CA 125 – charakterystyka, normy, podwyższony poziom CA 125
Antygen nowotworowy CA-125 jest jednym z markerów nowotworowych, których oznaczanie w surowicy krwi może być pomocne w wykrywaniu i kontroli leczenia różnych rodzajów nowotworów. Antygen CA-125 jest glikoproteiną błon komórkowych, która w zdrowym organizmie jest wytwarzana przez komórki nabłonka jam ciała płodu, a także komórki nabłonka otrzewnej, opłucnej, osierdzia, endometrium, jajowodów i śluzówki szyjki macicy. Bardzo ważne, z diagnostycznego punktu widzenia, jest to, że zdrowe jajniki nie produkują CA-125, natomiast ekspresja i uwalnianie tego antygenu do krwioobiegu jest znaczna w przypadku pojawienia się komórek raka jajnika niewytwarzającego śluzu.
1. Charakterystyka markera CA 125
CA-125 to glikoproteina, która u zdrowych osób jest wytwarzana m.in. przez jajowody, śluzówkę szyjki macicy, opłucną, osierdzie czy endometrium. Nie jest ona natomiast produkowana przez jajniki, co zostało wykorzystane w badaniach onkologicznych.
Otóż, rozpoczęcie uwalniania tego antygenu może sugerować zmiany nowotworowe w obrębie jajników. Należy jednak zaznaczyć, że badanie CA 125 nie jest uważane za narzędzie z całą pewnością potwierdzające obecność raka.
Przekroczenie wartości uznawanych za prawidłowe nie jest charakterystyczne dla wszystkich pacjentek onkologicznych. Zdarza się, że poziom antygenu ulega wzrostowi podczas cyklu menstruacyjnego lub na początkowych etapach ciąży, podczas gdy we wstępnej fazie rozwoju raka jajnika może on nie ulec zmianie. Badanie poziomu CA 125 jest wykorzystywane zatem jako uzupełnienie badania ginekologicznego i ultrasonografii.
2. Ile kosztuje badanie CA-125?
CA-125 można wykonać na własną rękę w przychodni onkologicznej lub laboratorium. Cena badania CA-125 to ok. 30-70 zł za jeden marker. Przed wykonaniem CA-125 warto się skonsultować z lekarzem, który oceni ryzyko rozwoju nowotworu.
3. Normy CA-125
Do oznaczenia tego antygenu pobiera się próbkę krwi pacjenta najczęściej z żyły łokciowej. U większości zdrowych kobiet poziom antygenu nowotworowego CA-125 nie przekracza 35 j/ml. Czasem jednak, aby wykluczyć jak najwięcej wyników fałszywie dodatnich przyjmuje się jako dolny zakres normy wartość 65 j/ml.
Należy jednak pamiętać, iż pomimo faktu, że czułość diagnostyczna tego badania jest relatywnie dość wysoka, nie jest ono pewnym narzędziem diagnostycznym i nie można go traktować jako metody wykrywania raka jajnika.
Nie u wszystkich kobiet z tym nowotworem dochodzi do wzrostu poziomu CA-125 powyżej wartości prawidłowych i odwrotnie - nie wszystkie kobiety z podwyższonym jego stężeniem chorują na raka jajnika. Przy obecnych technikach laboratoryjnych pełni on jedynie funkcję pomocniczą w diagnostyce.
4. Interpretacja wyników antygenu CA-125
Badanie CA 125 wykonuje się nie tylko w sytuacji podejrzenia raka, ale także w trakcie procesu jego leczenia. Pozwala to określić jego postępy i wykryć ewentualne nawroty choroby.
Zmniejszenie stężenia antygenu może oznaczać, że wdrożona terapia przynosi zadowalające rezultaty, podczas gdy jego wzrost lub utrzymywanie się na stałym poziomie sugeruje pojawienie się przerzutów. Jest ważne przeprowadzenie badania zaraz po zdiagnozowaniu choroby – im niższe stężenie antygenu, tym większa szansa na powrót do zdrowia.
Celem wykonania badania CA 125 zostaje pobrana krew, która trafia do probówki próżniowej. Nie wymaga to ze strony pacjentki wcześniejszych przygotowań, jest ważne jedynie, by na badanie stawić się na czczo. Przyjmuje się, że wartością prawidłową dla antygenu jest wynik niższy niż 35 U/ml.
4.1. Podwyższony poziom CA 125
Niepokojący wynik badania stężenia antygenu nie musi świadczyć o rozwijającej się chorobie nowotworowej jajników. Zaburzenia często świadczą o innych typowo kobiecych dolegliwościach: endometriozie, czyli chorobie, w której przebiegu błona śluzowa macicy jest obecna poza jej jamą, mięśniakach macicy, a także o ciąży pozamacicznej.
Wzrost poziomu CA 125 może ponadto stanowić oznakę zapalenia osierdzia, niewydolności serca, zapalenia płuc, choroby wątroby lub zapalenia trzustki. Towarzyszy on również sarkoidozie oraz cukrzycy.
Najlepszym działaniem profilaktycznym wszelkich chorób dotykających narządy rodne kobiety są regularne wizyty u ginekologa. Wykonywanie potrzebnych badań może ustrzec nas przed poważnymi problemami zdrowotnymi, a wczesne wykrycie niebezpiecznych chorób, niejednokrotnie przebiegających przez dłuższy czas w utajeniu, to często warunek powrotu do zdrowia.
5. Objawy raka jajnika
Rak jajnika dotyka przede wszystkim kobiety w okresie okołomenopauzalnym, jak i po nim – ryzyko pojawienia się choroby drastycznie wzrasta w przypadku osób, które ukończyły 50. rok życia.
W wielu przypadkach jest wykrywany w momencie, kiedy zmiany są już zaawansowane. W Polsce odnotowuje się około 3000 zachorowań w ciągu roku – jest to jedna z najczęściej występujących chorób nowotworowych atakujących narządy rodne.
W fazie początkowej nie daje żadnych charakterystycznych symptomów, na kolejnych etapach rozwoju najczęściej objawia się natomiast bólem podbrzusza, uciskiem odczuwanym w okolicach dróg moczowych, zaparciami, uczuciem pełności towarzyszącym spożywaniu posiłku, zaburzeniem częstotliwości oddawania moczu oraz krwawieniem z pochwy.
Oznaki te są jednak nieswoiste, co nie sprzyja szybkiemu postawieniu diagnozy, która w wielu przypadkach staje się pewna dopiero w momencie, kiedy guz osiągnie już znaczne rozmiary. Okazuje się, że u zdecydowanej większości pacjentek terapia zostaje rozpoczęta na III bądź IV etapie zaawansowania schorzenia.
Rozwojowi raka jajnika sprzyja m.in. niepłodność, endometrioza, stymulowanie owulacji, a także brak ciąż. Nie bez znaczenia jest ponadto otyłość, uzależnienie od papierosów, a nawet przebyta świnka.
Na wystąpienie choroby w większym stopniu są narażone osoby genetycznie obciążone – jeżeli któryś z członków rodziny pacjentki zmagał się z nowotworem jajnika, to prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia u niej jest, niestety, znacznie większe.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
