Zastój pokarmu w piersiach – skąd się bierze i jak sobie z nim radzić?

Zastój pokarmu, inaczej zator, to zablokowanie przewodów mlecznych. Gdy pierś nie zostaje dokładnie opróżniana, zalegający pokarm blokuje kanaliki mleczne. Z taką sytuacją mierzy się wiele mam. To dość powszechne.

Dolegliwości związane z zastojem pokarmu pojawiają się najczęściej w pierwszych dobach życia niemowlęcia, zwykle między 2. a 10. dobą przystawiania dziecka do piersi. Położne i doradcy laktacyjni wskazują, że najczęściej kryzys związany z zastojem mleka występuje między 3. a 6. dobą po porodzie.

Jakie są objawy zastoju pokarmu? Mówi się o nim, gdy pierś staje się twarda, nabrzmiała, cieplejsza niż reszta ciała. Mogą pojawiać się wyczuwalne zgrubienia, tkliwość i ból. Zdarza się, że skóra jest zaczerwieniona i błyszcząca, pojawia się stan podgorączkowy. Dolegliwość może objąć zarówno jedną pierś, jak obydwie, a nawet ciało w ich okolicy.

Typowe jest, że wskutek zastoju pokarmu mleko wypływa z piersi z trudnością lub wcale. Niemowlę może być przez to niespokojne. Miewa trudności z chwyceniem piersi, a i kłopot ze ssaniem.

Kiedy mija zastój pokarmu? Ile trwa? Zależy to od tego, jak szybko zostaną podjęte działania oraz na ile starania są efektywne.

Przyczyn zastoju pokarmu może być kilka. Najczęściej odpowiada za niego nawał pokarmu, czyli gwałtowny przypływ mleka. Bywa zatem najczęściej powikłaniem nawału mlecznego. Odpowiada za niego zwykle:

• nieprawidłowa technika karmienia piersią: niewłaściwy chwyt sutka przez niemowlę, karmienie tylko w jednej pozycji, używanie do karmienia wyłącznie jednej piersi, zbyt krótkie karmienie bądź karmienie zbyt rzadkie,
• odciąganie mleka bez potrzeby,
• czasowy deficyt mleka w piersiach,
• stres, przemęczenie i niewysypianie się,
• uraz piersi,
• noszenie nieodpowiedniej bielizny (zbyt ciasnych, sztywnych, niedopasowanych staników),
• próba odstawienia dziecka od piersi, w sytuacji gdy kobieta decyduje się na zakończenie karmienia we wczesnym połogu lub zrobi to bez przygotowania.

Aby zlikwidować zator należy spowodować wypływanie pokarmu, czyli poprawić drenaż przewodów mlecznych. To dlatego położne oraz doradcy laktacyjni zalecają, by:

• jak najczęściej przystawiać dziecko do piersi (nawet co 1,5-2 godziny),
• karmienie rozpoczynać od chorej piersi (w której jest zastój pokarmu),
• stosować różne pozycje karmienia,
• dużo odpoczywać pomiędzy karmieniami,
• stosować ciepłe okłady przez przystawieniem dziecka do karmienia, by mleko zaczęło swobodnie wypływać z kanalików mlekowych. Sprawdza się ogrzana tetrowa pieluszka, termofor (na przykład termofor z pestek wiśni), kompres żelowy, a także kąpiel lub ciepły prysznic,
• stosować chłodne okłady po karmieniu, który obkurczy kanaliki mleczne i zmniejszy produkcję pokarmu. Pomocny jest chłodny kompres żelowy,
• aby ułatwić dziecku chwycenie piersi, można upuścić nieco mleka,
• robić okłady ze zmiażdżonych liści kapusty, która ma właściwości ściągające oraz przeciwgorączkowe. Wystarczy go zmiażdżyć, włożyć go na kilka godzin do lodówki, po czym umieścić na piersi, za stanikiem. Należy go trzymać około pół godziny po karmieniu,
• stosować okłady kisielu z siemienia lnianego,
• pić napary z szałwii oraz melisy.

Borykając się z zastojem piersi nie należy mocno masować piersi, uciskać ich i ugniatać. Jak masować pierś przy zastoju? Zdecydowanie delikatnie i z wyczuciem. Umiejętnie wykonany masaż piersi to delikatne głaskanie. Należy rozpocząć go od szczytu piersi (jej nasady), a skończyć na brodawce. Masaż piersi można wykonywać w kąpieli lub pod prysznicem.

Czasem niezbędne jest włączenie leków na zastój pokarmu (leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, a nawet antybiotyki). Decyduje o tym lekarz.

Zastój pokarmu w piersiach jest sytuacją, która wymaga interwencji. Zwykle, by poradzić sobie z problemem, wystarczą domowe sposoby. Zdarza się jednak, że dojdzie do powikłań: zapalenia piersi i powstania ropnia. To dlatego, gdy tylko pojawią się niepokojące sygnały, takie jak gorączka, złe samopoczucie, osłabienie, dreszcze, ból piersi, należy skontaktować się z lekarzem.