Zaburzenia mowy u dzieci
Umiejętność poprawnego wysławiania się jest bardzo ceniona. Jednocześnie z wielu badań przeprowadzonych przez poradnie logopedyczne w Polsce wynika, iż odsetek dzieci z różnymi wadami wymowy stale wzrasta. Zaburzenia mowy to spory problem, który odzwierciedla stosunek społeczny do osób, które cierpią na różne dysfunkcje związane z aparatem mowy. Często na podstawie zaburzeń w wymawianiu zdań złożonych można ocenić ładunek emocji towarzyszących osobie, która poddawana jest tego rodzaju testom. Wynika to z faktu, że etykietuje się ludzi cierpiących na zaburzenia mowy. Przykre doświadczenia z dzieciństwa przekładają się na problemy ze spójnością wypowiedzi w życiu dorosłym oraz na stan samopoczucia.
1. Jakiego rodzaju zaburzenia mowy występują najczęściej?
Wśród dzieci w wieku od przedszkolnego do szkolnego istnieje szeroka gama różnego rodzaju wad wymowy i jak wynika ze statystyk, średnio co trzecie dziecko wymaga specjalistycznej pomocy.
Jak pokazują analizy, najczęstszym problemem jest sygmatyzm, czyli tzw: seplenienie, na drugim miejscu niepoprawna wymowa głoski „r”, zła artykulacja głosek k, g, l, wymowa bezdźwięczna głosek dźwięcznych i rynolalia, czyli nosowe zabarwienie głosu.
Dużym problemem zwłaszcza u nastolatków jest jąkanie się, które może prowadzić w ostateczności do logofobii, czyli lęku przed wypowiadaniem się.
2. Co jest przyczyną zaburzeń mowy?
Przyczyn zaburzeń mowy u dzieci jest wiele. W przypadku seplenienia się może to być zarówno zmiana w uzębieniu, kiedy to zwłaszcza w początkowym okresie nauki szkolnej u wielu dzieci następuje wymiana przednich mlecznych siekaczy na zęby stałe. Wszelkiego rodzaju wady zgryzu wpływają bowiem niekorzystnie na rozwój aparatu mowy, sposób ułożenia języka i jego ruchliwość, a tym samym na rozwinięcie się zaburzenia w postaci sygmatyzmu.
Ponadto na wady wymowy mają wpływ zaburzenia słuchu fonematycznego i fizjologicznego, zaburzenia kinetyczno-kinestetyczne, naśladownictwo oraz dziedziczność. Przyczyn wadliwej artykulacji głoski ”r” należy upatrywać przede wszystkim w budowie języka i jego sprawności, skróceniu wędzidełka podjęzykowego, anomaliach podniebienia twardego oraz w wadach zgryzu.
Często zaburzeniom mowy towarzyszy defekt w rozwoju funkcji języka, na przykład na etapie pionizacji języka, która ostateczną fazę powinna osiągnąć ok.3 r.ż. Jeżeli faza ta nie przebiega prawidłowo, może zaburzyć równowagę mięśniową przedniego odcinka jamy ustnej. W ostateczności dziecko w sposób niewłaściwy unosi język, co wpływa na rozwój wady zgryzu i pogłębia anomalie w artykulacji głosek. Przy czym warto wiedzieć, że brak unoszenia języka w wieku szkolnym świadczy o zaburzeniach w mózgowym ośrodku koordynacji jego czynności.
3. Prawidłowa wymowa głosek a ogólna sprawność psychoruchowa
Często fakt, że dziecko nieprawidłowo wymawia głoskę „r” lub „l” wynika z zaburzeń słuchu lub z nieprawidłowych wzorców wymowy. Ignorowanie faktu zaburzeń w artykulacji głosek jest częstym problemem, na który rodzice wydają się nie zwracać uwagi lub sądzą, że z wiekiem dziecko „wyrośnie” z problemu. Tymczasem okazuje się, że bardzo wiele dzieci nie tylko nie wyrasta z problemu, ale w okresie szkolnym ich wada wymowy osiąga stadium zaawansowane.
Warto także zwrócić uwagę, jak dziecko koordynuje swoją sprawność ciała, rąk i nóg, ponieważ wszelkie nieprawidłowości w jego rozwoju psychoruchowym mogą mieć wpływ na występowanie zaburzeń mowy. Może być też odwrotnie, że to zaburzenia mowy wpłyną niekorzystnie na dalszy rozwój psychoruchowy dziecka. Liczne zniekształcenia w mowie, deficyty i zaburzenia w komunikacji z otoczeniem mogą mieć związek z ogólną sprawnością psychoruchową dziecka.
Uznaje się, że po ukończeniu 5. r.ż można z całą pewnością stwierdzić jakiego rodzaju zaburzenie mowy występuje u dziecka i podjąć specjalistyczną terapię w celu zahamowania dalszych nieprawidłowości oraz wykształcenia u dziecka prawidłowych wzorców wymowy.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.