Ból jajników - przyczyny, leczenie i możliwe zagrożenia

Ból jajników to ból w podbrzuszu o różnym nasileniu, który jest opisywany jako kłujący, rozpierający. Nie zawsze jest on objawem choroby, niemniej jednak trzeba ustalić, jakie są jego przyczyny. Przede wszystkim należy określić, w jakich okolicznościach pojawia się ból jajników - po stosunku, a może przed okresem? Ważne są także objawy towarzyszące, np. plamienie, zaparcia, biegunka czy swędzenie pochwy. Powinny na nie zwrócić uwagę zwłaszcza kobiety w ciąży, u których silny ból jajników zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.

1. Przyczyny bólu jajników

Ból jajników najczęściej towarzyszy owulacji, która ma miejsce około 14. dnia cyklu. Jest spowodowany wówczas pęknięciem pęcherzyka Graafa i uwolnieniem do jajowodu komórki jajowej. Jest to proces całkowicie naturalny, a dyskomfort z nim związany jest uzasadniony.

Aby go złagodzić, wystarczy rozkurczający masaż brzucha lub tabletka o działaniu przeciwbólowym.

Zobacz film: "Jak objawia się torbiel jajnika?"

Dolegliwości często pojawiają się także podczas napięcia przedmiesiączkowego, które w przypadku wielu kobiet poprzedza menstruację. PMS objawia się na różne sposoby – charakterystyczna dla tego stanu jest nadwrażliwość, nerwowość, problemy z koncentracją czy spadek libido.

Panie często skarżą się na nadwrażliwość piersi oraz ból i brzucha. W takim przypadku z pomocą również przychodzą środki przeciwbólowe, chociaż skuteczna jest także doustna antykoncepcja hormonalna.

Innym czynnikiem wywołującym ból jajników bywa niewłaściwa pozycja seksualna. Uczucie kłucia w podbrzuszu jest spowodowane wtedy uciskaniem narządów – macicy, jajników czy jajowodów.

W niektórych przypadkach dyskomfort odczuwany w czasie stosunku może mieć związek ze stresem towarzyszącym zbliżeniu – w takiej sytuacji jest konieczna konsultacja z seksuologiem.

2. Objawy towarzyszące bólowi jajników

Ból jajników sam w sobie nie jest chorobą, a jednym z wielu objawów, który może - choć nie musi - wskazywać na chorobę. Określenie objawów towarzyszących jest jednym z wielu elementów, który pozwoli ustalić, jakie są jego przyczyny.

Pacjentki mogą skarżyć się na ból jajników i pęcherza, a często także na ból podczas oddawania moczu. Inne panie mają nieprzyjemne objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak zaparcia, gazy, biegunka.

U niektórych kobiet występują niepokojące objawy ze strony układu rozrodczego, takie jak brak miesiączki, plamienie czy upławy.

Ważne jest także ustalenie, jaka jest intensywność bólu i czas jego trwania. Czy jest to ból, który utrzymuje się przez dłuższy czas, czy występuje tylko w określonych sytuacjach, np. po stosunku, po owulacji, przed lub po okresie. Ból może pojawić się także jako skutek stresu lub przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych.

Jeżeli ból jajników ma charakter lekki, ciągnący się bez żadnych innych symptomów, nie jest to powód do niepokoju. Taki ból w podbrzuszu sygnalizuje rozpoczęcie owulacji lub występuje przed lub podczas miesiączki. W przeciwnym razie może on oznaczać chorobę.

3. Przyczyny bólu jajników

Kłucie w podbrzuszu może stanowić objaw wielu schorzeń określanych jako choroby kobiece. Najczęściej towarzyszą mu wówczas inne symptomy, takie jak upławy, swędzenie pochwy, nudności czy dyskomfort odczuwany podczas zbliżenia z partnerem. W takiej sytuacji jest konieczna wizyta u ginekologa, który wykonując odpowiednie badania, będzie mógł wdrożyć właściwe leczenie.

Najbardziej poważną chorobą sygnalizowaną przez ból jajników jest nowotwór. Dolegliwości występują dopiero wtedy, kiedy guz nabierze większych rozmiarów i rozrośnie się poza jajniki.

Ze względu na to, że bólom podbrzusza towarzyszą wzdęcia, nudności i wymioty, początkowo objawy przypisuje się zwykle zatruciu pokarmowemu. Diagnoza staje się bardziej oczywista, kiedy można zaobserwować wodobrzusze, obrzęk nóg i uczucie parcia na pęcherz.

Narządy rodne kobiety są niezwykle wrażliwe, dlatego wszelkie niepokojące objawy należy koniecznie skonsultować z ginekologiem. Chociaż ból jajników nie zawsze musi świadczyć o chorobie, lepiej dmuchać na zimne i rozpocząć ewentualne leczenie zanim zmiany staną się bardziej zaawansowane.

3.1. Choroby weneryczne

Niektóre choroby weneryczne mogą objawiać się bólem jajników. Może pojawić się on np. w przebiegu rzeżączki. Objawami towarzyszącymi są ropne upławy, ból i pieczenie podczas oddawania moczu oraz zaburzenia cyklu miesiączkowego.

Rzeżączka to choroba weneryczna przenoszona najczęściej drogą płciową. Nieleczona może prowadzić do zapalenia przydatków u kobiet.

Chorobę leczy się antybiotykami (penicyliną) oraz cefalosporynami, jednak pewne szczepy bakterii odpowiedzialnych za rzeżączkę uodporniły się na ten ostatni antybiotyku. Wówczas lekarz może przepisać, np. doksycyklinę.

3.2. Zapalenie pęcherza moczowego

To typowo kobieca i dość częsta dolegliwość, której przyczyną zwykle są bakterie. W większości przypadków jest to pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), która naturalnie bytuje w układzie pokarmowym. Znajduje się w okolicy odbytu.

Najpierw pojawia się uczucie lekkiego pieczenia przy oddawaniu moczu. Następnie pojawia się częstomocz, ale podczas wizyty w toalecie ciężko wycisnąć kilka kropli. Objawami towarzyszącymi są silne pieczenie i ból w okolicy cewki moczowej.

Lekarz zwykle przepisuje lek o działaniu przeciwzapalnym, ale niekiedy potrzebny jest antybiotyk. Kurację trzeba przeprowadzić do końca, a nie tylko do ustąpienia objawów. W przeciwnym razie zwiększa się ryzyko rozwoju ciężkiego zakażenia nerek.

3.3. Zapalenie jajników

Zapalenie jajników najczęściej dotyka młode, aktywne seksualnie kobiety, które współżyły z kilkoma partnerami. Rzadko występuje u młodych dziewczyn i kobiet po menopauzie.

Zapalenie jajników następuje na drodze wstępującej i zstępującej. Droga wstępująca zapalenia jajników prowadzi przez pochwę, szyjkę i błonę śluzową macicy.

Drobnoustroje dostają się do organizmu, gdy ujście zewnętrzne kanału szyjki macicy jest rozwarte. Przenoszenie drobnoustrojów dodatkowo ułatwia środowisko. Zapalenie jajników może wystąpić w czasie miesiączki, poronienia lub przedwczesnego porodu, połogu, wyłyżeczkowania jamy macicy, obecności wkładki wewnątrzmacicznej oraz różnych zabiegów ginekologicznych.

Drogi zstępujące zapalenia jajników powstają, gdy do zakażenia doszło przez krew z innych zakażonych organów (z migdałków, zatok, zębów). Choroby zakaźne również mogą być przyczyną zapalenia jajników, gdyż bakterie mogą przenosić się na jajniki. Do chorób zakaźnych zaliczamy np. gruźlicę, anginę.

Jeżeli do zapalenia jajników doszło po miesiączce lub po poronieniu, wówczas objawy są następujące:

• gwałtowny, silny i skurczowy ból jajników,
• gorączka,
• gorsze samopoczucie,
• nudności i wymioty wywołane podrażnieniem otrzewnej.

Kobiety cierpiące na zapalenie jajników odczuwają duży ból jajników. Mogą pojawić się również objawy, takie jak:

• nieprawidłowe krwawienia (krwotoczne miesiączki lub plamienia międzymiesiączkowe),
• zaparcia,
• biegunka,
• kolka jelitowa,
• pieczenia pęcherza moczowego,
• w badaniach laboratoryjnych pokazana jest większa liczba krwinek białych.

Zapalenie jajników leczy się antybiotykami. Najczęściej stosuje się leki, które zwalczają bakterie beztlenowe, tlenowe oraz chlamydie (drobnoustroje odpowiedzialne za wywołanie infekcji). Żeby wzmocnić działanie antybiotyków, podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz przeciwbólowe.

Kuracji farmakologicznej powinien towarzyszyć odpowiedni tryb życia. Pacjentce zaleca się leżenie w łóżku, lekkostrawną dietę oraz picie dużej ilości płynów. Pomoże to wypłukać bakterie. Jeżeli chora ma założoną wkładkę wewnątrzmaciczna, powinna zastanowić się nad jej usunięciem. Wkładka zwiększa infekcję.

3.4. Zapalenie jajowodu

Kłujące bóle w podbrzuszu, w okolicach przydatków, obfite upławy z pochwy, krwawienia, zaparcia, kolka, nudności, wymioty, trudności w oddawaniu moczu, podwyższona temperatura ciała to typowe objawy zapalenia jajowodu.

San zapalny jajowodów może być skutkiem porodu, łyżeczkowania jamy macicy, poronienia. Może się do niego przyczynić także wkładka wewnątrzmaciczna.

Leczenie polega na przyjmowaniu antybiotyków. Kuracja przeważnie trwa 7-10 dni.

3.5. Zapalenie macicy

Stan zapalny może rozwinąć się w obrębie błony śluzowej macicy lub szyjki macicy. Zwykle odpowiadają za niego bakterie, jednak niekiedy winne są wirusy lub pasożyty.

Objawy zapalenia macicy to żółtawa lub przezroczysta wydzielina z pochwy. Mogą pojawić się także silne bóle brzucha i ucisk w jego dolnej części. Pozostałe objawy to bóle głowy, osłabienie, utrata apetytu, bóle pleców, świąd pochwy.

W leczeniu stosuje się preparaty przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze doustnie oraz miejscowo w postaci globulek, tabletek dopochwowych i kremów. Pomocne są także preparaty estrogenowe.

3.6. Endometrioza

O endometriozie można mówić wtedy, gdy komórki endometrium występują poza wnętrzem macicy, które jest ich właściwą lokalizacją. Przyczyny tego stanu nie są do końca znane. Wymienia się czynniki genetyczne, odpornościowe, hormonalne oraz środowiskowe.

Pierwszym objawem endometriozy jest ból w okolicy miednicy. Nasila się on podczas okresu. Może również występować podczas stosunku (taki objaw nazywamy dyspareunią), oddawaniu moczu bądź stolca. W zależności od lokalizacji endometrium, mogą pojawić się także bóle kręgosłupa. Uwagę powinny zwrócić także zmiany przebiegu cyklu miesięcznego.

Leczenie polega na łagodzeniu objawów choroby i jej skutków. Stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz preparaty hormonalne. W niektórych przypadkach konieczne może być leczenie operacyjne.

3.7. Torbiele jajników

Torbiele jajników to łagodne zmiany - pęcherzyki wypełnione płynem lub krwią, które są zlokalizowane na jajnikach. Przyczyną ich powstawania są zaburzenia cyklu miesiączkowego lub nieprawidłowa praca ciałka żółtego.

Gdy się pojawią, kobieta może się skarżyć na problemy z oddawaniem moczu, bóle miednicy, brzucha czy pleców i dyspareunię, czyli ból podczas stosunku. Objawami towarzyszącymi są wymioty i nudności, wzdęcia. Niepokojącym symptomem są plamienia międzymiesiączkowe.

Leczenie konieczne jest tylko w niektórych przypadkach, np. przy tobielach powstałych w zespole policystycznych jajników, czyli PCOS.

3.8. Nadżerka szyjki macicy

Nadżerka szyjki macicy oznacza ubytek nabłonka. Może być ona wynikiem niewyleczonych infekcji dróg rodnych czy urazów (do których dochodzi np. w trakcie stosunku). Narażone są na nie także kobiety po porodzie (gdy szyjka macicy jest osłabiona), które rodziły wiele razy lub przeszły poronienie. W grupie ryzyka znajdują się także panie, które używają wkładki domacicznej (mogą powodować stany zapalne).

Kobiety z nadżerką szyjki macicy mogą skarżyć się na upławy o przykrym zapachu, pieczenie i swędzenie miejsc intymnych. Mogą pojawić się także krwawienia podczas stosunku płciowego i między miesiączkami.

Leczenie jest dobierane indywidualnie do pacjentki. Lekarz może zlecić sosowanie tabletek lub globulek dopochwowych. Niekiedy może być konieczna koagulacja chemiczna. Wśród innych metod leczenia wymienia się elektrokoagulację, zamrażanie i fotokoagulację.

4. Ból jajników w ciąży

Ostre bóle podbrzusza oraz silne krwawienie podczas ciąży mogą wskazywać na poronienie. Natomiast, gdy ból jajników pojawia się po jednej stronie i towarzyszą mu krwawienia z dróg rodnych trwające tydzień lub dłużej po miesiączce, oraz wysokie tętno i pocenie się, może świadczyć to o występowaniu ciąży jajowodowej.

W obu sytuacjach należy wezwać niezwłocznie pogotowie ratunkowe. Jeżeli ból podbrzusza w postaci regularnych bolesnych skurczów macicy pojawi się w I trymestrze ciąży, nie należy bólu jajników lekceważyć i zgłosić się do lekarza.

W przypadku, gdy bóle mają charakter tępy i nasilają się, mogą wskazywać na odklejenie się łożyska. Należy w takiej sytuacji niezwłocznie zgłosić się do ginekologa.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.