Zwężenie oskrzeli – przyczyny, objawy i choroby
Zwężenie oskrzeli to objaw choroby dróg oddechowych. Patologia może mieć wiele różnych przyczyn. Ponieważ zmniejszenie światła w obrębie dróg oddechowym skutkuje ograniczeniem przepływu powietrza, pojawia się wiele dolegliwości. Co jest podłożem problemu? Jakie są objawy ograniczonej drożności oskrzeli? Jakie choroby zwiastuje?
1. Co to jest zwężenie oskrzeli?
Zwężenie oskrzeli, czyli obturacja wiąże się z upośledzeniem przepływu powietrza w drogach oddechowych i ograniczeniem wymiany gazowej tlenu oraz dwutlenku węgla, co wynika z ograniczonej drożności. To odbija się na zdrowiu, kondycji i samopoczuciu.
Organizm, by utrzymać homeostazę, czyli równowagę wewnętrzną, musi nie tylko dostarczać komórkom tlen, ale i usuwać zbędne produkty przemiany materii będące produktem ubocznym procesie utleniania (dwutlenek węgla).
2. Przyczyny zwężenia oskrzeli
Zwężenie oskrzeli i innych elementów układu oddechowego może wywołać wiele czynników. Za obturację może odpowiadać stan zapalny, infekcja, alergia lub inny proces chorobowy (np. nacieki zapalne w przebiegu ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń).
Bezpośrednią przyczyną zarówno zwężenia oskrzeli, jak i towarzyszących patologii objawów jest:
- nadmierny rozrost i spadek elastyczności tkanek nabłonkowych,
- nadmierne wydzielanie śluzu,
- obrzęk ściany oskrzeli,
- spadek napięcia mięśni gładkich np. w bezdechu sennym.
- uszkodzenie nabłonka dróg oddechowych, które prowadzi do martwicy komórek, upośledzenia mechanizmów transportu śluzowo-rzęskowego oraz związanego z tym zalegania wydzieliny
Zwężenie oskrzeli towarzyszy wielu chorobom układu oddechowego. Choroby układu oddechowego fizjologicznie dzieli się je na choroby:
- obturacyjne, to jest związane ze zmniejszonym przepływem powietrza w płucach. W tej grupie znajdują się takie schorzenia jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma oskrzelowa, mukowiscydoza, rozstrzenie oskrzeli, zespoły dyskinezy rzęsek drzewa oskrzelowego, zapalenie oskrzeli,
- restrykcyjne, które prowadzą do zmniejszenia czynnościowej pojemności płuc. To na przykład sarkoidoza, choroby śródmiąższowe płuc, pylica płuc, zapalenia naczyń płucnych, zwłóknienie, gruźlica, krzemica, rak płuca (inaczej rak oskrzela), rozsiew nowotworowy.
3. Objawy zwężenia oskrzeli
Zwężenie oskrzeli może być odwracalne. To tak zwany stan przejściowy, który ustępuje pod wpływem leków. Obturacja narządów układu oddechowego może być też nieodwracalna i stała. Oznacza to, że objawy zwężenia oskrzeli mogą towarzyszyć stale lub okresowo.
Przejściowe, odwracalne zwężenie oskrzeli jest typowe dla astmy oskrzelowej (łac. asthma, inaczej dychawica oskrzelowa). To przewlekła, nieuleczalna zapalna choroba dróg oddechowych, która charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym w obrębie oskrzeli. Jej typowe i główne objawy to silne duszności i uciążliwy kaszel.
Z nieodwracalnym, stałym zwężeniem oskrzeli wiąże się POChP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc. Przyczyną schorzenia jest proces zapalny oskrzeli i miąższu płuc wywołany przez dym tytoniowy lub inne substancje szkodliwe obecne we wdychanym powietrzu (pyły, opary).
Obturacji oskrzeli towarzyszy duszność, problem ze swobodnym oddychaniem trudność w nabraniu powietrza, krótki oddech. Często wiąże się kaszlem i uciskiem w klatce piersiowej, czasem prowadzi do nadmiernego zalegania powietrza w płucach, czyli rozdęcia płuc. Zwężenie oskrzeli wywołuje również zjawiska osłuchowe, to jest świsty stwierdzane podczas badania lekarskiego stetoskopem oraz świszczący oddech, często określany jako charczenie lub furczenie.
Niewielka obturacja oskrzeli jest początkowo odczuwalna jedynie podczas szybszego i głębszego oddychania, towarzyszącego np. wysiłkowi. Z czasem duszność postępuje, ograniczając aktywność fizyczną pacjentów i pogarszając jakość życia. W przebiegu przewlekłych chorób układu oddechowego występują zaostrzenia choroby, charakteryzujące się nasileniem dokuczliwych objawów.
W późniejszym okresie choroby zmiany stają się tak nasilone, że objawy występują również w spoczynku. Zdarza się, że wskutek rozwoju choroby dochodzi do niewydolności oddechowej.
Obiektywnym badaniem pozwalającym na ocenę obecności i nasilenia obturacji oskrzeli jest spirometria. Badanie polega na oddychaniu przez ustnik aparatu. To jedno z najważniejszych badań czynnościowych układu oddechowego pozwalającym na ocenę czynności płuc.
Podczas testu ocenia się objętość powietrza wydychanego i wdychanego do płuc. Czasem wykonuje się nie tylko spirometrię podstawową, ale i spirometrię po inhalacji leku rozkurczającego oskrzela. Nazywa się ją spirometrią z oceną odwracalności obturacji.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.