Atakuje jelita i szybko zabija. "Pierwsze godziny są decydujące"
Nie tylko serce może dostać zawału. Ostrego niedokrwienia mogą doświadczyć także jelita, a śmiertelność w tym wypadku wynosi nawet 90 proc. Główną przyczyną jest miażdżyca, ale chorobie mogą sprzyjać także tabletki antykoncepcyjne czy popularne leki przeciwbólowe.
1. Jelita też mogą mieć zawał
Podobnie jak przy zawale serca, również przy zawale jelit, czyli ostrym niedokrwieniu narządu, dochodzi do zatoru tętnicy (w tym przypadku tętnicy krezkowej zaopatrującej jelita w krew), co uniemożliwia przepływ krwi.
Ostre niedokrwienie jelit może dotyczyć każdego odcinka, dlatego zawał może wystąpić zarówno w jelicie cienkim, jak i grubym.
Główną przyczyną tej niezwykle groźnej niedrożności naczyń jest miażdżyca, czyli choroba zapalna tętnic.
- Miażdżyca sprzyja ostrym stanom związanym z niedokrwieniem, takim jak zawały serca, udary, niedokrwienie kończyn, a także ostre niedokrwienie jelit. Jednocześnie u pacjentów, którzy mają cechy miażdżycy, a mają już za sobą np. zawał czy udar, ryzyko ostrego niedokrwienia jelit jest jeszcze większe - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Maria Kłopocka, kierownik Kliniki Gastroenterologii Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. J. Biziela w Bydgoszczy.
Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem.
- Musimy jednak pamiętać, że miażdżyca, choć dotyczy przede wszystkim osób po 50. czy 60. roku życia, coraz częściej dotyka młodszych osób, nawet po 40-stce - dodaje lekarka.
2. Antykoncepcja i leki przeciwbólowe zwiększają ryzyko
Jeśli na to nałożą się inne dodatkowe czynniki, ryzyko ostrego niedokrwienia jelit wzrasta jeszcze bardziej.
- Jedną z takich przyczyn są leki, przede wszystkim antykoncepcyjne, ale także popularne środki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych - wskazuje prof. Kłopocka.
- Tabletki antykoncepcyjne powodują nadkrzepliwość krwi, a z kolei środki przeciwbólowe upośledzają śluzówkowy przepływ krwi. Oba mechanizmy sprzyjają niedokrwieniu, do którego może dojść w obrębie jelit - dodaje.
Dodatkowe czynniki ryzyka to także m.in. cukrzyca, odwodnienie (biegunka, gorączka, leki moczopędne) i przewlekłe choroby zapalne.
3. Problemy z diagnostyką
Dlaczego zawał jelit jest taki groźny?
- Chodzi o problemy w jego diagnozowaniu. Mimo że znane są czynniki ryzyka, nadal wielu lekarzy nie do końca potrafi go prawidłowo rozpoznać. Przyczyną jest brak objawów w badaniu fizykalnym oraz brak jakichkolwiek zmian w parametrach w wynikach badań laboratoryjnych w początkowym okresie - tłumaczy prof. Kłopocka.
- W pierwszych godzinach, które są kluczowe dla rokowania, badanie brzucha praktycznie nie wskazuje na toczącą się groźną chorobę. Brzuch jest miękki, w przeciwieństwie do innych ostrych stanów w obrębie jamy brzusznej, w których stwierdza się obronę mięśniową i wyraźną bolesność przy badaniu. Odchylenia w badaniach laboratoryjnych wskazujące na stan zapalny pojawiają się dopiero po kilku godzinach, kiedy dochodzi już do martwicy - dodaje lekarka.
Ból brzucha przy ostrym niedokrwieniu jest najczęściej bardzo silny, co skłania pacjentów do wezwania pomocy medycznej.
- Zwykle zostają przewiezieni do szpitala karetką. W teorii mają więc szansę na szybką pomoc - zaznacza prof. Kłopocka.
- Niestety tu zaczynają się problemy, bo jeśli diagnostyka nie zostanie poprowadzona prawidłowo, pacjent ma mniejsze szanse na skuteczne leczenie. W zasadzie to pierwsze godziny są decydujące, by miał szanse na przeżycie - zaznacz lekarka.
4. Sygnał alarmowy zawału jelit
Jak powinna więc wyglądać prawidłowa diagnostyka?
- W przypadku ostrego bólu brzucha, jeśli nie ma istotnych odchyleń w badaniu fizykalnym i w badaniach laboratoryjnych, kluczowy jest dokładny wywiad. Jeśli pacjent miał lub ma schorzenia o podłożu miażdżycowym np. chorobę niedokrwienną serca, zaburzenia rytmu serca np. migotanie przedsionków czy przebyty udar, to jest to sygnał alarmowy - podkreśla prof. Kłopocka.
- Wówczas w pierwszej kolejności powinno się wykonać badanie metodą tomografii komputerowej, czyli angio TK pozwalające na ocenę unaczynienia jelit. To jedna z najważniejszych opcji diagnostycznych, ale niestety nadal nie w pełni wykorzystywana - zaznacza ekspertka.
Jeśli potwierdzi się niedokrwienie, konieczna jest natychmiastowa operacja, żeby zapobiec martwicy jelit, do której dochodzi bardzo szybko, a to znacząco obniża szanse na przeżycie.
5. Umiera nawet 90 proc. chorych
Chodzi o jak najszybsze przywrócenie krążenia w naczyniach dostarczających krew do jelit. Zator usuwany jest operacyjnie lub poprzez leczenie wewnątrznaczyniowe, które polega na podaniu leku rozpuszczającego skrzep bezpośrednio do tętnicy. Możliwe jest też założenie stentów, podobnie jak w przypadku zawału serca.
Niestety nadal większość pacjentów jest diagnozowanych w późnym stadium, kiedy doszło już do martwicy i konieczna jest resekcja martwiczego jelita.
- Śmiertelność w przypadku martwicy jelit jest bardzo wysoka, na poziomie 60-90 proc. Nawet jeśli lekarze usuną część jelita objętego martwicą, to pacjent może nie przeżyć operacji. Śmiertelność okołooperacyjna jest na poziomie 50 proc. - zaznacza prof. Kłopocka.
Dodatkowo ponad 30 proc. pacjentów, którzy przeżyli zabieg, będzie wymagało do końca życia żywienia pozajelitowego.
Ostre niedokrwienie jelit występuje w Polsce coraz częściej.
- Tylko do naszego szpitala w ciągu miesiąca trafia średnio sześciu-ośmiu takich pacjentów. Biorąc pod uwagę wysokie ryzyko śmiertelności, to problem robi się poważny - dodaje lekarka.
Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.