Zmysły - rodzaje i funkcje, pozostałe zmysły człowieka, zmysły zwierząt

Zgodnie z klasycznym podziałem człowiek posiada pięć zmysłów, takich jak wzrok, smak, dotyk, węch i słuch. Wiele osób jest jednak zdania, że lista ta powinna zostać znacznie rozszerzona. Co warto wiedzieć o zmysłach? Jakie zmysły posiadają zwierzęta?

1. Czym są zmysły?

Zmysły to specjalistyczne komórki receptorowe, które umożliwiają odbiór określonych bodźców. Uzyskane informacje są kierowane do odpowiednich rejonów mózgowia, gdzie mogą zostać zinterpretowane i zrozumiane.

2. Rodzaje i funkcje zmysłów

Klasyczny podział zmysłów został stworzony przez Arystotelesa, zgodnie z nim wyróżniamy 5 zmysłów:

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

• wzrok,
• smak,
• dotyk,
• węch,
• słuch.

Zmysły są bardzo ważne, przede wszystkim umożliwiają pełny odbiór świata zewnętrznego - na przykład czucie zapachów, podziwianie krajobrazu czy prowadzenie rozmów z innymi ludźmi.

Dodatkowo, zmysły ostrzegają nas przed niebezpieczeństwem. Węch jest w stanie powstrzymać nas przed zjedzeniem czegoś nieświeżego, a wzrok przed wejściem na ulicę, gdy pali się czerwone światło.

2.1. Zmysł wzroku

W gałkach ocznych znajdują się komórki receptorowe (czopki i pręciki), które reagują na światło widzialne. Jest to jednak podstawowy bodziec, który wymaga przetworzenia w innych strukturach naszego organizmu.

Dużą rolę odgrywa kora wzrokowa mózgowia, a następnie ośrodki, które są w stanie ustawić odwrócony obraz w odpowiedniej pozycji. Na zmysł wzroku składa się:

• rozróżnianie światła od ciemności,
• ocena kierunku padania światła,
• rozpoznawanie kształtów,
• rozróżnianie barw,
• ocenianie odległości od obiektów.

2.2. Zmysł smaku

Zmysł smaku zawdzięczamy kubkom smakowym, zlokalizowanym na języku, podniebieniu, górnej części przełyku i krtani. Ludzie posiadają 5 rodzajów kubków smakowych, każdy z nich odbiera jeden ze smaków:

• smak słodki,
• smak słony,
• smak gorzki,
• smak kwaśny,
• smak umami.

Bardzo możliwe, że wraz z upływem czasu do klasyfikacji smaków zostaną dołączone kolejne. Umami został wyodrębniony znacznie później niż pozostałe, obecnie prowadzone są dyskusje na temat odczuwania smaku tłuszczowego oraz metalicznego.

2.3. Zmysł dotyku

Największym narządem receptorowym jest skóra i to właśnie ona odpowiada za zmysł dotyku, na całej jej powierzchni znajdują się receptory. Dotyk sprawia, że jesteśmy w stanie ocenić kształt przedmiotu, jego wielkość czy fakturę.

Każda część naszego ciała czuje w odrobinę inny sposób, co jest zależne od ilości komórek receptorowych. Największa ich ilość jest zlokalizowana na opuszkach palców, z kolei najmniejsza na skórze pleców.

2.4. Zmysł węchu

Receptory węchowe znajdują się w obrębie jamy nosowej, a ich działanie jest zależne od cząsteczek chemicznych, które w danej sytuacji do nich docierają. Ilość receptorów węchu jest ogromna, ponieważ każdy z nich reaguje na inny zapach.

Nasz organizm dzieli zapachy na przyjemne i nieprzyjemne, a ta klasyfikacja jest nieco inna u każdego człowieka. Niektórzy lubią zapach benzyny lub lakieru do paznokci, natomiast u innych wywołuje on grymas na twarzy i ból głowy.

2.5. Zmysł słuchu

Słyszymy za pomocą uszu, które są złożone z trzech elementów: ucha wewnętrznego, środkowego oraz zewnętrznego. Dźwięki docierają do nas za pomocą drgań powietrza, wywoływanych przez fale akustyczne.

Trafiają one do kosteczek słuchowych i do struktur, położonych w uchu wewnętrznym. Następnie są one zamieniane na impulsy elektryczne, które mogą być zintepretowane przez konkretny obszar kory mózgowej.

3. Rzadziej wyróżniane zmysły człowieka

Coraz więcej osób jest zdania, że człowiek posiada znacznie więcej zmysłów, a klasyfikacja powinna zostać zaktualizowana o kolejne:

• zmysł temperatury,
• propriocepcja (wiedza gdzie w danym momencie znajdują się poszczególne części naszego ciała),
• zmysł równowagi,
• zmysł czucia bólu (nocycepcja).

Często podejmowanym tematem jest fakt, źe człowiek posiada również zmysł pragnienia, głodu oraz odczuwania upływu czasu. Mimo to, wprowadzenie ich do podziału Arystotelesa spotyka się z krytyką. Dodatkowo, infutuicja często określana jest mianem szóstego zmysłu.

4. Zmysły występujące u zwierząt

• echolokacja - umiejętność emisji i odbioru ultradźwięków,
• rozpoznawanie kierunku i siły prądu wody - płazy i ryby za pomocą tego zmysłu są w stanie podążać za innymi zwierzętami i omijać przeszkody,
• elektrorecepcja - wytwarzanie i odbiór zmian pola elektrycznego pochodzących od innych zwierząt,
• magnetorecepcja - odbiór kierunku linii pola magnetycznego, co pomaga w orientacji w przestrzeni (zmysł ten posiadają wędrowne ptaki, ryby, pszczoły i bydło).

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.