Artretyzm - przyczyny, objawy, leczenie, dieta, profilaktyka
Artretyzm nazywany jest także dną moczanową lub podagrą. Ta choroba nie wybiera - dopada zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Jest podstępna, bo przez wiele lat rozwija się, nie dając żadnych objawów. W końcu pojawia się nagły ból, który z dnia na dzień staje się coraz bardziej dotkliwy, aż w końcu nie sposób go wytrzymać. Leczenie należy rozpocząć tuż po pierwszym ataku, by choroba nie rozprzestrzeniła się na wszystkie stawy. Co to jest artretyzm? Jak zatrzymać artretyzm?
1. Co to jest artretyzm?
Artretyzm, inaczej dna moczanowa lub podagra, to przewlekła choroba stawów znana od setek lat, określana mianem „choroby bogaczy”. W przeszłości była charakterystyczna dla przedstawicieli klas wyższych, którzy prowadzili siedzący tryb życia i często spożywali alkohol.
Artretyzm to rodzaj zapalenia stawów z napadami intensywnego bólu, który osiąga maksymalne natężenie w mniej niż 12 godzin. Dodatkowo choremu na artretyzm dokuczają pozostałe objawy jak zaczerwienie, tkliwość, zwiększona ciepłota i opuchlizna stawu.
U połowy przypadków choroba stawów artretyzm obejmuje podstawę dużego palca u stopy. Zdarza się również, że przyczynia się do pojawienia się kamieni nerkowych lub uszkodzenia nerek.
Podagra częściej spotykana jest wśród mężczyzn, zazwyczaj w starszym wieku. Przyczyną choroby jest podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi.
1.1. Artretyzm a reumatyzm
Reumatyzm, czyli reumatoidalne zapalenie stawów to ciężka choroba związana z autoagresją. Objawy choroby to:
Artretyzm jest natomiast spowodowany nadmiarem kwasu moczowego we krwi. Objawia się bólem i obrzękiem stawów oraz pojawianiem się charakterystycznych wyrośli kostnych (guzki dnawe).
2. Przyczyny artretyzmu
Kiedy kwasu moczowego jest we krwi zbyt dużo, przestaje się w niej rozpuszczać, a zaczyna krystalizować. Owe kryształki odkładają się w stawach i tkance okołostawowej i tam rosną. Stają się ostre jak brzytwa i ranią tkankę, wywołując stan zapalny stawów. Wyróżnia się artretyzm pierwotny i wtórny.
Artretyzm pierwotny pojawia się, ponieważ organizm z niewiadomych przyczyn produkuje zbyt dużo kwasu moczowego. Artretyzm wtórny to z kolei następstwo:
- białaczki,
- napromieniowania,
- przewlekłej choroby nerek,
- nadużywania alkoholu i leków,
- objadania się,
- źle przeprowadzonej kuracji odchudzającej.
Ta choroba występuje także przy cukrzycy typu 2, nadciśnieniu, nadwadze i otyłości brzusznej.
To, że nie widać objawów artretyzmu, to nie znaczy, że go nie ma. Artretyzm może przebiegać bezobjawowo przez wiele lat. Można go wprawdzie rozpoznać po zwiększonym stężeniu kwasu moczowego, ale niestety nadal nie robimy sobie badań wystarczająco często.
W końcu jednak artretyzm daje o sobie znać. Zwykle pojawia się o poranku, ostry ból atakuje staw i z każdą minutą jest gorzej. Powstaje obrzęk, zaczerwienienie, a skóra jest napięta i błyszcząca. Należy wtedy jak najszybciej zmienić sposób odżywiania i rozpocząć leczenie.
W przeciwnym wypadku kryształy zaczynają się odkładać nie tylko w stawach, ale także w tkankach miękkich paluchów, pięt, na brzegach uszu tworzą się tzw. guzki dnawe.
3. Objawy artretyzmu
Choroba początkowo ma bezobjawowy przebieg, a jedynym sygnałem jest podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi. Następnie pojawiają się dolegliwości, które są najbardziej dotkliwe w nocy lub po przebudzeniu:
- ostry, silny ból stawów,
- obrzęk, błyszcząca i napięta skóra,
- osłabienie lub gorączka,
- problemy z poruszaniem się,
- problemy z klękaniem i wstawaniem,
- spadek wagi,
- występowanie guzków dnawych (tophi),
- artropatia (zmiany przewlekłe stawów).
U mężczyzn najczęściej choroba zajmuje staw śródstopno-paliczkowy palucha, natomiast u kobiet stawy dłoni. Często spotyka się również artretyzm barku, kolan i kręgosłupa. Pacjenci są narażeni dodatkowo na zapalenie nerek i kamicę nerkową.
4. Istota artretyzmu
Artretyzm nie wybiera. Choroba dotyka i kobiety, i mężczyzn, ale panowie zapadają na nią dwadzieścia razy częściej i wcześniej, około 40-60 roku życia. U pań objawy pojawiają się po 65. roku życia, ponieważ przed podniesieniem poziomu mocznika chronią je żeńskie hormony płciowe.
Mężczyźni są z kolei znani z objadania się mięsem i picia piwa, a sposób odżywiania ma tu bardzo duże znaczenie. W wieprzowinie i tłustych potrawach bogatych w białko występują puryny. Rozpadając się, cząsteczki te wytwarzają kwas moczowyi w ten sposób organizm jest przeciążany.
Podagra najczęściej obejmuje staw u podstawy dużego palca u stopy, ale może rozprzestrzenić się na niemalże wszystkie inne stawy. Często diagnozowany jest na przykład artretyzm stawu kolanowego, dna moczanowa stawu barkowego czy artretyzm palców dłoni.
5. Rozpoznanie artretyzmu
Rozpoznanie choroby jest stosunkowo łatwe, ponieważ pierwsze podejrzenie pojawia się już w trakcie wywiadu lekarskiego na temat odczuwanych dolegliwości. W czasie diagnostyki wykonywane są również badania:
- morfologia krwi (liczba białych krwinek, odczyn Biernackiego, wskaźnik filtracji kłębuszkowej, elektrolity),
- oznaczenie stężenia kwasu moczowego we krwi,
- pomiar dobowej utraty kwasu moczowego z moczem,
- USG i RTG stawów,
- ocena płynu stawowego pod mikroskopem w celu stwierdzenia obecności kryształków moczanu w mazi.
6. Zapobieganie i leczenie artretyzmu
Profilaktyka artretyzmu opiera się na kilku zasadach. Oto one:
- Odchudzaj się, ale rozsądnie. Pamiętaj, że mało kalorii to mało energii, a to z kolei sprzyja wydzielaniu kwasu moczowego.
- Dużo pij (przynajmniej dwa litry płynów dziennie), by pomóc organizmowi wypłukiwać zbędny kwas moczowy. Kawa, herbata czy kakao nie są zabronione, bo zawarte w nich puryny nie rozkładają się do kwasu moczowego.
- Nie popijaj wieprzowiny alkoholem.
- Jedz dużo warzyw i owoców - nie podnoszą stężenia kwasu moczowego.
- Gotuj zupy na wywarach warzywnych – nie ma w nich puryn.
- Zjadaj do 10 g mięsa dziennie. Nie przekraczaj tej porcji. Na kanapkę lepiej połóż pomidora niż wędlinę.
- Ziemniaki będą zdrowsze, jeśli upieczesz je w folii zamiast gotować.
- Dbaj o szczupłą sylwetkę. Otyłość sprzyja nawrotom choroby i deformacjom stawów.
- Rób wszystko, by zachować elastyczność stawów, najlepiej dużo ćwicz.
- Jedz nie później niż 3-4 godziny przed snem. Nocą organizm wolniej wydala kwas moczowy.
Artretyzm (podagra, dna moczanowa) to choroba nieuleczalna. Można jednak zapobiegać kolejnym atakom. Przyjmuje się leki obniżające poziom kwasu moczowego we krwi i przyspieszające jego wydalanie.
W przypadku napadu bólu zaleca się zażywanie środków przeciwbólowych oraz smarowanie zajętego stawu maścią na artretyzm. Doraźnie można zastosować również leki na artretyzm bez recepty, zwykle są to niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. Moilec, czy Dexak).
7. Dieta przy artretyzmie
Dieta na artretyzm polega przede wszystkim na eliminacji produktów bogatych w związki purynowe, takich jak:
- warzywa strączkowe,
- szpinak,
- grzyby,
- wyciągi z kości,
- dziczyzna,
- podroby,
- sardynki, szproty, śledzie,
- kawa,
- herbata,
- kakao.
Nie zaleca się również picia alkoholu, spożywania tłustych i ostrych potraw, konserw, wędlin oraz rabarbaru. Jadłospis powinien być odpowiednio zbilansowany, by dostarczać właściwą ilość węglowodanów, tłuszczów, białek i witamin (ograniczenie udziału tłuszczu na rzecz węglowodanów).
Ważne jest także to by spożywać 4-5 posiłków dziennie w równych odstępach czasu i pić co najmniej 3 litry płynów (w tym 1 litr przed snem i w nocy).
W codziennym jadłospisie nie powinno brakować jaj, nabiału, chudego mleka, owoców, warzyw i produktów zbożowych. Dozwolone napoje to woda, woda z cytryną i miętą, kawa zbożowa, herbata owocowa i ziołowa oraz koktajle owocowe. Warto pamiętać również o dobroczynnym wpływie pomidorów na artretyzm, warzywa te zmniejszają ból związany z zapaleniem stawów.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.