Zachłyśnięcie – co robić, gdy dziecko się zachłyśnie? Pierwsza pomoc
Zachłyśnięcie wodą czy mlekiem u dziecka, zwłaszcza noworodka czy niemowlaka, zdarza się dość często. I zawsze budzi niepokój rodziców. Wielu opiekunów nie wie, co w takiej sytuacji zrobić. Tymczasem do zachłyśnięcia czy zakrztuszenia może dojść w każdej chwili: podczas kąpieli, jedzenia czy zabawy. Dlatego tak ważne jest, by umieć właściwie zareagować – zachować zimną krew, zdając sobie sprawę z powagi sytuacji.
1. Co to jest zachłyśnięcie?
Zachłyśnięcie to nieumyślne wprowadzenie do dróg oddechowych (krtani, tchawicy i oskrzeli) substancji płynnych. To coś innego niż zadławienie, które ma miejsce wówczas, gdy do dróg oddechowych dostanie się stały pokarm lub ciało obce.
O zachłyśnięciu dziecka mówi się, gdy woda, ślina, mleko, treść pokarmowa (wymioty) lub płynny pokarm przedostanie się do jego dróg oddechowych. Może do tego dojść podczas kąpieli w wannie, picia wody czy karmienia piersią. Latem do zachłyśnięcia dochodzi często nad wodą, w czasie zabawy, pływania czy nurkowania, ale i w podczas topienia się lub szybkiego bądź nieumiejętnego picia wody z kubka.
2. Objawy zachłyśnięcia
Jak dochodzi do zachłyśnięcia i zakrztuszenia? Układ pokarmowy oraz układ oddechowy mają część wspólną: z tyłu zlokalizowane są drogi pokarmowe, zaś w przodu - drogi oddechowe. Jeżeli w momencie przełykania drogi oddechowe są przymykane, treść pokarmowa trafia do przełyku. Kiedy trafia do tchawicy, pojawia się problem. Dochodzi do zachłyśnięcia lub zakrztuszenia.
Dziecko, które się zachłyśnie: gwałtownie kaszle, czerwienieje na twarzy, ma kłopoty ze złapaniem powietrza, może mieć chrypę, mogą pojawić się mdłości, jest zaniepokojone, przestraszone, może panikować, płacze.
3. Co robić, gdy dziecko się zachłyśnie?
Jeżeli dziecko zachłysnęło się bądź zakrztusiło, ale kaszle – nie należy mu w tym przeszkadzać. Oznacza to, że drogi oddechowe zostały zablokowane tylko częściowo. Warto pamiętać, że naturalne odruchy są najbardziej efektywne. Najczęściej dziecko z zachłyśnięciem czy zakrztuszeniem radzi sobie samo. Czasem jednak niezbędna jest pomoc. Kiedy dziecko potrzebuje wsparcia, należy reagować szybko i zdecydowanie. Kiedy interweniować?
Jeżeli dziecko kaszle 2-3 minuty, ale nie ma poprawy bądź wręcz przeciwnie: pojawiają się coraz większe problemy z oddechem lub dziecko traci przytomność. Nie można również zwlekać, gdy w wyniku zachłyśnięcia doszło do pełnej niedrożności dróg oddechowych. Wówczas obserwuje się cichy i nieefektywny kaszel, a także brak możliwości zaczerpnięcia oddechu.
4. Pierwsza pomoc
Pierwszą reakcją musi być ułożenie dziecka na brzuch, koniecznie z nisko opuszczoną głową. To ułatwia samoistne wypłynięcie płynu z dróg oddechowych lub wykrztuszenie go w trakcie kaszlu.
W przypadku, kiedy niemowlę lub noworodek zakrztusi się mlekiem czy wodą, należy: położyć go na ręce/przedramieniu w pozycji na brzuchu, lekko przechylić głowę w dół, * kilka razy otwartą dłonią oklepać okolicę międzyłopatkową.
Gdy zachłyśnie się starsze dziecko, należy: Większe dziecko można ułożyć na kolanie tak, by jego głowa znalazła się niżej niż klatka piersiowa. Gdy dziecko kaszle lub płacze, przytrzymuje się je w tej pozycji przez kilkadziesiąt sekund i w razie potrzeby powtarza zabieg.
Jeżeli to nie pomaga, trzeba oprzeć kciuk na jednym kącie żuchwy, a pozostałe dwa palce na drugim. Jeśli dziecko jest przytomne, należy zastosować 5 energicznych uderzeń w okolicę międzyłopatkową. Ważne jest, aby głowa cały czas była skierowana w dół. To pozwala na wykorzystanie siły grawitacji. Należy obserwować, czy nie doszło do znaczących zaburzeń oddychania, sinicy lub zatrzymania krążenia. Jeśli powyższa metoda nie przynosi rezultatów, trzeba ułożyć dziecko na przedramieniu i wykonać 5 ucisków klatki piersiowej. Wykonuje się na zmianę 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową i 5 uciśnięć klatki piersiowej.
Jeśli pojawia się chwilowy, odruchowy bezdech i zasinienie powłok, należy wykonać manewr Heimlicha. Polega on na kilkukrotnym i energicznym uciśnięciu nadbrzusza dziecka, które jest pochylone ku przodowi.
Jeśli dziecko jest nieprzytomne, ale jego tętno jest wyczuwalne, należy przejść do sztucznego oddychania metodą „usta-usta” i kontynuować tę czynność aż do przybycia pogotowia ratunkowego.
Jeśli mimo starań udaje się przywrócić prawidłowego oddechu, należy dziecko ułożyć na wznak z odchyloną głową. Gdy przestaje oddychać, trzeba rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.
5. Powikłania zachłyśnięcia u dzieci
Zachłyśnięcie zwykle nie wiąże się z nieprzyjemnymi skutkami czy groźnymi powikłaniami. Zdarza się jednak, że pod wpływem podrażnienia lub odruchowego skurczu mięśni mogą pojawić się wtórne wymioty, kaszel, drapanie w gardle, nieżyt nosogardła czy jamy nosowej. Bywa, że większa ilość płynów może wywołać tak zwane zachłystowe zapalenie płuc. To konsekwencja: zalania drobnych oskrzelików obcą substancją, odruchowego przekrwienia i zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych. Zwiększona ilość wydzieliny może prowadzić do zmian zapalnych miąższu płucnego. Możliwe powikłanie po podtopieniu to także tak zwane „wtórne utonięcie”, które jest spowodowane jest obrzękiem płuc.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.