Zatrucie herbicydami – przyczyny, objawy i leczenie
Zatrucie herbicydami, to jest środkami ochrony roślin, jest groźne dla zdrowia i życia tak ludzi, jak i zwierząt. Ponieważ na ich szkodliwe działanie najbardziej narażone są oczy, skóra i drogi oddechowe, podczas kontaktu z nimi nieodzowna jest odzież ochronna oraz prawidłowe i ostrożne przesypywanie i stosowanie w postaci oprysków i rozpyleń. Jakie są objawy zatrucia? Jak je leczyć?
1. Co to jest zatrucie herbicydami?
Zatrucie herbicydami, które są chemicznymi środkami ochrony roślin służącymi do zwalczania chwastów w rolnictwie, może mieć poważne konsekwencje. Substancje, które mają pozytywny wpływ na zbiory, niewłaściwie stosowane mogą zagrażać zdrowiu i życiu.
Środki ochrony roślin, ze względu na kierunek zastosowania, dzieli się na herbicydy, czyli środki do zwalczania chwastów, ale i:
- zoocydy – środki do zwalczania szkodników zwierzęcych (np. insektycydy, to jest preparaty używane przeciw niszczącym działaniom owadów oraz rodentycydy, czyli środki do zwalczania gryzoni, a także atraktanty, akarycydy czy repelenty),
- bakteriocydy – środki do zwalczania bakterii,
- fungicydy – środki do zwalczania grzybów i chorób grzybowych.
Herbicydy to środki trujące, które szkodzą nie tylko ludziom, ale i zwierzętom czy ptakom. Ich niewłaściwe stosowanie prowadzi także do uszkodzenia trawników, roślin uprawnych lub dzikich, rosnących przy opryskiwanych polach oraz owadów (np. pszczół, trzmieli).
2. Przyczyny zatruć herbicydami
W obrębie herbicydów występuje kilka rodzajów związków chemicznych o nieco odmiennym działaniu i różnej toksyczności dla człowieka. Substancją czynną najczęściej jest parakwat. To organiczny związek chemiczny, czwartorzędowa sól amoniowa, najprostszy wiologen. Rzadziej jest to dikwat, to jest związek chemiczny, który należy do grupy chemicznej bipirydyle (decyzją z 12 października 2018 r. został wycofany z użycia). Obydwie substancje mają postać kryształków: bezbarwnych lub żółtoszarych, działających żrąco na błony śluzowe i skórę.
Do zatrucia herbicydami może dojść przez skórę, oczy czy drogi oddechowe, co zależy od formy fizycznej preparatu i sposobu zastosowania oraz przygotowania produktu do użycia.
Do wdychania, połknięcia czy kontaktu skóry ze środkiem ochrony roślin może dojść podczas:
- przygotowywania cieczy roboczej do oprysków,
- napełniania zbiornika,
- oprysków,
- czyszczenia urządzeń do oprysków,
- wchodzenia do szklarni przed upływem zalecanego czasu ponownego wejścia.
Na zatrucie herbicydami narażone są głównie osoby, które:
- pracują w ogrodach lub sadach, tak zawodowo, jak i amatorsko,
- pracują przy produkcji środków ochrony roślin,
- zajmują się sprzedażą środków ochrony roślin.
3. Objawy zatrucia herbicydami
Stosowanie herbicydów w odpowiednich ilościach i wykonywanie zabiegów zgodnie z zasadami i obowiązującymi normami nie jest niebezpieczna dla zwierząt i ludzi. Niestety w przypadku ich złego stosowania, problemy pojawiają się szybko.
Z przewodu pokarmowego i ze skóry herbicydy wchłaniają się wolno, są jednak metabolizowane do toksycznych substancji, które mogą powodować znaczne zniszczenia w organizmie.
Najczęstsze objawy zatrucia herbicydami to:
- nudności i wymioty, ból brzucha,
- ból jamy ustnej, trudności w połykaniu, ból gardła,
- kaszel, chrypka,
- krwioplucie,
- zaczerwienienie i podrażnienie błon śluzowych,
- przyspieszenie czynności serca,
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
- upośledzenie krzepnięcia krwi.
Dolegliwości mogą być mniej lub bardziej dokuczliwe i poważne. Łagodne objawy zatrucia środkami ochrony roślin wywołują zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia widzenia czy łzawienie oczu, a także bóle brzucha, mdłości, wymioty.
Cięższe zatrucie herbicydami może prowadzić do porażenia mięśni oddechowych i utraty świadomości. Może dojść do uszkodzenia serca, wątroby oraz nerek i zwłóknienia płuc, co może prowadzić do śmierci.
4. Leczenie zatrucia herbicydami
Ponieważ nie istnieje odtrutka, która można podać przy zatruciu herbicydami, leczenie ma charakter objawowy: podaje się także węgiel aktywowany oraz ziemię fulerską. Czasem stosuje się hemoperfuzję. Można także wykonać płukanie żołądka, o ile istnieją wskazania.
Zatruciu herbicydami można zapobiegać. Co robić, a czego unikać? Przede wszystkim należy stosować właściwe środki ochrony indywidualnej. Nie mniej ważne jest, by przed rozpoczęciem pracy ze środkiem ochrony roślin zapoznać się z kartą charakterystyki i informacjami na temat ochrony indywidualnej, które należy zastosować, pracując z danym preparatem. Zawsze należy też zachować opakowanie, które jest przydatne także w sytuacji, gdy dojdzie do zatrucia.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.