4 szczepionki, które chronią mózg. Ta zmniejsza ryzyko demencji o 40 proc.
Niektóre powszechnie stosowane szczepionki mogą nie tylko chronić przed groźnymi infekcjami, ale także zmniejszać ryzyko rozwoju demencji, która stanowi jedno z największych światowych wyzwań zdrowotnych najbliższych lat.
4 szczepionki, które chronią przed demencją
W tym artykule:
Grypa i jej powikłania a zdrowie mózgu
O podpartych aktualnymi badaniami pozytywnych skutkach szczepień w odniesieniu do zdrowia mózgu poinformowała w swoich mediach społecznościowych prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, wirusolożka z Katedry Wirusologii i Immunologii UMCS, ekspertka ds. zwalczania dezinformacji medycznej z ramienia Rzecznika Praw Pacjenta.
Według danych CDC w samym tylko sezonie 2024/2025 na grypę zachorowało nawet 82 miliony Amerykanów, a liczba zgonów sięgnęła 130 tysięcy. Tylko w Polsce, w tym samym sezonie, odnotowano ponad 2 miliony przypadków.
"Zgodnie z badaniem z 2023 roku, w którym przeanalizowano dane ponad 400 tys. osób, grypa i zapalenie płuc - potencjalne powikłanie grypy - są powiązane z pięcioma chorobami neurodegeneracyjnymi, w tym demencją i chorobą Parkinsona" - ostrzega prof. Szuster-Ciesielska.
Nie chcą się leczyć, boją się. Psycholożka o problemach Polaków
Badania z ostatnich lat pokazują, że osoby zaszczepione przeciw grypie mają niższe ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera - w niektórych analizach nawet o 40 proc. Inne badania sugerują, że szczepienie zmniejsza ogólne ryzyko demencji o około 17 proc.
Półpasiec i ochrona neurologiczna
Najsilniejsze dowody dotyczą szczepionki przeciw półpaścowi. W badaniu obejmującym ponad 280 tys. dorosłych w Walii stwierdzono, że szczepienie zmniejsza ryzyko demencji o 20 proc. w ciągu siedmiu lat. Podobne wyniki uzyskano w Australii.
W Polsce szczepionka Shingrix dostępna jest dla osób dorosłych w wieku od 18. roku życia z grup ryzyka, a od kwietnia 2025 roku wprowadzono szeroką refundację - pełną dla osób po 65. roku życia oraz częściową dla dorosłych w wieku 18-64 lata, którzy mają zwiększone ryzyko zachorowania.
Ważne szczepienia: RSV i krztusiec
RSV to wirus układu oddechowego szczególnie groźny dla niemowląt i seniorów. W Polsce w 2025 roku odnotowano już ponad 92 tysiące zakażeń, w tym 33 tysiące u dzieci poniżej 2. roku życia. Z danych wynika, że wirus odpowiada także za poważne infekcje i zgony w grupie osób starszych. Niedawne badania sugerują, że szczepionka przeciw RSV, zatwierdzona w 2023 roku, również zmniejsza ryzyko demencji - podobnie jak preparat przeciw półpaścowi.
W Polsce od 2025 roku szczepienie jest bezpłatne dla kobiet w ciąży i osób powyżej 65 lat.
Kolejne badania wskazują, że także szczepionka przeciw tężcowi, błonicy i krztuścowi (TDaP), stosowana co dekadę jako dawka przypominająca, może redukować ryzyko demencji. W połączeniu ze szczepionką przeciw półpaścowi efekt ochronny wydaje się jeszcze silniejszy.
Dlaczego szczepionki chronią mózg?
Naukowcy wskazują dwa możliwe mechanizmy. Po pierwsze, zapobiegają one infekcjom, które mogą prowadzić do uszkodzenia mózgu.
"Możliwy jest również tzw. niespecyficzny efekt immunizacji: aktywacja układu odpornościowego przez szczepionki może obniżyć ryzyko przewlekłego stanu zapalnego, co chroni OUN przed procesami neurodegeneracyjnymi" - wskazuje prof. Szuster-Ciesielska.
Wnioski są jednoznaczne: szczepienia mogą odegrać istotną rolę w profilaktyce demencji, a ich korzyści wykraczają daleko poza ochronę przed chorobami zakaźnymi.
Aleksandra Zaborowska, dziennikarka Wirtualnej Polski
Źródła:
Bukhbinder AS, Ling Y, Hasan O, et al., "Risk of Alzheimer disease following influenza vaccination: A claims-based cohort study using propensity score matching", Journal of Alzheimer’s Disease, 2022,
Xu W, Tan L, Wang HF, et al., "Influenza and pneumonia infections increase risk of neurodegenerative diseases, Neuron, 2022,
Verreault R, et al., "Influenza vaccination and risk of dementia: a population-based cohort study", NPJ Vaccines, 2024,
Ogunwale AN, et al., "Shingles vaccination and risk of dementia: a population-based study in Wales", Nature, 2025,
Hill N, et al., "Association between herpes zoster vaccination and dementia incidence in Australia", JAMA, 2025,
Smith A, et al., "Vaccination against respiratory syncytial virus and risk of dementia: cohort analysis of 430,000 adults", Nature Medicine, 2024,
Li Y, et al., "Vaccination with herpes zoster and Tdap vaccines and subsequent risk of dementia: a cohort study", Alzheimer’s & Dementia, 2021.
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
