Aborcja eugeniczna - kiedy można ją przeprowadzić? Eugenika a orzeczenie TK 

Aborcją eugeniczną nazywa się przerwanie ciąży ze względu na poważne wady płodu. Zwykle ich przyczyną są uszkodzenia chromosomów, które prowadzą do poważnego upośledzenia lub nawet śmierci dziecka tuż po urodzeniu lub jeszcze w łonie matki.

Nieprawidłowo rozwijający się płód może nie mieć szans na przeżycie nawet kilku tygodniu lub umrzeć jeszcze przed porodem. Aborcja eugeniczna ma niejako przyspieszać nieuniknione i nie narażać kobiet na stres związany z donoszeniem martwej ciąży lub patrzeniem, jak jej nowonarodzone dziecko umiera krótko po porodzie. Bardzo często wiąże się także z jego fizycznym cierpieniem, dlatego aborcję eugeniczną postrzega się jako bardziej humanitarne rozwiązanie.

Dzieci, które cierpią na nieuleczalne choroby lub wady letalne (ciężkie zaburzenia rozwoju), zazwyczaj nie potrafią żyć samodzienie i nie mają szans na przeżycie.

Przeciwnicy aborcji przekonują, że usunięcie ciąży wiąże się z wyciąganiem płodu z łona matki przy pomocy szczypiec. Uważają to za formę bestialstwa i za morderstwo. W rzeczywistości taki zabieg przebiega zupełnie inaczej. Świat wraz z medycyną poszedł do przodu i w obecnych czasach aborcję przeprowadza się poprzez podanie środków poronnych, które doprowadzają do utraty ciąży.

Co to w ogóle jest eugenika?

Pojęcie eugeniki, oznaczające "dobrze urodzony" zostało wprowadzone w latach 70 XIX wieku przez antropologa Francisa Galtona - kuzyna Karola Darwina. Podzielił on cechy dziedziczone przez dziecko na dobre i złe. Jego teoria zakładała, że mocne osobniki (o "dobrych" genach) powinny się rozmnażać i przekazywać prawidłowe geny dalej, natomiast te słabsze jednostki nie powinny mieć potomstwa. Jego badania dotyczyły przede wszystkim świata zwierząt, ale swoją teorię Galton przeniósł także na grunt ludzki.

W swoich publikacjach odnosił się do tradycji spartańskiej- tam dzieci słabe, z deformacjami i niepełnosprawnościami były zabijane.

Przerwanie ciąży ze względu na wady płodu jest możliwe, jeśli w badaniach prenatalnych stwierdzono nieprawidłowości genetyczne. Mowa tu o schorzeniach, które uniemożliwiają przeżycie dziecka lub jego prawidłowe funkcjonowanie. Należą do nich przede wszystkim:

• zespół Edwardsa, czyli trisomia chromosomu 18 - dzieci objęte taką wadą mają liczne deformacje i anomalie anatomiczne. Większość z nich umiera jeszcze przed porodem - jedynie 5% wszystkich przypadków jest w stanie dożyć do porodu, a później żyć przez około rok. Nie wiadomo, jak rozwinięta jest ich psychika.
• zespół Patau, czyli trisomia chromosomu 13 - schorzenie to wywołuje ogromny ból u dzieci. Często dochodzi do poronienia lub obumarcia płodu jeszcze przed porodem. Jeśli uda się donosić ciążę, około 70% noworodków nie jest w stanie przeżyć nawet 6 miesięcy.
• zespół Warkany'ego, czyli trisomia chromosomu 8 - medycyna nie zna przypadków urodzenia dziecka z taką wadą. Płód obumiera jeszcze w łonie matki lub tuż po porodzie.
• acafalia i mikrocefalia - są to nieodwracalne uszkodzenia płodu. Zwykle nie dochodzi w nich do rozwoju głowy lub mózgu, w innym przypadku mogą powstać jedynie zalążki. Takie dzieci nie mają szans na przeżycie, nawet jeśli ciąża zostanie donoszona.
• zespół Downa, czyli trisomia chromosomu 21 - najbardziej kontrowersyjne schorzenie, ponieważ historia zna przypadki osób z zespołem Downa, które skończyły studia, założyły rodziny i żyją relatywnie normalnie. Niemniej jednak jest to poważne całościowe zaburzenie rozwoju, które może objawiać się bardziej lub mniej zaawansowanym upośledzeniem. Osoby cierpiące na to schorzenie zwykle mają także obniżony układ odpornościowy i dożywają zwykle maksymalnie do 30 roku życia.

Na czym polega diagnostyka wad płodu?

Aby zdiagnozować trisomię chromosomów, należy wykonać inwazyjne badanie prenatalne - najczęściej jest to amniopunkcja. Polega ona na nakłuciu powłok brzusznych igłą i pobraniu próbki płynu owodniowego. Badania takie potwierdzają lub wykluczają trisomię.

Niestety aborcja eugeniczna nie ma mocy prawnej. Jest częścią ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia z 1993 roku. Obecnie w Polsce aborcja jest nielegalna, jednak istnieją wyjątki. Ciążę można przerwać w trzech przypadkach:

• jeśli ciąża jest efektem gwałtu lub kazirodztwa - w takich przypadkach konieczne jest zgłoszenie tego faktu do prokuratury i potwierdzenie, że ciąża faktycznie jest wynikiem przemocy. Gwałt i kazirodztwo w Polsce ścigane są tylko na wniosek osoby poszkodowanej.
• jeśli ciąża stanowi bezpośrednie zagrożenie życia matki.
• jeśli stwierdzono poważne uszkodzenia płodu, nieodwracalne uszkodzenia genetyczne lub choroby, które uniemożliwiają dziecku przeżycie.

Aby przeprowadzić aborcję eugeniczną, lekarz prowadzący ciążę musi wyrazić taką potrzebę, czasem zbiera się także specjalnie powołana komisja. Ostateczna decyzja należy jednak do rodziców. Kobieta może nie zgodzić się na przeprowadzenie aborcji i donosić ciążę lub pozwolić na samoistne, naturalne poronienie. Lekarze nie mogą próbować nakłonić jej do zmiany decyzji, chyba że poród może zagrozić jej życiu.

22 października 2020 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że decyzja o przerwaniu ciąży ze względu na ciężkie uszkodzenia genetyczne i wady letalne płodu jest niezgodna z obowiązującą Konstytucją. Prowadzi to do niemal całkowitego zakazu przeprowadzania aborcji.

To pierwsza w historii ingerencja w tzw. kompromis aborcyjny z 1993 roku.

Spotkało się to z ogromnym sprzeciwem - nie tylko ze strony kobiet, ale także mężczyzn. Społeczeństwo masowo wyszło na ulicę, aby protestować. Bardzo szybko strajk objął całą Polskę - nawet w najmniejszych miejscowościach ludzie gromadzą się w centrach miast, pod budynkami lokalnych władz czy pod kościołami.

Protestujący składają znicze w strategicznych miejscach, blokują miasta i manifestują swoje emocje poprzez transparenty. Symbolem strajku stała się błyskawica, a cały protest przeniósł się także do internetu - utworzono wydarzenia online, a media społecznościowe zalała fala zdjęć symbolizujących poparcie dla sprawy.

Ogólnopolski strajk kobiet

To nie pierwsza taka sytuacja. We wrześniu 2016 roku kobiety po raz pierwszy wyszły na ulicę, aby protestować przeciwko zaostrzeni prawa aborcyjnego. Wówczas nazwano to Czarnym Protestem, a symbolem była parasol właśnie w tym kolorze.

Strajk z 2020 roku ma o wiele większy zasięg - ludzie na całym świecie wyrażają swoje poparcie dla polskich kobiet, nagłaśniają sprawę, a także wychodzą na ulice, aby protestować. Pojawiła się nawet propozycja, aby konflikt ten stał się sprawą unijną i został rozstrzygnięty przez Unię Europejską.