Zespół pozakrzepowy – objawy, przyczyny i leczenie

Zespół pozakrzepowy to przewlekła niewydolność żylna, która powstała w następstwie przebytej zakrzepicy żylnej. Jego przyczyny i objawy są związane z zaburzeniami w odpływie krwi z kończyn dolnych, które są skutkiem nieprawidłowego krążenia. Jak rozpoznaje się chorobę? Na czym polega jej leczenie?

1. Co to jest zespół pozakrzepowy?

Zespół pozakrzepowy (PTS, post-thrombotic syndrome) to powikłanie zakrzepicy żył głębokich (ZŻG). Obejmuje różne objawy i konsekwencje związane z przebyciem zakrzepicy żył głębokich.

PTS jest patologią, która prowadzi do niedostatecznego odprowadzania krwi, co może się objawiać bólem i obrzękami. Najczęściej zespół pozakrzepowy rozwija się w okresie od 12 do 24 miesięcy od wystąpienia incydentu zakrzepowego.

2. Zespół pozakrzepowy – przyczyny i czynniki ryzyka

Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Przyczyna powstawania zespołu pozakrzepowego nie jest w pełni poznana. Najprawdopodobniej jest to skutek zaistnienia kilku czynników, takich jak:

• uszkodzenie zastawek żylnych,
• wzmożone ciśnienie krwi żylnej, która nie jest prawidłowo odprowadzana do serca, gromadzi się w nogach,
• zmiany w ścianach naczyń oraz otaczających tkankach,
• niepełne rozpuszczenie zakrzepu skutkujące zwężeniem naczynia i zaburzeń przepływu krwi.

Według specjalistów na rozwój zespołu pozakrzepowego wpływają zwłaszcza takie komponenty zakrzepicy żylnej jak:

• postępujące uszkodzenie zastawek żylnych,
• obecność skrzeplin,
• utrudniony odpływ związany z częściową lub całkowitą niedrożnością układu żylnego.

Wyróżniono także czynniki zwiększające ryzyko rozwoju zespołu pozakrzepowego to:

• żylaki,
• podeszły wiek,
• otyłość,
• niewydolność żył głębokich, zwłaszcza zaawansowana,
• zwolniony przepływ krwi w obrębie naczyń krwionośnych,
• kolejny epizod zakrzepicy,
• lokalizacja zakrzepicy w żyłach uda,
• nieprawidłowo zażywane leki przeciwkrzepliwe,
• niestosowanie się do zaleceń lekarskich po zakrzepicy żył głębokich,
• stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych oraz hormonalnej terapii zastępczej,
• zaburzenia krążenia i zawał serca w wywiadzie,
• ciąża i połóg (zwłaszcza powikłane),
• niewydolność nerek,
• zakrzep pozostały w nodze.

3. Objawy zespołu pozakrzepowego

Choć zarówno zakrzepica żylna, jak i zespół pozakrzepowy kończyn dolnych mogą występować we wszystkich kończynach, najczęściej dotyczą nóg. Nasilenie zespołu pozakrzepowego bywa różne, a jego symptomy mogą zaś występować w różnych kombinacjach, zarówno stale, jak i okresowo.

Typowym objawem zespołu pozakrzepowego jest:

• ból o charakterze ciągłym, choć różnym nasileniu, od lekkiego po bardzo silny i tępy,
• uczucie ciężkości kończyny,
• skurcze mięśni,
• owrzodzenia żylne,
• obrzęk kończyny, stwardnienie tkanki podskórnej,
• świąd lub mrowienie skóry, wysypka na skórze oraz zaczerwienienie skóry,
• nagły, napadowy ból w zajętej kończynie odczuwany w czasie chodzenia.

Wspólne i charakterystyczne dla objawów zespołu pozakrzepowego jest to, że objawy i dolegliwości nasilają się podczas stania i chodzenia, a zmniejszają po odpoczynku i w pozycji leżącej.

4. Zespół pozakrzepowy – leczenie i diagnostyka

Gdy odczuwany jest dyskomfort, uczucie ciężkości nóg i niewielki obrzęk kończyny, należy umówić się na wizytę do lekarza POZ lub angiologa. W przypadku pojawienia się nagłego, silnego obrzęku kończyny, bólu i zaczerwienienia do lekarza należy się pilnie zgłosić.

Do ustalenia rozpoznania zespołu pozakrzepowego wystarcza:

• zebranie wywiadu lekarskiego,
• badanie fizykalne,
• potwierdzenie przebycia zakrzepicy żył głębokich w przeszłości (muszą upłynąć co najmniej 3 miesiące od epizodu zakrzepicy).

Pomocne są badania laboratoryjne krwi. Badania obrazowe nie są konieczne, ale mogą wykryć zaburzenia przepływu krwi przez żyły. Wskazane jest USG Doppler.

Jeśli chodzi o leczenie zespołu pozakrzepowego, wybór metody zależy od objawów i ich nasilenia. Możliwe są takie działania jak fizjoterapia, leczenie ułożeniowe (czyli układanie nóg powyżej serca kilka razy dziennie na 30 minut), kompresjoterapia (terapia uciskowa, to jest leczenie uciskowe za pomocą opasek i pończoch), farmakoterapia (celem podawania leków jest poprawa przepływu krwi w naczyniach żylnych, wygaszenie stanu zapalnego i zmniejszenie ryzyka zakrzepów) czy operacja żylaków.

Czy zespół pozakrzepowy czy jest groźny?

Zespół pozakrzepowy może być groźny. Im bardziej zaawansowane zmiany, tym trudniejsze jest leczenie, co prowadzi do poważnych powikłań.
Dobra wiadomość jest taka, że jeżeli działania zostaną podjęte szybko, można nie tylko złagodzić dolegliwości bólowe, ale i zapobiec nasileniu się zmian oraz pojawieniu się niebezpiecznych dla zdrowia i życia konsekwencji.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.