Astma - jakie pytania zadać lekarzowi?

Pytajmy lekarza, aby rozumieć, jakie leki będziemy przyjmować chorując na astmę, jakie mają one działanie. Ważne jest również, abyśmy nauczyli się prawidłowo korzystać z inhalatorów z lekami wziewnymi. Warto zapytać o to lekarza i przyjąć pierwsze wziewy w jego obecności, aby mieć pewność co do poprawności wykonania inhalacji.

Drugą ważną rzeczą do omówienia z lekarzem jest sposób postępowania w razie ataku astmy. Zapytajmy więc: jakie leki mamy przyjmować, w jakiej dawce i co robić, kiedy duszność nie przechodzi?

Dobrym testem do oceny, czy astma jest dobrze leczona, jest tzw. Test kontroli astmy. Składa się on z kilku pytań odnośnie do naszych objawów astmy.

1. Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni astma powstrzymywała cię od wykonywania zwykłych czynności w pracy/szkole/domu?

• Zawsze (1 pkt)
• Bardzo często (2 pkt)
• Czasami (3 pkt)
• Rzadko (4 pkt)
• Wcale (5 pkt)

1. Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni miałeś duszność?

• Częściej niż raz dziennie (1 pkt)
• Raz dziennie (2 pkt)
• 3 do 6 razy w tygodniu (3 pkt)
• 1 lub 2 razy w tygodniu (4 pkt)
• Wcale (5 pkt)

1. Jak często w ciągu 4 ostatnich tygodni budziłeś się w nocy lub rano, wcześniej niż zwykle, z powodu objawów związanych z astmą (np. świszczący oddech, kaszel, duszność, ucisk lub ból w klatce piersiowej)?

• 4 noce w tygodniu lub częściej (1 pkt)
• 2–3 noce w tygodniu (2 pkt)
• 1 raz w tygodniu (3 pkt)
• 1–2 razy w tygodniu (4 pkt)
• Wcale (5 pkt)

1. Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni używałeś doraźnie szybko działającego leku wziewnego?

• 3 razy dziennie lub częściej (1 pkt)
• 1 lub 2 razy dziennie (2 pkt)
• 2–3 razy w tygodniu (3 pkt)
• 1 raz w tygodniu lub rzadziej (4 pkt)
• Wcale (5 pkt)

1. Jak oceniłbyś swoją kontrolę nad astmą w ciągu ostatnich 4 tygodni?

• W ogóle niekontrolowana (1 pkt)
• Słabo kontrolowana (2 pkt)
• Umiarkowanie kontrolowana (3 pkt)
• Dobrze kontrolowana (4 pkt)
• W pełni kontrolowana (5 pkt)

Jak widać, maksymalnie za odpowiedzi można zdobyć 25 pkt. Maksymalny wynik oznacza, że leczenie jest dobre i astma jest w pełni kontrolowana. 20–24 pkt również mówi o dobrej kontroli astmy i dobrym leczeniu, można je jednak jeszcze poprawić. Wynik poniżej 20 pkt to wynik nakazujący zmianę strategii leczenia, gdyż choroba nie jest kontrolowana za pomocą leków. Przed wizytą u lekarza wykonajmy więc ten test i starajmy się omówić wyniki z lekarzem.

W trakcie badań mających na celu rozpoznanie astmy czy też w celu oceny jej przebiegu i leczenia będziemy mieli zapewne wykonywane badania spirometryczne. Ważne jest prawidłowe ich wykonanie oraz odpowiednie przygotowanie, które obejmuje następujące zalecenia:

• Nie należy palić papierosów 24 godziny przed badaniem.
• Nie spożywać alkoholu 4 godziny przed badaniem.
• Nie ćwiczyć intensywnie 30 minut przed badaniem.
• Nie spożywać obfitego posiłku 2 godziny przed badaniem.
• Unikać przyjmowania leków rozszerzających oskrzela.

Zapytajmy jeszcze lekarza o nasze indywidualne zalecenia i postępowanie z lekami, które najczęściej powinny być odstawione w różnym czasie przed badaniem.

Część osób ma zlecony do użytku przepływomierz, zwany również pikflometrem. Jest to niewielkie urządzenie z ustnikiem. Służy ono do oceny szczytowego przepływu wydechowego. Jak to badanie się wykonuje? Należy po wykonaniu głębokiego wdechu wykonać silny wydech do ustnika. Przepływ powietrza zostanie wtedy zmierzony. Jednostki, w jakich mierzy pikflometr, to litry na minutę. Jest to szczytowy przepływ wydechowy – PEF. Pomaga on dodatkowo ocenić kontrolę astmy. Za prawidłowy uznaje się wynik powyżej 80% normy. Zmiany PEF w ciągu doby nie powinny wynosić więcej niż 20%.

Leki przeciwastmatyczne, jak też inne leki mogą wywierać działania niepożądane na nasz organizm. Jakich dolegliwości możemy się spodziewać?

Steroidy wziewne w odpowiednich dawkach są lekami bezpiecznymi. Skutki uboczne pojawiają się głównie w jamie ustnej i gardle, czyli miejscu ich inhalacji. Mogą to być:

• Grzybica jamy ustnej i gardła.
• Chrypka.
• Kaszel z podrażnienia.

Aby im zapobiegać, należy przepłukiwać gardło po inhalacji leku lub w przypadku inhalatorów ciśnieniowych używać spejsera.

Steroidy stosowane przewlekle doustnie zalecane są w astmie o ciężkim przebiegu. Stwarzają one większe niebezpieczeństwo dla zdrowia i mogą skutkować rozwojem osteoporozy, nadciśnienia, cukrzycy. Mogą powodować również przyrost masy ciała, rozstępy skórne, osłabienie mięśni, jaskrę i zaćmę. U osób z astmą leczonych przewlekle steroidami należy stosować metody zapobiegające osteoporozie.

Najczęstsze działania niepożądane beta-mimetyków stosowanych w astmie to przyspieszone bicie serca, uczucie kołatania serca, drżenie mięśni i spadek poziomu potasu we krwi.

Zgłaszajmy dolegliwości występujące podczas leczenia astmy lekarzowi podczas wizyty.

Źródła

1. Osiadło G., Badania czynnościowe w diagnostyce układu oddechowego, AWF Katowice, Katowice 2002, ISBN 83-87478-46-6
2. Lubiński W., Zielonka M. T., Gutowski P., Badanie spirometryczne. Zasady wykonywania i interpretacji, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2010, ISBN 978-83-61257-13-4
3. Droszcz W. (red.), Choroby płuc. Diagnostyka i terapia, Urban & Partner, Wrocław 1999, ISBN 83-85842-04-7
4. Rajtar - Cynke G. (red.), Farmakologia. Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu Akademii Medycznych, Czelej, Lublin 2007, ISBN 978-83-60608-77-7