Wyprysk fotoalergiczny - przyczyny, objawy i leczenie
Wyprysk fotoalergiczny to zmiana skórna, która pojawia się wskutek ekspozycji skóry na substancję uczulającą oraz promieniowanie UV. Pojawia się głównie w miejscach eksponowanych na działanie promieniowania ultrafioletowego, ale może szerzyć się także na inne obszary. Jak wygląda wyprysk typowy dla jednej z fotodermatoz egzogennych? Na czym polega leczenie?
1. Co to jest wyprysk fotoalergiczny?
Wyprysk fotoalergiczny to zmiana skórna, która jest odmianą alergicznego wyprysku kontaktowego. Reakcja chorobowa zachodzi przy jednoczesnym zadziałaniu na skórę dwóch czynników: substancji fotouczulającej (fotohapten) oraz promieniowania ultrafioletowego (najczęściej UVA, czyli długie promieniowanie UV, którego nasilenie jest stałe w ciągu roku, a więc niezależne od pory roku i pogody). Odczyny fotoalergiczne, w odróżnieniu od odczynów fototoksycznych, występują stosunkowo rzadko.
2. Przyczyny wyprysku fotoalergicznego
Jak powstaje wyprysk fotoalergiczny? Nie jest związany z chorobą uwarunkowaną genetycznie. Pojawia się, gdy pod wpływem promieniowania UV dochodzi do reakcji fotochemicznych, w wyniku których powstaje ostateczny alergen.
Według specjalistów promieniowanie bierze udział w inicjacji reakcji fotochemicznej, w wyniku której dochodzi do przekształcenia prohaptenu w hapten (hapteny to substancje o małej masie cząsteczkowej, które mogą wywoływać odpowiedź odpornościową jedynie w połączeniu z białkami).
Do najczęściej uczulających fotohaptenów (haptenów powodujących powstanie fotoalergii) należą:
- organiczne filtry słoneczne,
- składniki kosmetyków i perfum (może uczulać np. kwas paraaminobezoesowy),
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (ketoprofen, etofenamat), inne leki podawane doustnie lub stosowane zewnętrznie na skórę. Mogą to być na przykład leki do długotrwałej terapii: leki przeciwbólowe, krążeniowe, cukrzycowe, neurologiczne. Najczęściej to furosemid, leki przeciwcukrzycowe, leki neurologiczne.
Substancje fotoalergiczne nie szkodzą wszystkim, a tylko niektórym osobom poddanym ich działaniu. Ponieważ promieniowanie UVA przenika przez szyby, możliwe są niepożądane reakcje również podczas jazdy samochodem czy przebywania w zamkniętym pomieszczeniu.
Zobacz także:
3. Objawy wyprysku fotoalergicznego
Wyprysk fotoalergiczny objawia się obecnością ostrych lub przewlekłych zmian zapalnych skóry (wyprysk) zarówno ograniczonych do miejsc narażonych na działanie promieniowania słonecznego (lub promieniowania UV ze sztucznych źródeł).
Typowe jest największe nasilenie zmian skórnych w miejscach odsłoniętych, to jest na twarzy, szyi, karku, dekolcie, przedramionach (w zależności od noszonego ubrania). Odczyny fotoalergiczne mogą się manifestować pod różnymi postaciami, najczęściej:
- ognisk rumieniowych,
- rumieniowo-grudkowych,
- pęcherzykowych,
- pęcherzy.
Zmianom przewlekłym może towarzyszyć świąd, złuszczanie skóry i przebarwienia pozapalne.
4. Diagnostyka i leczenie
W przypadku zaobserwowania wszelkich niepokojących zmian skórnych należy zwrócić się o pomoc do dermatologa. Wskazane jest także wyeliminowanie potencjalnego alergenu.
Wyprysk fotoalergiczny różnicuje się z odczynami fototosycznymi, które przypominają oparzenie słoneczne. Co charakterystyczne nie pojawiają się w miejscach, które nie były narażone na działanie światła.
Wyprysk fotoalergiczny i fototoksyczny zaliczają się do fotodermatoz egzogennych. Oznacza to, że do ich powstania - oprócz określonego czynnika środowiskowego - niezbędne jest zadziałanie promieniowania.
Rozpoznanie odczynów fotoalergicznych ustala się na podstawie wywiadu i badania lekarskiego. Bardzo ważne są informacje na temat stosowanych kosmetyków bądź leków. Niekiedy konieczne jest wykonanie tzw. fototestów, które polegają na nałożeniu na skórę potencjalnych alergenów i naświetlaniu skóry promieniowaniem UVA.
Leczenie zmian fotoalergicznych opiera się na:
- zaprzestaniu stosowania substancji odpowiedzialnej za wyprysk fotoalergiczny. W przypadku reakcji fotoalergicznych (jak i fototoksycznych), jedynym skutecznym leczeniem jest wykrycie czynnika odpowiedzialnego za pojawianie się dermatozy, a następnie unikanie kontaktu z nim,
- terapii miejscowej z wykorzystaniem glikokortykosteroidów i/lub inhibitorów kalcyneuryny,
- włączeniu leków przeciwalergicznych (przeciwhistaminowe), które łagodzą świąd i wykazują działanie przeciwzapalne.
- okładach np. z kwasu bornego lub soli fizjologicznej w fazie ostrej choroby.
W przypadku rozległych, ostrych zmian zapalnych niezbędna jest hospitalizacja. Wówczas terapia polega na dożylnym podaniu glikokortykosteroidów i leków przeciwhistaminowych.
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
