Asystolia – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc
Asystolia to jeden z typów zatrzymania akcji serca, który cechuje brak pobudzeń mięśnia sercowego oraz brak skurczów. Gdy do niej dojdzie, obserwuje się zatrzymanie oddechu i tętna oraz utratę świadomości. Jeśli krążenia nie uda się przywrócić, oznacza to śmierć pacjenta. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest asystolia?
Asystolia to termin, który oznacza brak czynności elektrycznej serca. W zapisie EKG zjawisko to objawia się w postaci linii zbliżonej do linii poziomej (linii izoelektrycznej) w co najmniej dwóch sąsiadujących odprowadzeniach EKG. Odpowiada za to brak aktywności, czyli zahamowanie przewodzenia impulsów i aktywacji komórek mięśniowych. W zapisie brak charakterystycznych załamków.
Warto wiedzieć, że prawidłowy zapis EKG powinien przedstawiać akcję serca o odpowiedniej częstotliwości. Na wykresie EKG powinny się znajdować tak zwane zespoły QRS poprzedzone załamkami P, odcinkiem ST, a następnie załamkami T i U, bez cech wskazujących na niedokrwienie lub zawał mięśnia sercowego. Kiedy rytm serca jest prawidłowy, monitor EKG pokazuje akcję serca bijącego z częstotliwością od 60 do 100 uderzeń na minutę.
Podczas badania może również dojść do asystolii rzekomej. Wówczas czynność mechaniczna serca jest zachowana, a linia izoelektryczna w zapisie EKG spowodowana jest:
- problemami technicznymi sprzętu do rejestracji EKG,
- złym przyleganiem elektrod do skóry,
- błędami w technice badania.
Zobacz też:
2. Przyczyny asystolii
Do nagłego zatrzymania krążenia może dojść w wyniku różnych zaburzeń rytmu serca. Należą do nich:
- częstoskurcz komorowy bez tętna, który może mieć różną morfologię, w tym postać trzepotania komór,
- migotanie komór,
- aktywność elektryczna bez tętna (czynność elektryczna bez tętna).
Zaburzenia rytmu serca manifestują się tym, że bije ono zbyt wolno, zbyt szybko lub w ogóle przestaje pracować. Przyczyny zatrzymania krążenia dzieli się na pierwotne i wtórne. Do pierwotnych należą schorzenia dotyczące serca. To na przykład wady zastawkowe, zawał mięśnia sercowego czy genetycznie uwarunkowane zaburzenia rytmu serca. Z kolei wtórne przyczyny zatrzymania krążenia nie dotyczą serca bezpośrednio. Może to być zatrzymanie oddechu, wykrwawienie czy rozległy uraz. One częściej prowadzą do zatrzymania serca w mechanizmie asystolii.
Do najczęstszych przyczyn patologii należy:
- zatorowość płucna,
- zawał serca,
- hipoksja, czyli zbyt mała ilość tlenu we krwi,
- hipowolemia, to jest zbyt mała objętość krwi w naczyniach krwionośnych,
- hipotermia, czyli spadek temperatury ciała,
- hipoglikemia, czyli spadek cukru we krwi,
- ciężkie urazy, najczęściej wielonarządowe,
- tamponada serca. Wówczas płyn w worku otaczającym serce uniemożliwiający rozkurczanie i wypełnianie jam serca,
- kwasica - spadek pH krwi,
- zaburzenia elektrolitowe (zwłaszcza potasu i sodu),
- zatrucia,
- zatrzymanie oddechu na skutek utonięcia, zadławienia.
3. Objawy asystolii
Jakie są objawy asystolii? Czterosekundowa asystolia wywołuje zawroty głowy, a nawet utratę przytomności. Gdy trwa dłużej, jest stanem zagrożenia życia.
Objawem nagłego zatrzymania krążenia, w tym asystolii serca, jest:
- zanik tętna,
- brak oddechu,
- utrata świadomości.
Do zatrzymania krążenia może dojść nagle, ale zdarza się, że poprzedzają go zawroty głowy, duszność, omdlenia czy osłabienie. Stwierdzenie asystolii możliwe jest wyłącznie przy pomocy EKG.
4. Pierwsza pomoc
Asystolia świadczy o zatrzymaniu akcji serca, zaprzestaniu skurczów i pompowania krwi. Brak krążenia powoduje niedotlenienie wszystkich komórek organizmu, szczególnie ośrodkowego układu nerwowego, które najszybciej obumierają i prowadzą do śmierci.
Ponieważ asystolia jest mechanizmem prowadzącym do nagłego zatrzymania krążenia, jeśli szybko nie zostaną podjęte czynności ratownicze, prowadzi do zgonu. Co robić? Niezbędne jest natychmiastowe podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (z uciskami klatki piersiowej i wdechami ratunkowymi w schemacie 30:2). Postępowanie określa tzw. algorytm BLS (Basic Life Support). Oznacza to, że każdy, w kto jest świadkiem nagłego zatrzymania krążenia, powinien wszcząć procedurę BLS.
Niezbędne jest również wezwanie karetki pogotowia ratunkowego. Leczenie zatrzymania krążenia wiąże się z koniecznością jak najszybszego udzielenia pacjentowi specjalistycznej pomocy medycznej. Kluczowe jest dożylne podanie adrenaliny. W czasie asystolii nie dochodzi do skurczów serca, dlatego defibrylacja jest w tym przypadku nieskuteczna. Jeśli krążenia nie uda się przywrócić, oznacza to śmierć pacjenta.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.