Zespół sercowo-nerkowy - objawy i typy, leczenie i rokowania
Zespół sercowo-nerkowy to współwystępowanie nieprawidłowości funkcji lub struktury serca i nerek, a patologia jednego organu prowadzi do zaburzeń funkcjonowania drugiego. W zależności od pierwotnej przyczyny i charakteru schorzenia wyróżniono 5 podtypów CRS. Czym się charakteryzują? Czy możliwe jest ich leczenie?
1. Co to jest zespół sercowo-nerkowy?
Zespół sercowo-nerkowy (CRS, cardio-renal syndrome) odnosi się do współwystępowania zaburzeń w zakresie struktury lub funkcji serca i nerek oraz oddziaływanie patologii jednego organu na drugi. To przykład złożonych interakcji pomiędzy dwoma ważnymi układami, które w stanie patologii prowadzą do ostrej czy przewlekłej ich niewydolności.
Choroby układu sercowo-naczyniowego są czynnikiem wpływającym niekorzystnie na funkcję nerek i pogarszającym przebieg istniejących nefropatii. Z drugiej strony przewlekła choroba nerek jest czynnikiem zwiększającym chorobowość i śmiertelność sercowo-naczyniową. Dlaczego tak się dzieje?
Serce i nerki to organy, które odgrywają główną role w utrzymaniu homeostazy płynów w organizmie. To dlatego pogorszenie funkcjonowania bądź przewlekła dysfunkcja jednego może skutkować pogorszeniem funkcji drugiego.
Interakcje między sercem a nerką obejmują:
- ostre uszkodzenie nerek (AKI, acute kidney injury) wtórne do nefropatii kontrastowej,
- AKI wtórne do pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG, coronary artery bypass graft),
- przewlekłą chorobę nerek wtórną do niewydolności serca,
- AKI wtórne do zabiegów na zastawkach,
- AKI wtórne do niewydolności serca.
Niewydolność nerek jest czynnikiem ryzyka rozwoju niewydolności serca, nasila stopień uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego i progresję choroby. Niewydolność serca z powodu ostrego uszkodzenia nerek jest najczęściej spowodowana przewodnieniem, niedokrwieniem nerek czy posocznicą.
2. Typy CRS
Zespoły sercowo-nerkowe to zaburzenia serca i nerek, gdzie ostra lub przewlekła dysfunkcja jednego na rządu może powodować ostrą lub przewlekłą niewydolność drugiego. Aby podkreślić ten dwukierunkowy charakter interakcji sercowo-nerkowej, wyodrębniono dwa najważniejsze fenotypy CRS: sercowo-nerkowy oraz nerkowo-sercowy, w zależności od narządu, który jest odpowiedzialny za wywołanie objawów klinicznych.
Wyszczególniono również 5 podtypów CRS, które odzwierciedlają patofizjologię, ramy czasowe i charakter towarzyszących zaburzeń ze strony serca i nerek (wyodrębniono je w zależności od tego, który narząd pierwotnie objęty jest patologią oraz czy ma ona charakter ostry czy przewlekły). I tak:
Typ 1, ostry CRS, występuje w sytuacji, gdy ostra choroba serca prowadzi do pogorszenia funkcji nerek. Manifestuje się, gdy nagłe zmniejszenie rzutu serca doprowadza do ostrego uszkodzenia nerek. Przykładem jest zawał lub ostra niewydolność serca, Typ 2 to przewlekły CRS. Mówi się o nim, gdy przewlekła patologia serca prowadzi do potencjalnie nieodwracalnego uszkodzenia nerek. Przykładem jest przewlekła niewydolność serca, Typ 3, ostry CRS, oznacza ostre uszkodzenie nerek, które prowadzi do ostrej niewydolności serca. Występuje w sytuacji, gdy nagłe obniżenie wskaźnika filtracji kłębuszkowej skutkuje ostrą niewydolnością serca. Przykładem jest ostra niewydolność nerek, Typ 4, przewlekły CRS, oznacza przewlekłą chorobę nerek, która po pewnym czasie prowadzi do niewydolności mięśnia sercowego. To stopniowe pogarszanie się funkcji nerek, które przyczynia się do upośledzenia pracy serca. Przykładem jest przewlekła choroba nerek, Typ 5 to wtórny CRS, który powstaje, gdy choroba ogólnoustrojowaprowadzi do zaburzeń funkcjonowania serca lub nerek.
Jak widać patofizjologia powstawania CRS jest złożona, a mechanizmy są ze sobą powiązane.
3. Leczenie zespołu sercowo-nerkowego
Nie wypracowano ścisłych wytycznych, jak postępować w przypadku pacjenta z zespołem sercowo-nerkowym. Wiadomo, że z uwagi na złożoność zespołu i wiążącą się z nim wysoką śmiertelność podczas leczenia konieczna jest współpraca zespołu specjalistów, głównie kardiologa i nefrologa.
Schorzenie najczęściej charakteryzuje się burzliwym przebiegiem i wymaga szybkiej interwencji. Upośledzona czynność nerek u chorych z niewydolnością serca znacząco pogarsza rokowanie i zwiększa ryzyko zgonu.
Rozwój niewydolności serca u chorych z przewlekłą chorobą nerek należy do najbardziej obciążających rokowniczo konsekwencji. Śmiertelność w chorobach serca jest wyższa u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek, podobnie jak ryzyko chorób serca jest wyższe u pacjentów z uszkodzeniem nerek.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.