Zaćma wrodzona
Zaćma wrodzona jest poważną wadą wzroku. Nieleczona prowadzi do zaniku gałki ocznej, niedowidzenia, zeza towarzyszącego i oczopląsu. Przyczyny powstawania zaćmy wrodzonej nie są dostatecznie poznane. Istnieje wiele hipotez. Prawdopodobnym czynnikiem sprawczym może być zażywanie leków przez matkę podczas ciąży np. z grupy kortykosteroidów, sulfonamidów jak i cukrzyca oraz inne choroby matki.
1. Przyczyny zaćmy wrodzonej
Także zakażenie wewnątrzmaciczne w pierwszym trymestrze ciąży, różyczka i inne chorób o ostrym przebiegu mogą wpływać na rozwój choroby u dziecka. Do zachorowania predysponują również aberracje chromosomowe – zespół Downa (w którym zaćma o różnym nasileniu występuje u 60 proc. chorych), trisomia 18, 13 i delecja krótkiego ramienia chromosomu 5. Około 30% przypadków jest dziedziczna. Schorzenia gałki ocznej takie, jak: przetrwałe hiperplastyczne ciało szkliste, małoocze, brak tęczówki, uraz, siatkówczak, retinopatia wcześniaków, odwarstwienie siatkówki, zapalenia błony naczyniowej, także sprzyjają wystąpieniu zaćmy wrodzonej.
2. Rodzaje zaćmy wrodzonej
- zaćma warstwowa, okołojądrowa - najczęściej występująca, rozwija się w warstwie położonej obwodowo względem jądra zarodkowego, a upośledzenie widzenia jest tylko częściowe,
- zaćma jądrowa,
- zaćma całkowita - uniemożliwione jest prawidłowe widzenie plamkowe i w konsekwencji brak jest możliwości rozwoju zdolności widzenia u noworodka. Powstaje wtórne niedowidzenie (amblyopia), w przypadkach obejmujących dwoje oczu, rozwija się oczopląs i zez oka,
- zaćma torebkowa przednia i tylna,
- zaćma biegunowa,
- zaćma błoniasta.
3. Objawy zaćmy wrodzonej
Podstawowym objawem zaćmy wrodzonej całkowitej jest biała źrenica (leucocoria). Drugim objawem, charakterystycznym dla niewidzących dzieci jest odruch palcowo-oczny Franceschettiego. Polega on na uciskaniu przez niemowlę oczu (piąstkami lub kciukami obu dłoni). Źrenice nie reagują na światło, dzieci nie wykazują zainteresowania pokazywanymi przedmiotami. Zaćma u dzieci częściowa może być rozpoznana dopiero u kilkuletniego dziecka, gdy upośledza widzenie na tyle, że zostaje zauważone przez rodziców bądź nauczycieli.
4. Leczenie zaćmy u dzieci
W przypadku zaćmy całkowitej najlepiej wykonać operację w pierwszych tygodniach życia dziecka. Dotyczy to zarówno zaćmy jednoocznej, jak i obuocznej choroby oczu. Wiekszość klinicystów wybiera laserową korekcję wad wzroku, tj. zabieg usunięcia zaćmy wraz z wszczepieniem soczewki wewnątrzgałkowej (IOL). Jest to nadal zabieg kontrowersyjny u noworodków, gdyż wiąże się z wieloma powikłaniami. W grupie tej wykonuje się większą liczbę wtórnych operacji. Dodatkowo zmiany refrakcji u rosnącego dziecka są duże i różnią się znacznie u poszczególnych małych pacjentów. Okres najszybszego wzrostu i rozwoju gałki ocznej oraz mechanizmów widzenia odbywa się w pierwszych 4–6 miesiącach, później postępuje nieco wolnej do 2 roku życia, osiągając w wieku około 6–8 lat wartości zbliżone do oka osoby dorosłej.
Korzystniejszym rozwiązaniem leczenia zaćmy jest korekcja bezsoczewkowości pooperacyjnej za pomocą twardych gazoprzepuszczalnych soczewek kontaktowych i wtórny wszczep soczewki w późniejszym wieku. Biorąc pod uwagę budowę gałki ocznej dziecka z małą średnicą rogówki i ciasno przylegającymi powiekami oraz jej ciągły rozwój, parametry fizyko-chemiczne ograniczające do minimum powstawanie powikłań oraz fakt, że soczewka RGP jest łatwa do zakładania i zdejmowania oraz codziennej pielęgnacji, twarde gazoprzepuszczalne soczewki kontaktowe wydają się najlepszym wyborem do korekcji bezsoczewkowości u dzieci.
Kluczową jednak rolę w uzyskaniu dobrych efektów leczenia odgrywa prawidłowo prowadzona rehabilitacja choroby wzroku. Składają się na nią odpowiednie zaopatrzenie optyczne dziecka oraz zasłanianie oka zdrowego w przypadkach zaćmy jednoocznej. Po uzyskaniu zadowalającej ostrości wzroku rozpoczyna się leczenie zeza i oczopląsu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.