Zaburzenia rytmu serca - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Zaburzenia rytmu serca następują wtedy, gdy zakłócona zostanie prawidłowa częstość i miarowość pracy narządu. Zaburzenia te polegają bądź na zmianie częstości pracy serca, tzn. jej przyspieszeniu (tachykardia) lub zwolnieniu (bradykardia) przy zachowaniu rytmiczności, bądź też właśnie na zaburzeniu tej rytmiczności, zwanym potocznie arytmią. Niektóre zaburzenia rytmu serca występują rzadko i polegają na wystąpieniu skurczów dodatkowych o zmiennej częstotliwości. Inne to nawracające częstoskurcze napadowe lub zbyt wolna akcja serca.
1. Przyczyny zaburzeń rytmu serca
Pojawiające się zmiany mogą być objawem niegroźnej nadpobudliwości i zwiększonej reaktywności układu nerwowego, objawem niedotlenienia mięśnia sercowego albo trwałego jego uszkodzenia spowodowanego np. zaawansowanymi zmianami miażdżycowymi, przebytym zawałem, toksycznym uszkodzeniem (np. w nadczynności tarczycy) itd.
Bradykardia może być spowodowana niewydolnością węzła zatokowego, blokami przewodzenia (zaburzeniami przewodnictwa) czy też przedawkowaniem niektórych leków (beta-adrenolityki, glikozydy nasercowe). Bradykardia może towarzyszyć także innym stanom patologicznym, takim jak zmiany zwyrodnieniowe w układzie bodźcoprzewodzącym, choroba niedokrwienna serca, niedoczynność tarczycy, hiperkaliemia(nadmierne stężenie potasu we krwi).
2. Objawy zaburzenia rytmu serca
Objawy są różne, w zależności od rodzaju zaburzenia rytmu serca. W przypadku zwiększonego rytmu serca, gdy występują sporadyczne skurcze dodatkowe, chory często nie odczuwa żadnych dolegliwości. Czasem czuje szarpnięcia w okolicy serca, potrzebę kaszlu, dławienie w klatce piersiowej, przy czym wrażenia te są krótkotrwałe i same ustępują, choć zdarza się, że zwykle nawracają. Często pojawiające się skurcze dodatkowe są przyczyną odczuwanego przez pacjenta dyskomfortu.
Skurcze dodatkowe występujące bardzo często określane są mianem częstoskurczu. Ten rodzaj arytmii jest poważniejszy. Powoduje różne dolegliwości: uczucie dławienia, duszność, zawroty głowy, bóle wieńcowe, a nawet zasłabnięcia i utratę przytomności. Objawy są także zależne od tego, gdzie zlokalizowane jest ognisko dodatkowo wytwarzanych bodźców elektrycznych, a także od chorób współistniejących, np. u ludzi z niewydolnością serca częstoskurcz bardzo nasila jej objawy, u osób z miażdżycą tętnic wieńcowych wyzwala ból wieńcowy, a długo utrzymująca się arytmia może doprowadzić do martwicy mięśnia serca, czyli zawału.
Wyróżniamy 2 szczególne formy częstoskurczu:
- migotanie komór,
- migotanie przedsionków.
Migotanie komór jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ powoduje zatrzymanie pracy serca i śmierć kliniczną. Migotanie przedsionków powoduje ustanie skurczu przedsionków, ale prąd wytwarzany w wielu miejscach przedsionków jest przewodzony do komór. Ten rodzaj częstoskurczu jest przyczyną całkowitej niemiarowości pracy serca, które bije to wolno, to znów bardzo szybko.
Bradykardia jest to stan, kiedy częstość akcji serca wynosi poniżej 50 razy na minutę. Wynikające z tego objawy to niedotlenienie ośrodkowego układu nerwowego: pojawienie się mroczków przed oczami, zawrotów głowy, omdleń i utraty przytomności. Wystąpić mogą także objawy niewydolności serca i nietolerancja wysiłku, uczucie kołatania serca. Duże zwolnienia akcji serca mogą prowadzić do asystolii (zatrzymanie akcji serca).
3. Diagnostyka i leczenie zaburzeń rytmu serca
Zdiagnozowanie zaburzenia rytmu serca polega najpierw na osłuchaniu pacjenta, zbadaniu tętna, a następnie badaniu EKG. Jeżeli skurcze dodatkowe występują niezbyt często, można wykonać 24-godzinną rejestrację EKG. Lekarz może zastosować także doraźne leczenie objawowe. Stosuje się się leki antyarytmiczne lub tzw. kardiowersję elektryczną specjalnym urządzeniem (kardiowerterem). Zabieg polega na umiarowieniu rytmu serca za pomocą prądu elektrycznego.
Każde zaburzenie rytmu serca wymaga konsultacji lekarskiej, ponieważ jest groźne dla życia. Leczenie bradykardii po ustaleniu przyczyny polega na dążeniu do wyeliminowania czynnika wywołującego: odstawieniu leków, leczeniu chorób ogólnoustrojowych, wyrównaniu zaburzeń elektrolitowych. Jeśli czynnika nie da się wyeliminować, a bradykardia powoduje wystąpienie objawów, należy rozważyć wszczepienie u takiego pacjenta stymulatora serca. W ciężkich przypadkach leczenie polega na podawaniu dożylnie atropiny.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.