Wpływ mikroplastiku na problemy z płodnością
Zdrowy styl życia to hasło, z którym stykamy się niemal codziennie. Większość z nas zna zasady zbilansowanej diety. Niektórzy starają się całkowicie wyeliminować ze swojego życia używki, kofeinę czy nadmiar cukru. Znacznej części populacji udaje się też regularnie ćwiczyć w domu czy na siłowni. Niestety, pomimo prowadzenia zdrowego trybu życia nie można uniknąć kontaktu z mikroplastikiem. Coraz głośniej mówi się o zagrożeniach, które stwarzają drobne cząsteczki plastiku. Mikroplastik znaleźć można nie tylko w oceanach, ale i glebie, powietrzu czy wodzie pitnej. Malutkie cząsteczki mogą powodować u ludzi problemy z płodnością.
1. Wszechobecny plastik
Plastik występuje niemal wszędzie. Znajdziemy go w opakowaniach żywności, produktach gospodarstwa domowego, meblach, ubraniach czy samochodach. Można rzec, że większość naszej planety pływa w wyrzuconym, niepotrzebnym nikomu plastiku, który jest szkodliwy nie tylko dla środowiska, ale również dla ludzi i zwierząt.
Kiedy plastik jest wystawiony na działanie słońca, ciepła, wiatru i wody, rozkłada się na małe cząsteczki zwane mikroplastikami (MP). Te nierozkładalne materiały dostają się do naszego ekosystemu przez wysypiska śmieci lub ocean i ostatecznie mogą zanieczyścić naszą żywność i wodę. Kiedy je spożywamy, gromadzą się w naszych tkankach i mogą wpływać na funkcjonowanie naszego organizmu.
Mikrocząsteczki plastiku trafiają do naszych organizmów różnymi drogami. Od codziennej rutyny pielęgnacyjnej, po spożywanie żywności pochodzącej z mórz i oceanów. Problemem pozostaje również negatywne oddziaływanie na zdrowie niektórych substancji dodawanych do plastiku (takich jak ftalany czy bisfenol A) w celu polepszenia jego właściwości użytkowych.
2. Mikroplastik a płodność
Według badań opublikowanych w 2021 roku w International Journal of Environmental Research and Public Health mikroplastik powoduje znaczne zmiany w jakości nasienia, a przez to wpływa negatywnie na płodność. Najgroźniejsze są właśnie mikrodrobiny plastiku oraz EDC.
Mikroplastiki działają jak gąbka i „wchłaniają” metale ciężkie, które mogą być szkodliwe dla organizmu. W rzeczywistości nowe dane pokazują, że te mikrodrobiny plastiku mogą szczególnie wpływać na jakość nasienia, a tym samym negatywnie wpływać na płodność.
MP gromadzą się w tkankach, w tym w jądrach. Powodują stany zapalne, które prowadzą do uszkodzenia tkanek. Może to wpływać na produkcję nasienia, a także na jakość nasienia, co może utrudnić parze zajście w ciążę.
3. Substancje chemiczne zaburzające gospodarkę hormonalną i płodność
Substancje chemiczne, które zaburzają pracę gospodarki hormonalnej, znajdują się m.in. w opakowaniach żywności, farmaceutykach, produktach higieny osobistej, takich jak np. kosmetyki do makijażu.
EDC naśladują działanie hormonów steroidowych, takich jak estrogen, progesteron i testosteron, które mogą zakłócać produkcję tych hormonów przez organizm. Wpływają również na komórki bardzo wczesnego zarodka w czasie ciąży.
Dwa typowe przykłady tych chemikaliów to bisfenol A i ftalany.
Bisfenol A (BPA) jest stosowany w opakowaniach do żywności, takich jak plastikowe pudełka, papier paragonowy do kasy fiskalnej i wyściółka pojemników na konserwy. BPA uwalnia się w wysokich temperaturach (na przykład w kuchence mikrofalowej lub zmywarce) lub w kontakcie z kwaśną żywnością.
Ftalany są używane do nadawania plastikowi miękkości i elastyczności oraz jako środek konserwujący zapachy w produktach higieny osobistej. Wykazano, że te EDC wpływają na kobiety, które próbują zajść w ciążę.
Mogą przyczyniać się do złej jakości jajeczek lub powodować zmiany w materiale genetycznym we wczesnych stadiach rozwoju płodu. Mogą również powodować wczesne dojrzewanie u młodych dziewcząt.
U mężczyzn wykazano, że EDC obniżają poziom testosteronu, co może prowadzić do niższej produkcji nasienia lub słabej jakości nasienia.
Shanna Swan, profesorka, zajmująca się badaniami nad wpływem chemikaliów zawartych w tworzywach sztucznych na płodność, w wywiadzie dla Guardiana w 2021 r. przyznała, że do 2045 roku większość par może zostać zmuszona do korzystania ze wsparcia metodą in vitro.
Według profesorki Swan, najgorsze są te chemikalia, które potrafią naśladować hormony płciowe organizmu – takie jak testosteron i estrogen. W opinii specjalistki, mogą one sprawić, że organizm pomyśli, że ma dość określonego hormonu i nie musi już go wytwarzać, więc produkcja spada, co ma wpływ na zmniejszenie płodności”.
W 2017 roku potwierdziła, że średnia liczba plemników wśród mężczyzn spadła o ponad połowę w ciągu ostatnich 40 lat.
4. Jak unikać mikroplastiku?
Wszystkie te informacje mogą być przytłaczające, dlatego warto wiedzieć, jak można się chronić. Istnieje wiele czynników, na które nie ma się wpływu, jednak można ograniczyć negatywny wpływ mikroplastiku. Jak to zrobić?
- Jeśli to możliwe, jedz zdrową i nieprzetworzoną żywność.
- Nie używaj garnków i patelni z teflonem lub innymi powłokami.
- Nie pij z plastikowych kubków lub butelek, zamiast tego wybieraj butelki wielokrotnego użytku wykonane ze stali nierdzewnej lub szkła.
- Staraj się również nie podgrzewać w kuchence mikrofalowej żywności lub napojów w plastikowych pojemnikach.
- W przypadku produktów do higieny osobistej używaj produktów bezzapachowych lub naturalnych.
- Kod recyklingu tworzyw sztucznych 7 oznacza, że opakowanie może zawierać BPA, z kolei kod recyklingu 3 wskazuje na użycie ftalanów, dlatego unikaj produktów z tymi kodami na etykiecie.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.