać przewlekła choroby prowadzić może do rozwoju marskości wątroby, a następnie raka wątroby.
2. Jakie są objawy WZW B?
Jakie są objawy zapalenia wątroby typu B? Objawy WZW B niewiele różnią się od tych występujących w WZW A. W postaci ostrej choroby przebieg może być bezobjawowy lub mogą pojawić się:
- objawy zwiastunowe w postaci złego samopoczucia, bólu mięśni i stawów,
- następnie dochodzi do rozwoju żółtaczki, objawiającej się zażółceniem najpierw białkówek oczu, a potem całej skóry, podwyższony poziom bilirubiny (odpowiedzialnej za zażółcenie skóry) może utrzymywać się nawet do 4 tygodni,
- czasem rozwija się postać cholestatyczna choroby, tzn. postać z objawami zastoju żółci w wątrobie i świądem skóry,
- żółtaczce towarzyszy złe samopoczucie, utrata apetytu, nudności, powiększenie wątroby.
3. Jakie są przyczyny wirusowego zapalenia wątroby typu B?
Przyczyną wirusowego zapalenia wątroby typu B (HBV) jest zakażenie wirusem HBV. Wirus HBV odpowiedzialny za rozwój WZW B należy do rodziny Hepadnaviridae. Zaliczany jest do DNA wirusów ze względu na budowę jego materiału genetycznego, którym jest właśnie cząsteczka DNA (kwasu dezoksyrybonukleinowego).
Ten niebezpieczny patogen przenosi się z osoby zakażonej na osobę zdrową przez kontakt z zainfekowaną krwią, nasieniem, wydzielinami pochwowymi lub innymi płynami ustrojowymi.
4. Jak się przenosi wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Wirusem HBV wywołującym WZW B można się zarazić na wiele sposobów:
- przez kontakt z zakażoną krwią lub wydzielinami osoby zakażonej, niewłaściwie wysterylizowany sprzęt medyczny, zakłucie się igłą ubrudzoną zakażoną krwią przez pracownika służby zdrowia, podczas przetaczania krwi i preparatów krwiopochodnych (rzadko, gdyż krew jest badana pod kątem obecności wirusa HAV, ale nie zawsze można wykryć zakażenie u dawcy krwi),
- w okresie okołoporodowym chore matki mogą zakażać swoje dzieci (jeszcze przed urodzeniem albo już po, np. podczas karmienia, gdy na brodawce sutkowej matki znajdują się niewielkie uszkodzenia. Noworodek jest szczególnie podatny na zakażenie żółtaczką WZW B w wyniku kontaktu z krwią i innymi płynami ustrojowymi matki),
- na drodze kontaktów seksualnych z osobą zakażoną (wirus wątroby typu b przenosi się drogą płciową przez kontakt zainfekowanej osoby z osobą zdrową podczas stosunku seksualnego bez zabezpieczenia. Wydzielina z dróg rodnych i nasienie zawierają wiele cząsteczek wirusa i są bardzo zakaźne!),
- podczas wykonywania tatuażu (niewłaściwie odkażony sprzęt) lub wykonywania piercingu, a także u kosmetyczki, fryzjera itd.
- w rzadkich przypadkach wirus typu B może być przeniesiony poprzez wspólne korzystanie z zakażonych przyborów higienicznych, takich jak maszynki do golenia, szczoteczki do zębów czy nożyczki do paznokci.
5. Kto jest szczególnie narażony na wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Na tej podstawie wyróżnia się tak zwane grupy ryzyka, czyli osoby szczególnie narażone na zakażenie wirusem HBV. Należą do nich:
- osoby mające bliski kontakt z osobą zakażoną (np. wspólne mieszkanie, partner seksualny),
- osoby poddawane inwazyjnym procedurom medycznym, np. operacjom, hemodializom, leczeniu preparatami krwi,
- osoby często zmieniające partnerów seksualnych,
- homoseksualiści (zwłaszcza wśród mężczyzn, ze względu na to, że błona śluzowa odbytnicy jest bardzo dobrze ukrwiona i wirus łatwo przenika stamtąd do krwi),
- pracownicy służby zdrowia (ze względu na ciągły kontakt z krwią i innymi wydzielinami ciała pacjentów).
Wirusem HBV zakażonych jest na świecie przeszło 350 milionów ludzi. W Polsce zapadalność na WZW B zmniejszyła się z 43 przypadków na 100 000 mieszkańców w latach 70. do 4,5 przypadku zachorowań na 100 000 mieszkańców po 2000 r. To zmniejszenie liczby zachorowań wiąże się z udoskonaleniem metod sterylizacji sprzętu medycznego oraz z wprowadzeniem powszechnych i obowiązkowych szczepień.
6. Czy zapalenie wątroby typu B jest groźne?
WZW B jednak, w przeciwieństwie do WZW A, nie zawsze podlega wyleczeniu. W około 5-10% przypadków zapalenie ostre przechodzi w postać przewlekłą, co kończyć się może rozwojem marskości wątroby, a w następnym etapie rozwojem raka wątroby na podłożu marskości. Do czynników ryzyka przejścia zapalenia ostrego w postać przewlekłą należą:
- intensywne namnażanie się wirusa w organizmie,
- towarzyszące zakażenie wirusem HIV lub wirusem HCV (wirus wywołujący zapalenie wątroby typu C),
- starszy wiek,
- płeć męska,
- spożywanie alkoholu.
Najważniejszym i najniebezpieczniejszym powikłaniem WZW B jest zapalenie wątroby. Choroba ta, jak sama nazwa wskazuje, prowadzi w bardzo krótkim czasie do nieodwracalnego uszkodzenia wątroby, rozwoju jej niewydolności i zgonu. Jak wynika z powyższych informacji, profilaktyka zakażeń i szczepienie przeciwko WZW B są bardzo istotne.
Warto pamiętać, że niektóre osoby mogą stać się nosicielami wirusa HBV. Oznacza to, że mają wirusa w swoim organizmie, ale nie wykazują objawów choroby, ani nie mają uszkodzenia wątroby. Jednak nosiciele mogą nadal przenosić wirusa na inne osoby.
7. WZW B - profilaktyka
Profilaktyka zakażeń wirusem HBV wywołującym WZW B obejmuje:
- obowiązkową rejestrację każdego nowego zachorowania,
- badanie dawców krwi na obecność wirusa,
- odpowiednią sterylizację sprzętu medycznego lub używanie sprzętu jednorazowego,
- używanie jednorazowych rękawiczek przez pracowników służby zdrowia itd.
Oprócz tych działań istnieje też szczepionka przeciwko WZW B, której obowiązkowo poddawane są wszystkie noworodki jeszcze przed wyjściem ze szpitala do domu, a następnie w 2 i 7 miesiącu życia. Obowiązkowym szczepieniom powinni też poddawać się pracownicy służby zdrowia oraz wszystkie osoby, które czeka operacja lub inne inwazyjne procedury medyczne.
8. Jakie są różnice między wirusowym zapaleniem wątroby typu B a wirusowym zapaleniem wątroby typu C?
Do zakażenia wirusem wątroby typu B zwykle dochodzi na skutek bezpośredniego kontaktu z zainfekowaną krwią. Potencjalne sytuacje, w których może dojść do zarażenia wirusowym zapaleniem wątroby to również stosunek seksualny. Sperma czy wydzielina z pochwy również mogą stanowić czynnik zakaźny.
Za pośrednictwem śliny także może dojść do zakażenia wirusem WZW typu B. Niewiele pacjentów zdaje sobie sprawę z faktu, że żółtaczka WZW B jest jedną z najgroźniejszych chorób zakaźnych u człowieka. Dla porównania, w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu C, istotną klinicznie zakaźność wykazano jedynie dla krwi. W przypadku, w którym nie doszło do jakiejkolwiek ekspozycji na krew, pacjent nie może zakazić się wirusem HCV.
9. Jaki zdiagnozować wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Z uwagi na fakt, że u wielu pacjentów wirus zapalenia wątroby typu B przebiega bez symptomatycznych objawów ostrej czy przewlekłej infekcji, podstawę rozpoznania stanowią: wywiad lekarski oraz badania laboratoryjne. Aby wykryć żółtaczkę typu B, należy wykonać:
- badania biochemiczne krwi, które mają za zadanie pokazać aktywność enzymów wytwarzanych w komórkach wątrobowych, tzw. próby wątrobowe (ASPAT, ALAT, ALP, bilirubina, GGTP),
- badania serologiczne na obecność antygenów wirusa HBV, tj. markerów serologicznych HBsAg, HBeAg, ale także swoistych przeciwciał (anty-HBc w klasie IgM i IgG, anty-HBe, anty-HBs)
- morfologię krwi,
- poziom albuminy,
- koagulogram.
Diagnostyka WZW B pozwalająca na wykrycie wirusowego zapalenia wątroby typu B to również:
- OB, czyli odczyn Biernackiego,
- badanie białka całkowitego,
- biopsję wątroby,
- badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej,
- zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej,
- ilościowe oznaczenie kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA) wirusa zapalenia wątroby typu B.
10. Czy istnieje szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B?
Czy istnieje szczepionka przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B? Tak. Jest bardzo skutecznym środkiem ochrony przed tą chorobą. Szczepienie przeciwko HBV jest rutynowo zalecane jako część programów szczepień dzieci i młodzieży w wielu krajach, w tym w Polsce.
Szczepionka przeciwko HBV składa się z białka powierzchniowego wirusa HBV, które wywołuje odpowiedź odpornościową organizmu. Odpowiedź ta polega na wytwarzaniu przeciwciał, które chronią przed zakażeniem wirusem HBV. Szczepionka jest podawana w kilku dawkach, zazwyczaj w ramach programu szczepień dziecięcych, w tym w okresie niemowlęcym.
Szczepienie tego rodzaju nie tylko chroni przed zapaleniem wątroby typu B, ale także zmniejsza ryzyko rozwoju przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby, marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego, które są powikłaniami zakażenia wirusem HBV. W porównaniu do szczepienia zalecanego przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu C, szczepienie chroniące organizm przed wszczepienną chorobą zakaźną, tj. żółtaczką typu B jest szczepieniem bezpłatnym.
Szczepionka ta wskazana jest nie tylko w przypadku małych dzieci, ale również pracowników służby zdrowia, studentów kierunków medycznych. Może ona stanowić doskonałą ochronę w przypadku osób z bliskiego otoczenia pacjentów cierpiących na WZW B lub jego nosicieli.
Szczepionka zapobiegająca wystąpieniu objawów wirusowego zapalenia wątroby typu B polecana jest również:
- pacjentom chorym przewlekle,
- pacjentom dializowanym,
- chorym na nerki,
- osobom z uszkodzeniem wątroby,
- osobom w podeszłym wieku,
- pacjentom przygotowującym się do zabiegu operacyjnego,
- osobom wyjeżdżającym do krajów, w którym odnotowuje się wysoki wskaźnik zachorowań na wirus typu B (głównie kraje afrykańskie i azjatyckie).
11. Jak długo można żyć z wirusem wątroby typu B?
Wielu pacjentów odczuwa ogromny niepokój i lęk, gdy otrzymuje od lekarza diagnozę: wirusowe zapalenie wątroby typu B. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że poważne powikłania, takie jak marskość, niewydolność czy rak wątroby, występują u u 15-40 procent pacjentów cierpiących WZW B.
Wirusa wyleczyć całkowicie się nie da, niemniej, istnieją sposoby, dzięki którym pacjenci są w stanie prowadzić normalne życie. W leczeniu przewlekłego WZW B stosuje się jedną z dwóch metod terapii: terapię iniekcyjną pegylowanego interferonu (takie leczenie trwa zazwyczaj 48 tygodni) lub terapię doustną (chory musi przyjmować analogi nukleozydów/nukleotydów – entekawir lub tenofowir).
Drugi rodzaj terapii trwa zazwyczaj wiele lat. Nie da się w sposób jednoznaczny określić, jak choroba będzie przebiegała, ani jak długo będzie trwała, ponieważ każdy przypadek pacjenta jest inny.
12. Ile trwa wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Zapalenie wątroby typu B, zwane również wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub HBV może mieć różny przebieg i trwać różną ilość czasu, w zależności od kilku czynników. Ogólnie rzecz biorąc, czas trwania zapalenia wątroby typu B może wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B może mieć dwa różne etapy:
Faza ostrej infekcji: W tym okresie wirus replikuje się w organizmie, a osoba zakażona może doświadczać objawów podobnych do grypy, takich jak zmęczenie, gorączka, bóle mięśniowe, utrata apetytu, nudności, wymioty, żółtaczka, ciemne zabarwienie moczu i białka w moczu. Faza ostrej infekcji może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Faza przewlekła: W niektórych przypadkach wirusowe zapalenie wątroby typu B może przechodzić w fazę przewlekłą, która trwa dłużej niż 6 miesięcy. W tej fazie osoba zakażona może nie wykazywać żadnych objawów lub doświadczać tylko łagodnych objawów. Przewlekłe zapalenie wątroby typu B może prowadzić do poważniejszych powikłań, takich jak marskość wątroby, raka wątrobowokomórkowego lub niewydolność wątroby.
13. WZW B - leczenie
Czy można wyleczyć wirusowe zapalenie wątroby typu B?. Warto zdawać sobie sprawę, że nie istnieje leczenie przyczynowe WZW B, które pozwalałoby na usunięcie wirusa z organizmu. W związku z brakiem możliwości całkowitej eliminacji z organizmu, podstawowym celem terapii jest uzyskanie trwałego zaniku materiału genetycznego wirusa HBV DNA w surowicy krwi.
W ostrym okresie choroby zalecenia nie odbiegają od tych stosowanych w leczeniu WZW A (zaleca się pozostanie w łóżku, ograniczenie aktywności fizycznej, maksymalne odciążenie wątroby, lekkostrawną dietę, odpowiednie nawadnianie, zakaz spożywania alkoholu). W razie rozwoju przewlekłego zapalenia wątroby stosuje się leki, które ograniczają namnażanie się wirusa w organizmie (np. interferon alfa czy lamiwudynę).
14. Jakie są powikłania związane z wirusowym zapaleniem wątroby typu B?
Zapalenie wątroby typu B może prowadzić do różnych powikłań, zwłaszcza w przypadku przewlekłego zakażenia. Oto niektóre z najważniejszych powikłań związanych z chorobą WZW B:
- przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby – u wielu pacjentów z objawami żółtaczki typu B może rozwinąć się przewlekłe zapalenie wątroby. To stan, w którym zapalenie utrzymuje się przez dłuższy czas, zazwyczaj co najmniej 6 miesięcy. Przewlekłe zapalenie wątroby typu B może prowadzić do uszkodzenia wątroby i stopniowego pogarszania funkcji tego narządu.
- marskość wątroby – przewlekłe objawy wirusowego zapalenia wątroby typu B mogą prowadzić do marskości wątroby, co oznacza trwałe uszkodzenie wątroby, w którym normalne tkanki wątrobowe zostają zastąpione bliznami. Marskość wątroby powoduje poważne zaburzenia funkcji wątroby, a także zwiększa ryzyko wystąpienia raka wątrobowokomórkowego.
- rak wątrobowokomórkowy – kolejne powikłanie, które może wystąpić na skutek przewlekłego zakażenia wątroby typu B to rak wątrobowokomórkowy. Wirus WZW B może uszkodzić komórki wątroby, co prowadzi do niekontrolowanego wzrostu i rozwoju komórek nowotworowych.
- niewydolność wątroby – zaawansowane stadium marskości wątroby, spowodowane przewlekłym zapaleniem wątroby typu B, może prowadzić do niewydolności wątroby. W takim przypadku wątroba traci zdolność do wypełniania swoich podstawowych funkcji.
Zobacz także:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.