Angiografia - na czym polega, wskazania, przeciwwskazania, powikłania
Angiografię wykonuje się, gdy jest potrzeba uzyskania obrazu naczyń krwionośnych. Możliwe jest to dzięki zastosowaniu promieni rentgenowskich i środka cieniującego (kontrastu), który wprowadza się do światła naczyń. Kontrast wypełniający naczynia pochłania promienie rentgenowskie, dzięki czemu uwidacznia się na zdjęciu jako cień układający się zgodnie z biegiem badanych naczyń.
1. Na czym polega angiografia?
Badanie angiograficznepolega na uzyskaniu obrazu naczyń za pomocą promieniowania rentgenowskiego. W normalnych warunkach nasze naczynia krwionośne nie są widoczne na zdjęciu rentgenowskim. Właśnie z tego powodu pacjentowi podaje się kontrast, który silnie pochłania promieniowanie.
Przed badaniem angiograficznym wykonywane są badania poprzedzające, do których zaliczamy tomografię komputerową, badanie dopplerowskie i USG. Pacjent powinien zgłosić przed wykonaniem badania informacje o alergiach, aktualnie przyjmowanych lekach, wynikach poprzedzających badanie, wysokości ciśnienia tętniczego krwi, obecności wola nadczynnego tarczycy, skłonności do krwawień czy też ciąży.
Badanie przeprowadzane jest na czczo i trwa 1-2 godziny, wiek pacjenta jest bez znaczenia. Wymaga zastosowania znieczulenia miejscowego lub ogólnego (szczególnie u dzieci). Angiografia jest wykonywana na dwa sposoby.
Pierwszy polega na bezpośrednim nakłuciu tętnicy i wstrzyknięciu środka cieniującego. W tym samym czasie wykonywane są serie zdjęć rentgenowskich, które pozwalają zobaczyć naczynia krwionośne i wykryć nieprawidłowości, które w nich zachodzą. Druga metoda polega na cewnikowaniu tętnicy.
Nakłuwa się dużą tętnicę, np. udową, pachwinową lub ramienną dużą igłą, przez którą wprowadza się elastyczny prowadnik. Następnie do światła naczynia wprowadza się cewnik, przez który podaje się środek cieniujący.
Cewniki wykonane są z elementów zawierających metale, więc są widoczne na zdjęciach. Obie metody wykonywania badania angiograficznego są tak samo popularne.
W trakcie zabiegu należy zgłosić lekarzowi wykonującemu badanie mózgu o wystąpieniu bólu czy pojawiającej się duszności, zawrotach głowy lub innych objawach po zastosowaniu dożylnie środka cieniującego.
2. Techniki angiografii
Wyróżnia się dwie metody angiografii:
- metoda Dos Santosa – polega na bezpośrednim nakłuciu tętnicy i podaniu środka cieniującego, który wypełnia światło naczyń, równocześnie wykonując serie zdjęć RTG (rentgenowskich), na których widać naczynia i ewentualne patologie w ich obrębie (np. zwężenia);
- metoda Seldingera – polega na cewnikowaniu tętnicy (udowej, pachowej, ramiennej), tętnice nakłuwa się specjalną igłą, przez którą wprowadza się prowadnik, po usunięciu igły wykorzystuje się prowadnik do wprowadzenia cewnika do naczynia, przez cewnik podawany jest środek cieniujący.
Obecnie najczęściej stosuje się w medycynie cyfrową angiografię subtrakcyjną – DSA, umożliwia ona, dzięki zastosowaniu komputerów i specjalnych wzmacniaczy rentgenowskich, uzyskanie dokładniejszego obrazu naczyń przy użyciu znacznie mniejszej ilości środków kontrastowych i dawek promieniowania.
3. Wskazania do angiografii
Angiografia wskazana jest w diagnostyce takich schorzeń, jak:
- podejrzenie zmian naczyniowych w mózgowiu (malformacja naczyniowa, tętniak naczyń mózgowych);
- podejrzenie guza mózgu, guzy i zwężenia tętnic nerkowych;
- podejrzenie zmian miażdżycowych w naczyniach w obrębie aorty, naczyń miednicy oraz naczyń kończyn dolnych;
- podejrzenie tętniaka aorty i dużych naczyń, guzy wątroby, zmiany miażdżycowe w naczyniach szyjnych i inne.
Angiografia daje możliwość zdiagnozowania w obrębie naczyń:
- utrudnienia przepływu krwi;
- zmian kształtu naczynia i narządów;
- stanu naczyń wieńcowych serca (tzw. koronarografia serca).
Badanie, jakim jest angiografia, można jednocześnie połączyć z zabiegiem leczniczym, polegającym na podaniu w żądane miejsce w układzie naczyniowym leku (chemioterapeutyku, leku rozpuszczającego skrzeplinę) lub na wykonaniu terapeutycznego zamknięcia naczynia (zapobieganie krwotokom, wywoływanie martwicy tkanki guza nowotworowego).
Angiografia wykonywana jest, gdy istnieje:
- podejrzenie zmian naczyniowych w mózgowiu (malformacja naczyniowa, tętniak naczyń mózgowych);
- podejrzenie guza mózgu;
- możliwość uwidocznienia unaczynienia patologicznego;
- możliwość występowania guzów i zwężeń tętnic nerkowych;
- podejrzenie zmian miażdżycowych w naczyniach w obrębie naczyń (aorty, naczyń miednicy oraz naczyń kończyn dolnych);
- podejrzenie tętniaka aorty i dużych naczyń, guza wątroby, zmian miażdżycowych w naczyniach szyjnych i innych przypadkach.
Angiografię zleca się też w postępowaniu interwencyjnym przy:
- poszerzaniu zwężonych naczyń cewnikiem zakończonym specjalnym balonikiem;
- zamykaniu światła (embolizacja) pojedynczych naczyń specjalnymi spiralkami (np. zamykanie naczyń w malformacji naczyniowej);
- podawaniu w obrębie zmiany patologicznej leków za pomocą cewnika wprowadzonego do naczyń (np. chemioterapeutyków w nowotworach);
- rozpuszczaniu zatorów tętniczych przy podawaniu leków przez wprowadzony do tętnic cewnik, którego końcówka znajduje się w pobliżu zatoru (najczęściej jest to skrzeplina) oraz w innych przypadkach.
4. Przeciwwskazania
Angiografii nie wykonuje się u pacjentów z:
- wolem nadczynnym tarczycy uczulonych na jodowe środki kontrastowe;
- wysokim ciśnieniem tętniczym krwi;
- skazą krwotoczną.
Niewskazane jest wykonywanie badania u osób z alergią lub uczuleniem na leki. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub znieczuleniu ogólnym. U dzieci angiografia przeprowadzana jest pod narkozą.
Angiografia, jakobadanie inwazyjne, powinno być poprzedzone przez inne nieinwazyjne badania obrazowe, wykonywane tylko i wyłącznie w przypadku bezpośrednich wskazań lekarskich.
Lekarza powinniśmy poinformować o:
- alergiach;
- aktualnie przyjmowanych lekach;
- wynikach wszystkich poprzedzających badań;
- wysokości ciśnienia tętniczego krwi;
- obecności wola nadczynnego tarczycy;
- skłonności do krwawień (skaza krwotoczna);
- ciąży.
Po angiografii, w miejscu nakłucia naczynia, zakłada się opatrunek uciskowy, który powinien pozostać przez kilka godzin. Pacjent musi pozostać w szpitalu przynajmniej jeszcze przez kilkanaście godzin, nie wstawać z łóżka i nie wykonywać gwałtownych ruchów.
Wszystko to ma zapobiec powstawaniu krwiaka w miejscu wprowadzenia cewnika do naczynia. U części chorych występują reakcje uczuleniowe na środek cieniujący (wysypka, rumień, nudności, wymioty, ból głowy). Objawy szybko mijają po podaniu leków.
5. Powikłania po angiografii
- krwiak w miejscu nakłucia;
- oderwanie części ściany tętnicy lub miażdżycowej blaszki przyściennej i zator naczyniowy;
- przebicie ściany naczynia przez końcówkę cewnika;
- wstrzyknięcie śródścienne środka kontrastowego, w którego następstwie może powstać tętniak naczyniowy;
- zakrzep wewnątrznaczyniowy;
- wysypka, zaczerwienienie i obrzęk skóry;
- wymioty;
- zawroty głowy;
- zapaść naczyniowa.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.