Trwa ładowanie...

Żylaki powrózka nasiennego – przyczyny, objawy, leczenie

Żylaki powrózka nasiennego stanowią jedną z częstszych przyczyn męskiej niepłodności
Żylaki powrózka nasiennego stanowią jedną z częstszych przyczyn męskiej niepłodności (Adobe Stock)

Żylaki powrózka nasiennego to męska przypadłość, która występuje u ok. 15 proc. panów i stanowi jedną z częstszych przyczyn męskiej niepłodności. Charakteryzuje się nieprawidłowym poszerzeniem i skręceniem naczyń żylnych splotu wiciowatego. Jak rozpoznać objawy żylaków powrózka nasiennego? Kiedy i jak leczyć schorzenie?

spis treści

1. Co to są żylaki powrózka nasiennego?

Żylaki powrózka nasiennego (łac. varicocele), nazywane też żylakami moszny lub potocznie żylakami jąder, to poszerzone naczynia żylne splotu wiciowatego, zbierającego krew z jądra. Splot wiciowaty tworzą naczynia krwionośne, mające zwykle 0,5-1,5 mm średnicy. Jest on także częścią szerszej struktury, znanej jako powrózek nasienny.

Żylaki powrózka nasiennego to poskręcane, wydłużone i poszerzone naczynia krwionośne splotu wiciowatego. Można je łatwo wyczuć jako miękkie guzy o różnej wielkości.

2. Jakie są przyczyny żylaków powrózka nasiennego?

Zobacz film: "Fakty o zdrowiu - Czym są żylaki?"

Chorobę mogą powodować:

  • wzrost ciśnienia hydrostatycznego w żyłach odprowadzających krew z jądra,
  • zaburzenia w pracy mechanizmu zastawkowego i pojawienie się dodatkowego krążenia obocznego,
  • zjawisko nazywane „dziadkiem do orzechów” (co oznacza, że żyła nerkowa jest zaklinowana między tętnicą krezkową górną od przodu a aortą od tyłu, co powoduje, że podwyższone ciśnienie hydrostatyczne zostaje przeniesione do splotu wiciowatego).

Do wzrostu ciśnienia w żyłach nasiennych może również dochodzić w związku z uciskaniem żyły biodrowej wspólnej między tętnicą biodrową a brzegiem miednicy. Dlatego też najczęściej żylaki jąder występują po lewej stronie.

W przypadku odkrycia ich z prawej strony należy zrobić koniecznie badania i wykluczyć możliwość wystąpienia guza.

3. Jakie są objawy żylaków powrózka nasiennego?

Jak wyglądają żylaki powrózka nasiennego? Ich obecność w większości przypadków nie powoduje wyraźnych dolegliwości. Przez co wielu mężczyzn nawet nie wie, że je posiada. Jednak w niektórych przypadkach zaobserwować można także pewne charakterystyczne objawy żylaków jąder.

Możliwe objawy żylaków powrózka nasiennego:

  • uczucie ciężkości w worku mosznowym z towarzyszącym obrzmieniem moszny,
  • tępy ból i dyskomfort w obrębie moszny, ból w pachwinie,
  • wyczuwalne zgrubienie w mosznie,
  • ból w trakcie wzwodu,
  • niewielkie opuchnięcie, tkliwość moszny.

Czasem pacjentów niepokoją także inne objawy, które nie zawsze są charakterystyczne dla żylaków powrózka nasiennego (opisywane m.in. jako fioletowe żyły na mosznie, dziwna skóra na jądrach, żylaki na penisie, czy kulka w worku mosznowym). Objawy tego rodzaju najlepiej konsultować z lekarzem urologiem.

4. Jak diagnozuje się żylaki powrózka nasiennego?

W rozpoznaniu żylaków jąder pomaga badanie dotykowe przeprowadzane w ciepłym pomieszczeniu – pacjent powinien być badany zarówno w pozycji stojącej, jak i leżącej. Najpierw oglądana jest moszna. Następnie palpacyjnie badane są powrózki nasienne przed i w trakcie próby Valsalvy. Dzięki temu można zakwalifikować żylaki na mosznie do jednej z trzech grup.

W trakcie badania fizykalnego żylaki powrózka nasiennego są wyczuwalne w obrębie moszny jako guzowate twory obecne nad jądrem. Można je wykryć już u nastolatków.

W dalszej kolejności ocenia się wielkość i konsystencję jąder. Rozmiar jąder można określić orchidometrem lub za pomocą badania USG. Do badań wspomagających należą wsteczna angioscyntygrafia i angiografia żyły jądrowej, przez większość uważana za zbyt inwazyjną, trudną technicznie i nienadającą się do stosowania na szeroką skalę.

Do rozpoznania żylaków powrózka nasiennego wykorzystuje się także tomografię, która uwzględnia związek między przekrwieniem biernym jądra a wzrostem temperatury w mosznie.

U młodych chłopców przed przystąpieniem do leczenia zaleca się wykonanie testów hormonalnych, zwłaszcza testu stymulacji GnRH.

Stopnie zaawansowania żylaków powrózka nasiennego

Wyróżnić można trzy stopnie zaawansowania żylaków powrózka nasiennego:

  • stopień I – małe, początkowo trudno wyczuwalne, ujawniające się w pozycji stojącej podczas próby Valsalvy,
  • stopień II – większe, mimo że niewidoczne dają się stwierdzić dotykiem, a próba Valsalvy powoduje ich dalsze powiększenie,
  • stopień III – duże żylaki, widoczne gołym okiem, powodujące zniekształcenie zarysu moszny.

5. Jakie są opcje leczenia żylaków powrózka nasiennego?

W leczeniu żylaków powrózka nasiennego należy wymienić trzy podstawowe grupy metod:

  • tradycyjne metody chirurgiczne, które uwzględniają dotarcie do naczyń żylnych zbierających krew z jądra na różnych poziomach ich przebiegu,
  • metody laparoskopowe,
  • techniki doprowadzające do embolizacji lub sklerotyzacji żyły jądrowej.

Wszystkie te metody mają na celu odwrócenie spływu krwi z jądra przez żyłę nerkową i skierowanie jej przez żyły jądrowodu, nasieniowodu, mięśnia dźwigacza jądra i żyły mosznowe bezpośrednio do żyły głównej dolnej poprzez zlewisko żyły biodrowej zewnętrznej i wewnętrznej. Powoduje to ustąpienie zalegania krwi w obrębie moszny.

Chirurgiczne leczenie żylaków jąder obejmuje przecięcie i podwiązanie żyły jądrowej lub przecięcie i podwiązanie naczynia nasiennego powyżej kanału pachwinowego. Rzadko wycina się splot wiciowaty poniżej pierścienia pachwinowego.

6. Czy istnieją czynniki ryzyka zwiększające ryzyko żylaków powrózka nasiennego?

Powstawanie żylaków powrózka nasiennego to efekt wzrostu ciśnienia w naczyniach żylnych powrózka, co dalej prowadzi do zwiększonego nacisku krwi na ściany naczyń splotu żylnego wiciowatego.

Czynniki, które mogą wpływać na ryzyko powstawania żylaków moszny to m.in.:

  • dysfunkcja zastawek w żyłach jądrowych,
  • wrodzone choroby tkanki łącznej,
  • dodatkowe krążenie oboczne,
  • zakrzepica żylna,
  • zewnętrzny ucisk na żyły (np. spowodowany guzem).

7. Jakie są potencjalne powikłania związane z niewyleczonymi żylakami powrózka nasiennego?

Czy żylaki powrózka nasiennego są groźne? Otóż żylaki na jądrach mogą wpływać na skład spermy i przyczyniać się do męskiej niepłodności – żylaki jąder mogą prowadzić do powstania zmian degeneracyjnych jąder i wpływać na jakość nasienia (zwiększa się efekt przegrzania jąder).

Objawy nieleczonych żylaków powrózka nasiennego mogą stanowić także przyczynę obniżonego samopoczucia i dyskomfortu (powodują ból, uczucie ciężkości w mosznie).

Żylaki powrózka nasiennego mogą również powodować powstanie atypowych żylaków na nogach, czy żylnych przecieków kończynowych.

8. Czy można zapobiegać żylakom powrózka nasiennego?

Obecnie nie istnieją sposoby, które mogłyby skutecznie zapobiec powstaniu żylakom powrózka nasiennego. Istotną rolę odgrywa jednak samoobserwacja ciała i szybkie reagowanie w razie zaobserwowania niepokojących objawów.

Wczesne rozpoznanie przypadłości i wdrożenie odpowiednich metod leczenia pozwala zapobiegać późniejszym konsekwencjom zdrowotnym, w tym zmniejszeniu liczebności i ruchliwości plemników.

9. Czy obecność żylaków powrózka nasiennego wymaga interwencji medycznej?

Czy żylaki powrózka nasiennego mogą zniknąć? Niestety żylaki jąder nie znikają samoczynnie. Nie istnieje także leczenie zachowawcze (w tym tabletki na żylaki powrózka nasiennego), które pozwoliłoby skutecznie usunąć problem.

Dlatego też w określonych przypadkach schorzenie wymaga wykonania zabiegu medycznego. Główne trzy wskazania do interwencji medycznej to dolegliwości bólowe, obniżona płodność, ale i względy kosmetyczne. O tym, czy zabieg jest rzeczywiście konieczny, decyduje lekarz (m.in. na podstawie wyniku badania nasienia, stopnia zaawansowania, objawów żylaków powrózka nasiennego, zdjęcia USG).

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Żylaki przełyku
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze