Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Zaburzenia lękowe u dzieci

Avatar placeholder
Martyna Kosienkowska 06.04.2023 11:01
Zaburzenia lękowe u dzieci
Zaburzenia lękowe u dzieci (Shutterstock)

Strach i lęk – często używamy tych słów zamiennie, nie zwracając uwagi na to, że choć ich znaczenie jest zbliżone, to jednak nie takie samo. Strach czujemy przed dużym, warczącym na nas psem czy okropnym, wielkim, włochatym pająkiem. Przyczyn lęku nie potrafimy zdefiniować. To trwająca przez długi czas obawa, niemająca żadnego uzasadnienia myśl, że stanie się coś złego. Jak mogą objawiać się lęki u dzieci?

spis treści

1. Co to jest strach?

Strach to reakcja na konkretną, niebezpieczną sytuację. Jakiś czynnik gwałtownie pobudza nasz organizm, popychając go do walki lub ucieczki. Kiedy zagrożenie mija, znika także uczucie strachu. Zwykle pojawia się w jasno określonej sytuacji, np. gdy w ciemnej ulicy spotykamy podejrzanie wyglądającego mężczyznę. Czasem jednak boimy się, chociaż nie ma realnego zagrożenia, np. w przypadku klaustrofobii.

Strachu się uczymy. Dziecko nie będzie się bało psów, dopóki zwierzę go nie ugryzie lub nie przestraszy. Dopiero kiedy mały człowiek przekona się, nauczy, że dana czynność, sytuacja jest niebezpieczna, że konsekwencje mogą być bolesne, zaczyna się jej bać. Ta reakcja powstaje nie tylko na podstawie własnego doświadczenia, ale także obserwacji i naśladowania. Sposób działania przejmujemy bowiem od innych.

2. Co to jest lęk?

Zobacz film: "Coraz więcej Polaków cierpi na depresję"

Lęk to ciągłe napięcie, oczekiwanie na coś złego, choć nie da się powiedzieć na co. To nieustająca niepewność, która nie pozwala normalnie funkcjonować, bo organizm pozostaje stale w stanie pobudzenia. Podatni na lęk są zwykle introwertycy, ludzie zamknięci w sobie, unikający dużego towarzystwa, a także osoby neurotyczne.

Bardzo czujnie obserwują otoczenie i wychwytują każdy najdrobniejszy szczegół, który ich zdaniem może nieść ze sobą niebezpieczeństwo. Sytuacje, które dla normalnego człowieka byłyby tylko stresujące, dla nich są przerażające i całkowicie paraliżują (np. publiczne wystąpienie). Dodatkowo, tacy ludzie dokładnie zapamiętują daną scenę i następnym razem lęk jest jeszcze większy.

3. Lęki u dzieci

Malutkie dzieci boją się brodatego pana czy obcej pani. Większe nie lubią spać w ciemnym pokoju i zwykle obawiają się pierwszego dnia w przedszkolu. Nie należy się tym zbytnio martwić, bo takie „strachy” są normalne na kolejnych etapach życia dziecka. Nie można ich jednak lekceważyć, ponieważ mogą pozostawić trwały ślad. Jeśli lęk występuje bardzo długo i jest nasilony, należy pójść z dzieckiem do specjalisty.

Psychiatra lub psycholog będzie zwracał uwagę na:

  • wygląd,
  • dolegliwości somatyczne (ból głowy, ból brzucha),
  • sposób myślenia i kontaktowania się z innymi ludźmi,
  • poziom aktywności,
  • nastrój,
  • zachowanie.

Lekarz przeprowadzi dwa wywiady – z małym pacjentem i z rodzicami. Dzięki temu oceni rozwój młodego człowieka, sposób funkcjonowania rodziny, rolę dziecka w tej komórce społecznej, jego uczucia i zachowanie.

  • Zaburzenia lękowe separacyjne

Nie ma nic złego w tym, że dziecko jest przywiązane do rodziców, że pragnie spędzać z nimi jak najwięcej czasu. Nasz niepokój jest jednak uzasadniony, kiedy reakcje malucha na rozdzielenie z najbliższymi są zbyt silne. Dziecko obawia się, że rodzicom coś się stanie, że umrą. Może w związku z tym sprawdzać w nocy, czy na pewno śpią w swoim łóżku, pojawiają się też nocne koszmary, bóle brzucha, nudności.

  • Zespół uogólnionego lęku

Zdarza się i tak, że lęk nie ma żadnej konkretnej przyczyny. Dziecko martwi się o wszystko – zdrowie, rodzinę, przyszłość. Ciągłemu napięciu towarzyszą zaburzenia koncentracji, problemy ze snem, drażliwość.

  • Fobia szkolna

Paluszek i główka to niekoniecznie zwykła wymówka. Fobia szkolna to zaburzenie, które polega na odczuwaniu ogromnego lęku przed klasą, nauką i wszystkim, co jest związane ze szkołą. Dziecko robi więc co tylko może, aby się w niej nie pojawić.

Terapia lęków polega na nauczeniu dziecka, w jaki sposób ma rozładowywać napięcie. Maluch najpierw poznaje, w jakich sytuacjach odczuwa lęk i obserwuje własne reakcje. Następnie ćwiczy, jak kontrolować to pobudzenie, jak sobie z nim radzić. Powstaje plan przezwyciężania lęku. Terapia powinna być połączona z treningiem dla rodziców.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze