Borówka brusznica – właściwości, przeciwwskazania, co z niej zrobić?
Borówka brusznica to roślina, która wykorzystywana jest zarówno kulinarnie, jak i leczniczo. W kuchni stosuje się jej owoce, a w medycynie naturalnej, obfitujące w substancje o działaniu leczniczym – owoce i liście. Jakie właściwości ma borówka brusznica? Co można z niej przygotować?
1. Co to jest borówka brusznica?
Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea L.), zwana też borówką czerwoną, czerwoną jagodą, borówką wiecznozieloną, czerwoną jagodą-kamioneczką, czy gogodzą, to leśna roślina wieloletnia, która należy do rodziny wrzosowatych. W środowisku naturalnym rośnie na półkuli północnej. W Polsce występuje na niżu i w górach. W stanie dzikim spotkać można ją w lasach, borach, czy na podmokłych torfowiskach i wrzosowiskach.
Borówka brusznica jest drobną krzewinką, która dorasta średnio do wysokości 15-25 cm. Ma raczej słabo rozgałęziony pęd nadziemny. Jej liście są eliptyczne, mają zielone zabarwienie. Roślina kwitnie na biało, jej owocem są czerwone, kwaśne jagody.
Borówka brusznica – kiedy zbierać?
Okres dojrzewania owoców brusznicy (Fructus Vitis idaeae) przypada najczęściej na koniec lata – sierpień, wrzesień, wówczas też rozpoczyna się ich zbiory. Drugi etap owocowania przypada na październik i listopad. Jednak terminy zbiorów mogą się nieco różnić, w zależności od odmiany, regionu występowania czy warunków. Owoce gotowe do zbioru powinny mieć soczysty, dobrze wybarwiony kolor i być w pełni dojrzałe.
Z kolei liście brusznicy (Folium Vitis idaeae) zbiera się jesienią lub wczesną wiosną, jeszcze przed kwitnieniem. W czasie zbiorów najlepiej jest wycinać małe gałęzi z krzewu, a nie tylko zrywać liście.
2. Właściwości borówki brusznicy
Liście i owoce borówki zawierają wiele cennych składników, takich jak kwasy organiczne, witaminy z grupy B, witaminę C, glikozydy (metyloarbutynę, arbutynę, erykolinę), garbniki katechinowe, czy antocyjany.
Dzięki czemu wykazują właściwości:
- moczopędne,
- przeciwbiegunkowe,
- przeciwbakteryjne,
- antyseptyczne,
- dezynfekujące,
- depigmentacyjne (rozjaśniające przebarwienia skórne),
- ściągające.
Z uwagi na działanie przeciwzapalne i dezynfekujące, produkty i preparaty zawierające liście borówki brusznicy stosuje się najczęściej w stanach zapalnych dróg moczowych, skąpomoczu, czy kamicy moczowej z towarzyszącym zakażeniem.
Wyciągi z liści borówki brusznicy działają też ściągająco na błony śluzowe i ograniczają płynność mas kałowych, przez co znajdują zastosowanie w leczeniu biegunek.
Roślina stosowana jest również w nieżytach przewodu pokarmowego. Związki zawarte w brusznicy niszczą szkodliwe bakterie w obrębie żołądka i jelit, mogą hamować namnażanie Helicobacter pylori.
Borówka brusznica wzmacnia też odporność organizmu oraz pomaga przy pierwszych oznakach przeziębienia. Zawarte w niej związki wspomagają także usuwanie przebarwień skórnych i działają rozświetlająco.
3. Borówka brusznica – co z niej zrobić?
Jak jeść borówkę brusznicę? Z uwagi na to, że owoce rośliny mają gorzko-kwaskowaty, nieco cierpki smak, raczej nie spożywa się ich na surowo. Jednak istnieje wiele przepisów z borówką brusznicą, które pozwalają cieszyć się jej właściwościami.
Z rośliny można przygotować m.in.:
- napary do picia,
- wywary,
- świeżo wyciskane soki,
- nalewki,
- przetwory (dżemy, galaretki, konfitury),
- dodatki do mięs, sosów, ale i deserów.
Borówka brusznica bywa także składnikiem herbat ziołowych, kosmetyków, suplementów diety w postaci kapsułek, tabletek i płynnych preparatów. Gałązki rośliny wykorzystuje się także powszechnie do ozdabiania koszyczków wielkanocnych.
4. Borówka brusznica – przeciwwskazania i działania niepożądane
Przeciwwskazaniem do wewnętrznego stosowania brusznicy jest ciąża i okres karmienia piersią, czy alergia na roślinę. Osoby, które są w trakcie farmakoterapii, przyjmowanie rośliny powinny omówić z lekarzem lub farmaceutą.
Z uwagi na dość duże ilości kwasu szczawiowego, na roślinę powinny uważać także osoby, u których upośledzone jest wydalanie szczawianów z organizmu.
Nadmierne ilości lub zbyt długie stosowanie borówki brusznicy mogą powodować:
- nudności i wymioty,
- zaparcia,
- stany pobudzenia,
- skurcze,
- bóle i zawroty głowy,
- niedokrwistość hemolityczną.
5. Gdzie kupić borówkę brusznicę?
Suszoną borówkę brusznicę można dostać w dobrych sklepach zielarskich. Suplementy z jej dodatkiem znaleźć można natomiast w niektórych aptekach.
Z kolei świeże owoce rośliny dostępne są w trakcie sezonu na lokalnych bazarach, czy targowiskach.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
